Stanisław Sztarejko

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stanisław Sztarejko
Ilustracja
Stanisław Sztarejko (<1934)
pułkownik dyplomowany piechoty pułkownik dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

20 września 1895
Orany

Data i miejsce śmierci

13 października 1976
Londyn

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Jednostki

4 Brygada Piechoty

Stanowiska

dowódca brygady

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Krzyż Wojenny 1914-1918 ze srebrną gwiazdą (Francja)
Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons

Stanisław Sztarejko (ur. 20 września 1895[1] w Oranach, zm. 13 października 1976 w Londynie) – pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 20 września 1895 w Oranach, w ówczesnym powiecie trockim guberni wileńskiej, w rodzinie Wincentego i Ewy z Bałukonisów[2]. W czasie wojny z bolszewikami dowodził kompanią i I batalionem 82 pułku piechoty w Brześciu[3].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1106. lokatą w korpusie oficerów piechoty[4]. 10 lipca tego roku został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki dowódcy batalionu w 82 pp[5]. W 1923 pełnił obowiązki dowódcy I batalionu[6]. W sierpniu 1924 został przydzielony do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu na stanowisko referenta w Oddziale Wyszkolenia Sztabu[7]. Pełniąc służbę w DOK IX pozostawał oficerem nadetatowym 82 pułku piechoty[8]. 1 grudnia 1924 został mianowany majorem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 245. lokatą w korpusie oficerów piechoty[9]. W maju 1925 nadal dowodził I batalionem 82 pp[10]. W maju 1927 został przydzielony do 14 Dywizji Piechoty w Poznaniu na stanowisko oficera Przysposobienia Wojskowego[11]. Obowiązki objął 21 czerwca 1927[3]. 23 grudnia 1927 został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z pozostawieniem na dotychczas zajmowanym stanowisku[12]. 2 listopada 1928 rozpoczął studia na Kursie Normalnym Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie[3]. Z dniem 1 listopada 1930, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, przydzielony został do Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia w Rembertowie, które wkrótce przeformowane zostało w Centrum Wyszkolenia Piechoty, na stanowisko wykładowcy taktyki broni połączonych[13][3]. 2 grudnia 1930 został mianowany podpułkownikiem ze starszeństwem z 1 stycznia 1931 i 39. lokatą w korpusie oficerów piechoty[14]. W marcu 1932 wyznaczony został na stanowisko szefa sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu[3][15][16]. Z dniem 8 maja 1934 został przeniesiony do 39 pułku piechoty w Jarosławiu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[17]. W 1937 objął dowództwo 84 pułku piechoty w Pińsku, na czele którego walczył w kampanii wrześniowej 1939. Na stopień pułkownika został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1939 i 14. lokatą w korpusie oficerów piechoty[18].

Dowodził podczas bitwy nad Bzurą oddziałem wydzielonym w Puszczy Kampinoskiej (16–19 września). Ranny podczas bombardowania Modlina w ostatnich dniach oblężenia. Po zakończeniu działań w niewoli niemieckiej w Oflagu IIC Woldenberg. Uczestnik konspiracji obozowej. W Oflagu IIC Woldenberg wyznaczony na dowódcę samoobrony w wypadku podjęcia przez Niemców akcji zmierzającej do likwidacji obozu. Podczas ewakuacji w styczniu 1945 stał na czele kolumny „Zachód”, złożonej z 879 jeńców, która przechodziła pod eskortą oddziałów Landswehry do Oflagu VIIA Murnau. 23 listopada 1945 objął dowództwo 4 Wołyńskiej Brygady Piechoty[19]. Po zakończeniu służby pozostał na emigracji. Zmarł 13 października 1976 w Londynie.

Był żonaty z Celiną z Kierszniewskich (1900–1940), z którą miał córkę Danutę Marię (ur. 8 września 1923) i syna Andrzeja Jerzego Stanisława (ur. 5 listopada 1929)[20][21]. Bratem żony był Feliks Kierszniewski (ur. 1895), kapitan łączności Wojska Polskiego, który miał córkę Grażynę (1924–1940)[21]. 8 lipca 1940 Celina Sztarejko z córką Danutą i bratanicą Grażyną Kierszewską zostały zamordowane w niemieckim obozie Rotunda Zamojska[21][22]. Andrzejem Sztarejko, po aresztowaniu matki i siostry, zaopiekowała się żona kapitana Zygmunta Kozika, który razem ze Stanisławem Sztareko przebywał w Oflagu IIC Woldenberg[21]. W 1942 w Warszawie trafił pod opiekę chrzestnego p. Kruczyńskiego[21]. Od września 1943 w konspiracji był łącznikiem w Oddziale VII Komendy Głównej Armii Krajowej[21]. Walczył w powstaniu warszawskim[21].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935, s. 56, sprostowano datę urodzenia z „21 września 1895” na „20 września 1895”.
  2. ↑ a b Kolekcja VM ↓, s. 1.
  3. ↑ a b c d e Kolekcja VM ↓, s. 4.
  4. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 56.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922, s. 553.
  6. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 361, 414.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 84 z 26 sierpnia 1924, s. 476.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 61, 314, 352.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924, s. 735.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 55 z 22 maja 1925, s. 276.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 123, 177.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927. Dodatek Nr 1, s. 4.
  13. ↑ Lista oficerów dyplomowanych 1931 ↓, s. 8.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 3 grudnia 1930, s. 328.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 229.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 24, 477.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 154.
  18. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 525.
  19. ↑ Kronika ↓, s. 176.
  20. ↑ Kolekcja VM ↓, s. 2.
  21. ↑ a b c d e f g Andrzej Jerzy Sztarejko. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-12-01].
  22. ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-12-07].
  23. ↑ Rómmel 1958 ↓, s. 390, rozkaz pochwalny dowódcy Armii „Łódź” i „Warszawa” dla 30 Dywizji Piechoty.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 2 kwietnia 1921, s. 611.
  25. ↑ M.P. z 1931 r. nr 179, poz. 260.
  26. ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 23, Nr 6 z 31 grudnia 1976. 
  27. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468.
  28. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 123.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 18 z 28 marca 1923, s. 212.
  30. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928, s. 408.
  32. ↑ a b c d Kolekcja VM ↓, s. 3.
  33. ↑ Kolekcja VM ↓, s. 1 foto.
  34. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 19 sierpnia 1922, s. 618.
  35. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 35 z 25 marca 1925, s. 166.
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 28 czerwca 1930, s. 260.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Sztarejko&oldid=73627882”