Stefan Lebson

Stefan Lebson

Data i miejsce urodzenia	10 sierpnia 1906 Aleksandrów Kujawski
Data i miejsce śmierci	13 marca 1972 Warszawa
Zawód, zajęcie	inżynier elektryk
Odznaczenia

Stefan Jerzy Lebson (ur. 10 sierpnia 1906 w Aleksandrowie Kujawskim, zm. 13 marca 1972 w Warszawie) – mgr inżynier elektryk, specjalista w zakresie miernictwa elektrycznego i elektrycznych przyrządów pomiarowych; syn Gustawa i Reginy z d. Kawa.

Życiorys

Lata międzywojenne

Urodził się w mieszczańskiej rodzinie żydowskiej. W 1926 r. ukończył Państwowe Gimnazjum im. Władysława Jagiełły w Płocku. W 1928 r. rozpoczął studia na Wydz. Elektrycznym Politechniki Gdańskiej. Po uzyskaniu tytułu kandydata (półdyplomu) został przyjęty jako pierwszy cudzoziemiec na kierunek elektrotechniki teoretycznej i praktycznej zastrzeżony tylko dla najzdolniejszych studentów. Specjalizował się w teorii pomiarów elektrycznych. W 1932 r. uzyskał tytuł inżyniera dyplomowanego (równoważny dyplomowi mgr inż.) ze specjalnością: teoria pomiarów elektrycznych. Narastająca faszyzacja i nastroje antysemickie w Wolnym Mieście Gdańsku uniemożliwiły mu realizację doktoratu podjętego u prof. K. Kupfmüllera. W 1933 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie podjął pracę w Fabryce Aparatów Elektrycznych „Elektroautomat” jako konstruktor, a następnie kierownik działu. Od 1935 r. pracował w Spółce Akcyjnej „Staniola”, która wspólnie z francuską firmą Chauvin – Arnaux S.A. otworzyła w Warszawie fabrykę mierników. Odbył kilkumiesięczną praktykę w Paryżu. W związku z udziałem w strajku okupacyjnym robotników stracił tam pracę. Następnie został zatrudniony w Zakładach Aparatury Precyzyjnej „Ateliers J. Carpentier Paris”.

Okres II wojny światowej

Po wybuchu wojny znalazł się we Lwowie, gdzie pracował w zakładach samochodowych. W czerwcu 1940 r. został deportowany w głąb ZSRR. Za próbę powrotu do Lwowa zesłany do syberyjskiego gułagu. W czasie jednego z transportów został uznany za zmarłego i porzucony w tajdze. Uratował go nieznajomy człowiek – Jakut. Po ogłoszeniu amnestii dla Polaków w 1941 r. pracował jako majster w ewakuowanej za Ural fabryce, budował linię energetyczną o napięciu kilkunastu kilowoltów. W 1944 r. rozpoczął pracę w Samarkandzie, najpierw jako kierownik działu pomiarów w elektrowni, a potem w przeniesionej z Leningradu fabryce dźwiękowych aparatów kinematograficznych. Tu został członkiem Związku Patriotów Polskich. Pozostała na terenie Polski rodzina zginęła tragicznie: ojciec w warszawskim Getcie, matka i siostra w obozie koncentracyjnym.

Okres PRL

W maju 1946 r. powrócił do Polski, w tym samym roku wstąpił do PPR. W latach 1946–1972 był kolejno związany z fabryką „ERA” we Włochach, gdzie zorganizował produkcję mierników elektrycznych, stworzył przyzakładową szkołę zawodową i średnią szkołę techniczną, w której wykładał; Zakładem Miernictwa Elektrycznego Instytutu Elektrotechniki w Międzylesiu k. Warszawy; Wieczorową Szkolą Inżynierską i w końcu Wydz. Elektrycznym Politechniki Warszawskiej, gdzie pracował od 1954 r. aż do śmierci.

Fragment grobu prof. Lebsona

Był człowiekiem samotnym, pochowany na cmentarzu parafii św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Warszawie-Włochach.

Pełnione funkcje i zajmowane stanowiska

• dyrektor techniczny fabryki „ERA” (1946)
• kierownik Zakładu Miernictwa Elektrycznego Instytutu Elektrotechniki (1952)
• dziekan Wydziału Elektrycznego w Wieczorowej Szkole Inżynierskiej (1952)
• samodzielny pracownik naukowy na stanowisku zastępcy profesora Katedry Miernictwa Elektrycznego Politechniki Warszawskiej (od 1954)
• kierownik Zakładu Automatyki przy Wydz. IV PAN (1954–1960)
• kierownik Zakładu Budowy Przyrządów Pomiarowych w Katedrze Miernictwa Elektrycznego PW (od 1957)
• kierownik Katedry Miernictwa Elektrycznego PW (od 1959)
• kierownik Zakładu Miernictwa Elektrycznego PW (od 1970 do śmierci)

Ważniejsze publikacje

• Mierniki elektryczne, Warszawa 1956
• Elektryczne przyrządy pomiarowe, PWN, Warszawa 1960 (nast. wydania 1965, 1971)
• Podstawy miernictwa elektrycznego, WNT, Warszawa 1966 (nast. wyd. 1970)
• Kompensatory prądu stałego, WNT, Warszawa 1972 (współautor: Czesław Szczepaniak)
• Pomiary elektryczne, Państwowe Wydawnictwa Szkolnictwa Zawodowego, Warszawa 1963 (współautor: Jacek Kaniewski)
• Miernictwo elektryczne dla technikum, PWSZ, Warszawa 1961 (nast. wyd. 1963, 1965, 1966, 1971) (współautor: Jacek Kaniewski)
• Skrypty dla studentów PW: Miernictwo elektryczne (1959, 1961, 1964, 1965, 1966), Miernictwo elektryczne w zarysie (1968)
• przekład wspólnie z Czesławem Bełkowskim z jęz. rosyjskiego książki F.E. Tiemnikowa Automatyczne przyrządy rejestrujące, 1957
• autor lub współautor ok. 20 artykułów naukowych
• autor 3 patentów

Bibliografia

• Książka meldunkowa kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 58 w Warszawie z lat 1934–1938
• Słownik biograficzny techników polskich, Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych, t. XIV, Warszawa 2003 (hasło: Lebson Stefan opr. Jacek Czajewski)

Linki zewnętrzne

• Bocheński J.: Życie bez ojca, 2007
• Czajewski J.: Stefan Jerzy Lebson (1906-1972), Jubileusz 100-lecia Wydziału Elektrotechniki i Automatyki na politechnice w Gdańsku; Witryna Wspomnień