Stefania Grodzieńska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stefania Grodzieńska
Ilustracja
Stefania Grodzieńska
Data i miejsce urodzenia

2 września 1914
Łódź

Data i miejsce śmierci

28 kwietnia 2010
Konstancin-Jeziorna

Zawód

aktorka
tancerka
pisarka

Współmałżonek

Jerzy Jurandot

Lata aktywności

1933–2010

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Grób Stefanii Grodzieńskiej-Jurandot i Jerzego Jurandota na cmentarzu Wojskowym na Powązkach
Tablica pamiątkowa w Alei Gwiazd Satyrykonu na głównym deptaku Legnicy (ul. Najświętszej Marii Panny)

Stefania Nina Grodzieńska-Jurandot (ur. 2 września 1914 w Łodzi, zm. 28 kwietnia 2010 w Konstancinie-Jeziornie) – polska pisarka, aktorka estradowa i teatralna, satyryczka.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodziła z rodziny żydowskiej[1][2]. Jej matka, Eleonora Ney, studiowała prawo w Genewie, gdzie poślubiła swojego wykładowcę filozofii, Michaela Grodensky'ego, jednak rozstała się z nim krótko przed narodzinami córki[3]. Grodzińska poznała ojca dopiero w dorosłym życiu podczas pobytu w Genewie[3].

Urodziła się w Łodzi, dwa tygodnie później matka zabrała ją do Warszawy[3]. Przez kolejne kilka lat mieszkała z matką i ojczymem w Rosji (w Moskwie) i Niemczech, a następnie była wychowywana przez dziadków w Łodzi[4][5], gdzie uczęszczała do szkoły baletowej[6]. W 1933 przeniosła się do Warszawy, gdzie pracowała w teatrzyku Cyganeria, tańczyła w Teatrze Kameralnym i dołączyła do zespołu Cyrulika Warszawskiego.

W czasie wojny wraz z mężem trafiła do getta warszawskiego, gdzie występowała w teatrze Femina[7]. Od marca 1944 prawie do wybuchu powstania warszawskiego wraz z mężem ukrywała się w mieszkaniu Heleny Niemyskiej[8] przy ulicy Filtrowej 77[9]. W tym okresie pisała wiersze pod nazwiskiem panieńskim matki (Ney), które zostały wydane w 1949 przez Państwowy Instytut Wydawniczy w zbiorze Dzieci getta[10].

Po II wojnie światowej została felietonistką „Szpilek”, poza tym pisała monologi i skecze, a jej teksty wykonywali m.in. Hanka Bielicka, Adolf Dymsza, Loda Halama, Alina Janowska, Kalina Jędrusik, Bogumił Kobiela i. Irena Kwiatkowska. Przez kilka lat pracowała w Polskim Radiu, a przez kilkanaście lat – w redakcji rozrywki Telewizji Polskiej.

Zmarła po krótkiej chorobie 28 kwietnia 2010 w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie[11]. Została pochowana 4 maja 2010 na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[12] (kwatera B37-1-7)[13].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Od 1937 była żoną Jerzego Jurandota, poety, dramaturga, satyryka i autora tekstów piosenek[14]. Miała z nim córkę Joannę (1946–2016), realizatorkę telewizyjną i publicystkę.

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Zbiory felietonów:

  • Dzionek satyryka
  • Jestem niepoważna
  • Brzydki ogród (Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1974)
  • Felietony i humoreski
  • Plagi i plażki
  • Rozmówki
  • Kłania się PRL
  • Kawałki żeńskie, męskie i nijakie

Książki biograficzne:

  • Wspomnienia chałturzystki (autobiograficzna)
  • Urodził go Niebieski Ptak (wspomnienia o Fryderyku Jarosym)
  • Już nic nie muszę (autobiograficzna)
  • Nie ma z czego się śmiać (autobiograficzna)

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

  • nagroda Prezydenta m. st. Warszawy za książkę Narodził go Niebieski Ptak (1989),
  • Diamentowy Mikrofon - Nagroda Honorowa z okazji 70-lecia Polskiego Radia (1995),
  • Mistrz Mowy Polskiej (2001),
  • nagroda miasta stołecznego Warszawy (2008),
  • Hiacynt - nagroda przyznana przez Fundację Równości za zasługi na rzecz tolerancji (2008).

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Robert Stiller: Abecadło żydowskich pisarzy z Polski. Kraków: Znak, 2015. ISBN 978-83-7998-035-2.
  2. ↑ Rafał Węgrzyniak: Uwagi na stronie: Biografie polskich Żydów. Pismo "Teatr", 2015. [dostęp 2020-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-27)].
  3. ↑ a b c Tomasz Raczek: Karuzela z madonnami. Instytut Wydawniczy Latarnik, 2003, s. 135. ISBN 83-917-891-2-8.
  4. ↑ Agnieszka Modrzejewska, Ypsilon kwartalnik literacko-artystyczny [online], Ypsilon, 19 maja 2022 [dostęp 2024-03-24] (pol.).
  5. ↑ Witold Chrzanowski, Stefania Grodzieńska – potrafiła nie tylko bawić, ale i wzruszać [online], kobieta.wp.pl, 28 kwietnia 2016 [dostęp 2024-03-24] (pol.).
  6. ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z madonnami. Instytut Wydawniczy Latarnik, 2003, s. 136. ISBN 83-917-891-2-8.
  7. ↑ Stefania Grodzieńska we wspomnieniach Heleny Birenbaum
  8. ↑ Adam Piechowski: Losy spółdzielni mieszkaniowych w Warszawie w latach okupacji niemieckiej. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 105, 178. ISBN 83-209-0837-X.
  9. ↑ Magdalena Stopa, Jan Brykczyński: Ostańce. Kamienice warszawskie i ich mieszkańcy. Warszawa: Dom Spotkań z Historią, 2010, s. 33. ISBN 978-83-62020-18-8.
  10. ↑ Magda Koralewska, Małe wspomnienie o osobie, o której dziś usłyszałam po raz pierwszy, Beit Kraków. beitkrakow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  11. ↑ dżek, PAP: Zmarła Stefania Grodzieńska. Gazeta.pl, 28 kwietnia 2010. [dostęp 2010-04-28].
  12. ↑ Stefania Grodzieńska spoczęła na Powązkach. wp.pl, 4 maja 2010. [dostęp 2010-05-04].
  13. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-18].
  14. ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z madonnami. Instytut Wydawniczy Latarnik, 2003, s. 137. ISBN 83-917-891-2-8.
  15. ↑ M.P. z 2001 r. nr 4, poz. 78 „za wybitne zasługi w długoletniej działalności radiowej”.
  16. ↑ MKiDN - Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis [online] [dostęp 2020-04-21] (pol.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stefania_Grodzieńska&oldid=73718283”