Gimnazjum i Liceum Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej

Gimnazjum i Liceum
Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej

gimnazjum i liceum
Dawny budynek szkoły przy ul. Klonowej 16 (2021)
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Klonowa 16 00-591 Warszawa
Data założenia	1905
Data zamknięcia	1939
Położenie na mapie Warszawy Gimnazjum i Liceum Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej
Położenie na mapie Polski Gimnazjum i Liceum Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Gimnazjum i Liceum Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej
52°12′45″N 21°01′23″E

Gimnazjum i Liceum Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej – nieistniejące już gimnazjum i liceum ogólnokształcące męskie w Warszawie.

Historia szkoły

Męskie gimnazjum założone przez Towarzystwo Szkoły Mazowieckiej w 1905. Wśród członków założycieli byli Mieczysław Marszewski i późniejszy dyrektor szkoły do 1925, Kazimierz Kujawski.

Pierwszą siedzibą był budynek przy ul. Hożej 27, następna siedziba to ulica Śniadeckich 8 oraz Nowy Świat 31 i w 1912 szkoła została przeniesiona do budynku powstałego dla Szkoły, przy ulicy Klonowej 16, którego architektem był Henryk Gay. Budowę szkoły sfinansowało Towarzystwo Szkoły Mazowieckiej.

W 1909 uczniowie szkoły założyli klub piłkarski Korona. Jesienią 1912 Stanisław Małagowski zakłada pierwszy pluton harcerski przyszłej 21 WDH im. gen. Prądzyńskiego.

W latach 1925–1933 dyrektorem Szkoły był Stanisław Świetlicki. Dnia 22 maja 1928 nastąpiło poświęcenie sztandaru szkoły, zaprojektowanego przez prof. Dzieżbickiego. Dokonał tego nuncjusz apostolski ks. abp Francesco Marmaggi w obecności przedstawiciela ministerstwa oświaty oraz warszawskiego kuratorium oświaty.

W 1933 dyrektorem szkoły zostaje Stefan Pogorzelski i kieruje nią do końca 1939 roku.

W latach 30. została powołana Szkoła Powszechna i Szkoła funkcjonowała pod nazwą „Zakłady Naukowe Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej”.

W latach 1937/38 nastąpiła rozbudowa gmachu szkolnego – sfinansowana ze środków własnych Towarzystwa oraz pożyczką z Banku Gospodarstwa Krajowego.

W okresie II wojny światowej w budynku szkoły był umieszczony niemiecki szpital wojskowy.

Po wojnie Szkoła Towarzystwa nie została reaktywowana, w budynku zaś umieszczone zostało Liceum im. Narcyzy Żmichowskiej.

Członkowie Towarzystwa

Członkami Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej było wiele znanych osób, jak również rodziców uczniów samej Szkoły.

• Zygmunt Arct – księgarz i wydawca,
• Emil Fryderyk Gerlach – przemysłowiec i działacz społeczny,
• Czesław Jankowski – adwokat, varsavianista,
• Marian Kiniorski – polityk, senator w II RP,
• Teodor Władysław Kisiel-Kiślański – inżynier drogowiec, działacz społeczny,
• Jan Gwalbert Stefan Laurysiewicz – działacz społeczny, senator II RP,
• Jan Adam Patzer, wraz z żoną Marią,
• Marian Antoni Roszkowski – lekarz,
• Aleksander Wasiutyński – profesor Politechniki, ekspert kolejnictwa,
• Andrzej Wierzbicki – inżynier, działacz gospodarczy i polityczny.

Nauczyciele

Wśród kadry nauczycielskiej jest wielu późniejszych ludzi nauki i sztuki.

• Wacław Granzow – malarz, nauczyciel rysunków,
• ks. Henryk Hilchen – nauczyciel religii i ekonomii,
• Janusz Iwaszkiewicz – historyk,
• Jerzy Kierst – prozaik i poeta, krytyk teatralny, nauczyciel jęz. polskiego,
• Tadeusz Mayzner – dyrygent, kierownik chóru, nauczyciel śpiewu,
• Czesław Makowski – rzeźbiarz i medalier, nauczyciel rysunku i modelowania,
• Wacław Wincenty Makowski – prawnik, polityk marszałek Sejmu, wicemarszałek Senatu, nauczyciel prawoznawstwa,
• Sławomir Miklaszewski – gleboznawca, profesor Politechniki Warszawskiej, nauczyciel nauk przyrodniczych,
• Bogdan Roman Nawroczyński – pedagog i historyk pedagogiki, nauczyciel logiki i psychologii,
• Stanisław Jan Ignacy Przyłęcki – biochemik kierownik Zakładu na Uniwersytecie Warszawskim, nauczyciel biologii,
• Antoni Rybarski – historyk, archiwista,
• Stefan Zawadzki – polonista,
• dr Teodor Drabczyk – lekarz szkolny.

Uczniowie i absolwenci

Wychowanie patriotyczne było w szkole na wysokim poziomie. Uczniowie, również podejmowali różnego rodzaju działania pozaszkolne. Absolwenci Szkoły Ziemi Mazowieckiej w czasie wojny i okupacji działali czynnie na wielu frontach toczących się walk.

