Stara świątynia Ateny

Stara świątynia Ateny

Ιερό της Πολιάδος Αθηνάς

Bloki stylobatu ze starej świątyni Ateny przy Partenonie (1991)
Państwo	Grecja
Miejscowość	Ateny
Styl architektoniczny	okres archaiczny
Rozpoczęcie budowy	525
Ukończenie budowy	500 p.n.e.
Zniszczono	480 p.n.e.
Położenie na mapie Aten Stara świątynia Ateny
Położenie na mapie Grecji Stara świątynia Ateny
37°58′18,9″N 23°43′34,8″E

Stara świątynia Ateny (gr. Ιερό της Πολιάδος Αθηνάς) – świątynia poświęcona Atenie na Akropolu w Atenach w Grecji, wzniesiona w VI w. p.n.e., zniszczona w 480 roku p.n.e.

Historia

Budowla powstała w latach 525–500 p.n.e., zapewne na miejscu mykeńskiego pałacu. Ufundował ją tyran Pizystrat. Poprzedzał ją wzniesiony 40 lat wcześniej poświęcony Atenie Hekatompedon. Świątynia była poświęcona Atenie Polias – Opiekunce Miasta, wspominał o niej Homer.

Została zniszczona podczas wojen perskich w 480 roku p.n.e. Pozostałości świątyni wykorzystano do wzmocnienia północnego muru Akropolu ateńskiego a resztę zakopano na tzw. rumowisku perskim, które odkryto w XIX wieku.

Fragmenty rzeźb z frontonu są prezentowane w Muzeum Akropolu w Atenach – zachowała się rzeźba Ateny oraz gigantów. Zachowały się także fundamenty budowli i są nadal widoczne w terenie.

Architektura

Budowla przedklasyczna, z okresu archaicznego, wykonana w większości z wapienia, z elementami marmurowymi. Świątynia znajdowała się w pobliżu Erechtejonu, w północnej części akropolu. Wzniesiono ją na planie prostokąta o bokach długości 43,44 i 21,43 m. Z każdej strony znajdowały się perystazy z kolumn jońskich – 12-kolumnowe przy dłuższych bokach i 6-kolumnowe przy krótszych oraz perystaza z trzech półkolumn z tyłu.

Na fasadzie znajdował się fronton ze sceną rzeźbiarską przedstawiającą gigantomachię, wolno stojące posągi umieszczone przed tympanonem były nadnaturalnej wielkości.

Wewnątrz znajdował się ksoanon z drewna oliwnego przedstawiający Atenę – wierzono, że tenże posąg spadł z nieba. Był przyozdobiony kunsztownym welonem, wykonanym przez dwie dziewczynki arraforyjskie. We wnętrzu się światło w wykonanej z wapienia lampie poświęconej Atenie a wykonanej przez Kallimacha (Pauzaniasz wspominał o złotej lampie w tejże świątyni). Wewnątrz zgromadzono: łupy wojenne, srebrny tron Kserksesa, miecz Mardoniusza, napierśnik Masistiusa oraz palmę wykonaną z brązu sięgającą do dachu. Zbudowano w niej grobowce legendarnych postaci: Kekropsa i Erechteusza.

Galeria

• 
  Fundamenty świątyni (1909)
• 
  Fronton, rekonstrukcja
• 
  Statua Ateny Polias z zachodniego frontonu (2014)
• 
  Fragment fryzu przedstawiający wyścigi panatenajskie
• 
  Doryckie kapitele kolumn (1991)