Synagoga w Olkienikach
54°21′20″N 24°50′20″E/54,355556 24,838889 Synagoga w Olkienikach - elewacja zachodnia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Olkieniki (lit. Valkininkai) |
| Budulec |
drewniana |
| Data budowy |
XVIII w. |
| Data zburzenia |
VI 1941 |
| Tradycja |
ortodoksyjna |
Położenie na mapie Litwy  | |
| 54°21′20″N 24°50′20″E/54,355556 24,838889
| |
Synagoga w Olkienikach – synagoga znajdująca się w Litwie w Olkienikach. Wzniesiona pod koniec XVIII w. przez społeczność żydowską mieszkającą na tamtejszych terenach. Została zniszczona podczas pierwszych dni okupacji Litwy w czasie II wojny światowej przez niemieckich nazistów w czerwcu 1941.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Synagoga składała się z sali głównej, sieni z alkierzami od strony zachodniej i babińca od strony północnej. Ściana południowa sali nie była zabudowana, co stanowi wyjątek wśród bożnic o podobnym układzie. Wysoka główna sala była niemal kwadratowa w planie, o wymiarach 11,60x11,50 m, podzielona kolumnami na 9 równych części. Babiniec oraz sala główna były przedzielone ścianką z małymi oknami[1]. Budynek wzniesiono na niedużym kamiennym fundamencie. Ściany wszystkich pomieszczeń zrębowe na podmurowaniu, ściany sali z lisicami, od zewnątrz poziomo odeskowane. Pomieszczenia pierwszej kondygnacji pokryte były dachem jednospadowym. Salę główną przykrywał dach łamany, mansardowy, trzykondygnacyjny. Między pierwszym a drugim piętrem znajdował się szeroki fryz z płaskorzeźbą. Wewnątrz więźba i sklepienie osadzone na wrożnikach i poziomym ruszcie podparte były czterema wewnętrznymi słupami. Kopuła złożona z ośmiu trójkątów sferycznych, opadała w środku do podczepionego do więźby, zakończonego rozetą, wieszara. Doświetlały ją lukarny, osadzone we wschodniej i zachodniej połaciach środkowej kondygnacji dachu[2].
Na środku frontowej, symetrycznej fasady sieni wejściowej znajdowało się okrągłe okno w ramie kształtu rombu i dwoje drzwi. Po bokach znajdowały się alkierze zwieńczone daszkami czterospadowymi, a pod nimi okna z pilastrami. Między pierwszym a drugim piętrem znajdował się szeroki fryz z płaskorzeźbą. Na środku frontowej, symetrycznej fasady sali głównej, na drugiej kondygnacji, znajdowały się dwa okna, na trzeciej kondygnacji znajdowała się lukarna.
Aron ha-kodesz wykonany z drewna, był bogato zdobiony. Obramowany był ażurowymi kolumnami i zwieńczony orłem dwugłowym z rozpostartymi skrzydłami. Powyżej głów umieszczono koronę[3].
Rysunki bimy nie zachowały się. Została wrysowana na podstawie zachowanych zdjęć wykonanych przez Szymona Zajczyka na potrzeby książki „Bramy nieba: Bożnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej”[4]. Bima wolnostojąca między słupami, przesunięta z poprzecznej osi sali w stronę wejścia.
Legendy[edytuj | edytuj kod]
Z budową synagogi wiąże się legenda, mówiąca o tym, że Napoleon zatrzymał się w mieście w trakcie inwazji na Rosję i został przywitany przez ludność żydowską. Będąc pod wrażeniem gościnności podarował Żydom swój czaprak z czerwonego aksamitu, bogato zdobiony i opatrzony jego inicjałami. Dar został wyeksponowany w synagodze.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Synagoga w Olkienikach. sztetl.org.pl. [dostęp 2022-06-12].
- ↑ Maria i Kazimierz Piechotkowie: Bramy Nieba – Bóżnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Warszawa: Muzeum Historii Żydów Polskich, Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, 2015, s. 671, seria: Sztuka żydowska w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. ISBN 978-83-942048-5-3.
- ↑ Olkieniki - Synagoga - zdjęcia. www.radzima.org. [dostęp 2022-06-12].
- ↑ Maria i Kazimierz Piechotkowie: Bramy Nieba – Bóżnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Warszawa: Muzeum Historii Żydów Polskich, Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, 2015, s. 671, seria: Sztuka żydowska w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. ISBN 978-83-942048-5-3.