• Bogdan Arct – pilot myśliwców w Anglii,
• Witold Arct – lekarz,
• Marcin Chrostowski – dominikanin, kapelan w 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka,
• Jan Czartkowski – oficer rez., aktywny działacz SN,
• Leszek Demby – żołnierz AK ps. “Sosnowski” zgrupowania “Jeleń”, poległ w czasie Powstania Warszawskiego,
• Tadeusz Faryna – lekarz,
• Hieronim Fiodorow – działacz społeczny, muzealnictwa i ochrony zabytków,
• Krzysztof Zdzisław Henisz – artysta plastyk, autor sztandaru drużyny harcerskiej,
• Tadeusz Hornziel – komendant Straży Pożarnej w Olsztynie,
• Zbigniew Janicki – pilot w czasie II wojny światowej,
• Stanisław Jankowski – architekt-urbanista,
• Jacek Karpiński – projektant polskiego komputera,
• Jerzy Klewin – adwokat i radca prawny,
• Witold Czesław Krassowski – architekt,
• Aleksander Krzymiński – profesor w Wyższej Szkole Kultury Społecznej w Toruniu,
• Tadeusz Krzyżewicz – żołnierz batalionu „Zośka”,
• Zbigniew Korwin-Kuczyński – żołnierz II Korpusu gen. Andersa,
• Tadeusz Loth – założyciel i prezes spółdzielni „Okęcie”,
• Zbigniew Maciejowski – autor tekstów, kompozytor,
• Jacek Majewski – żołnierz batalionu „Zośka”,
• Stanisław Małagowski – komendant pociągu pancernego „Śmiały”,
• Ignacy Hugo Matuszewski – działacz polityczny, szef II oddziału Sztabu Gen.,
• Stefan Mirowski – instruktor ZHP,
• Tadeusz Mirowski – żołnierz batalionu „Zośka”,
• Zbigniew Miziołek – pracownik naukowy Instytutu Metali Nieżelaznych w Gliwicach,
• Janusz Pajewski – dydaktyk,
• Henryk Karol Patzer – zastępca Delegata Rządu RP na m.st Warszawą, działacz SN,
• Bohdan Pawłowicz – pisarz, dziennikarz,
• Janusz Witold Preyss – żołnierz 2 Dywizji Strzelców Pieszych, działacz samorządowy,
• Jan Rodowicz – harcerz, żołnierz Szarych Szeregów i AK,
• Andrzej Romocki – harcmistrz, żołnierz Szarych Szeregów, kapitan AK,
• Jan Romocki – harcerz, podporucznik AK,
• Kazimierz Rudzki – aktor, reżyser, dyrektor teatru, pedagog,
• Sławomir Siekierski – żołnierz 2 korpusu gen. Andersa, pracownik Instytutu Badań jądrowych,
• Witold Kazimierz Sosnowski – matematyk, harcmistrz,
• Jan Strzelecki – socjolog,
• Tomasz Szweycer – ekonomista, założyciel, organizator i dyrektor Biura Jakości przy Komitecie Normalizacji,
• Stanisław Sieradzki – harcerz, żołnierz batalionu „Zośka”,
• Kazimierz Studziński – inżynier mechanik, konstruktor samochodów, profesor Politechniki Warszawskiej,
• Wiktor Sudra – inżynier mechanik, profesor Politechniki Warszawskiej,
• Józef Szostak – pułkownik dyplomowany służby stałej kawalerii,
• Bolesław Karol Świętochowski – żołnierz 2 korpusu gen. Andersa,
• Kordian Tarasiewicz – dyrektor rodzinnej palarni kawy „Pluton”,
• Alfred Tarski – filozof, logik i matematyk pracujący w USA,
• Mieczysław Thugutt – polityk i działacz ludowy,
• Henryk Wars – kompozytor, dyrygent, autor tekstów,
• Kazimierz Wasiłowski – żołnierz batalionu „Zośka”,
• Jeremi Wasiutyński – filozof i astrofizyk,
• Jan Józef Więckowski – harcerz, magister ekonomii,
• Adam Wolff – historyk, archiwista, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, żeglarz, działacz sportowy, olimpijczyk z Amsterdamu 1928,
• Jerzy Wolff – ksiądz, malarz, grafik, krytyk sztuki,
• Stanisław Zenon Zakrzewski – oficer wywiadu „dwójki”,
• Ryszard Zarzycki – żołnierz batalionu „Zośka”,
• Tadeusz Leon Józef Zawadzki – harcerz, komendant Grup Szturmowych,
• Wojciech Zawadzki – pedagog,
• Stanisław Żaryn – architekt, urbanista,

Bibliografia

• TSM. Sprawozdanie Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej za r. szk. 1916/1917. „Sprawozdanie Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej za r. szk. 1916/1917”, 1917. Warszawa: Towarzystwo Szkoły Mazowieckiej. [dostęp 2019-10-21]. 
• TSM. XVIII Sprawozdanie z Działalności Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej za Rok Szkolny 1927/28. „XVIII Sprawozdanie z Działalności Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej za Rok Szkolny 1927/28”, 1928. Warszawa: Towarzystwo Szkoły Mazowieckiej. [dostęp 2019-10-21]. 
• TSM. XXVIII Sprawozdanie z Działalności Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej za Rok Szkolny 1937/38. „XXVIII Sprawozdanie z Działalności Towarzystwa Szkoły Mazowieckiej za Rok Szkolny 1937/38”, 1938. Warszawa: Towarzystwo Szkoły Mazowieckiej. [dostęp 2019-10-21].