Szkoła przysposobienia rolniczego

Szkoła przysposobienia rolniczego – jednostka oświatowa typu niższego zorganizowana z myślą zdobycia wykształcenia rolniczego przez młodzież wiejską pracującą w gospodarstwach rodzinnych.

Historia i działalność

Powstanie szkół przysposobienia rolniczego

Uchwałą Rady Ministrów z 1957 zorganizowano szkoły przysposobienia rolniczego. Przy tworzeniu szkół wzorowano się na ustawie z 1920 r. o ludowych szkołach rolniczych. Powstanie sieci szkół miało znaczenie wobec wymogu posiadania kwalifikacji rolniczych przez spadkobiercę i nabywcę nieruchomości rolnej. W systemie kształcenia szkoły przysposobienia rolniczego stanowiły odrębną jednostkę organizacyjną. Sieć szkół ustalało ministerstwo oświaty w porozumieniem z ministrem rolnictwa oraz z zainteresowanymi prezydiami wojewódzkich rad narodowych.

Zadaniem szkół przysposobienia rolniczego było upowszechnienie nauczania rolnictwa, a w szczególności dostarczenie młodzieży męskiej i żeńskiej podstawowych wiadomości ogólnych, przyrodniczych i rolniczych niezbędnych do pracy w gospodarstwa rolnych. Powstanie szkół należy łączyć z nową polityką rolną z 1956 r., która odeszła od intensywnych metod kolektywizacji rolnictwa i przywróciła należną pozycję gospodarstwom indywidualnym w rolnictwie. Tworzone szkoły stanowiły masową formę podstawowego kształcenia i dokształcania rolniczego młodzieży wiejskiej pracująca w rolnictwie. Jako szkoły środowiskowe, tworzone były na bazie szkół podstawowych, ogólnokształcących, zawodowych i rolniczych.

Organizacja roku szkolnego w szkołach przysposobienia rolniczego

W szkołach przysposobienia rolniczego zajęcia miały charakter dwustopniowy. W okresie jesienno-zimowym trwającym pod listopada do marca lekcje w szkołach odbywały się według określonego programu nauczania. Natomiast w okresie od kwietnia do października uczniowie odbywali praktyki w gospodarstwach rodzinnych, które zmierzały do rozszerzenia i pogłębienia nauki szkolnej w drodze przydzielenia im odpowiednich zadań praktycznych, połączonych z instruktażem przez nauczyciela zawodu. Do szkół przysposobienia rolniczego przyjmowano młodzież, która nie podlegała obowiązkowi uczęszczania do szkoły podstawowej (ukończone 7 klas szkoły podstawowej). Dodatkowym warunkiem była praca uczniów w gospodarstwie rodzinnym.

Program nauczania w szkołach przysposobienia rolniczego

Nauka w szkołach trwała dwa lata, podczas których odbywano zajęcia z przedmiotów ogólnorolniczych i ogólnokształcących. Wśród przedmiotów ogólnorolniczych realizowano następujące: uprawa roślin, chów zwierząt i organizacja gospodarstw. Wśród przedmiotów ogólnokształcących: język polski, matematyka, fizyka i chemia. Plan nauczania obejmował ogółem 400 godzin nauki teoretycznej, z tego 240 godzin na przedmioty zawodowe i 160 godzin na przedmioty ogólnokształcące. W kolejnych latach (1964) rozszerzono treści programowe o nowe przedmioty (mechanizacja rolnictwa, ogrodnictwo) oraz podniesiono liczbę zajęć dydaktycznych do 1011 godzin, wśród których znalazły się przedmioty pomocnicze (WF, zajęcia świetlicowe).

Nauczanie praktyczne uczniów szkół przysposobienia rolniczego

Podstawowe praktyki rolnicze miały miejsce w gospodarstwach rodziców, które przebiegały pod nadzorem nauczyciela zawodu. Tego typu kształcenie pozwalało łączyć teorię zdobytą w okresie jesienno-zimowym z praktykami stosowanymi w gospodarstwie rodzinnym w okresie wiosenno-letnim. Celem kształcenia była zdobycie zawodu rolnika, które odbywało się bez odrywania uczniów od pracy w gospodarstwie rolnym.

Dodatkowo zobowiązano uczniów do:

• pomocy w realizacji programu agrominimum przewidzianych dla poszczególnych sołectw i gromad,
• udziału we wprowadzaniu postępu rolniczego poprzez organizowanie pokazów, demonstracji, konkursów i wystaw rolniczych,
• współpracy z instytucjami rolniczymi i administracją terenową w celu realizacji niektórych zajęć praktycznych (mechanizacja rolnictwa),
• uczestniczenia w szkoleniach rolniczych przewidzianych dla samodzielnych rolników,
• współpracy z gromadzką służbą rolną w zakresie upowszechniania praktyk rolniczych.

Reorganizacja szkół przysposobienia rolniczego

Ustawą Sejmu z 1961 o rozwoju systemu oświaty i wychowania nadana szkołom przysposobienia rolniczego wyższą rangę, poprzez zrównanie ich statusu ze szkołami zawodowymi. Celem szkoły było zapewnienie młodzieży wiejskiej podstawowej wiedzy agro- i zootechniczną oraz umiejętności posługiwania się nowoczesnymi narzędziami pracy w rolnictwie. Dla osób nie posiadających pełnego wykształceniem podstawowym i będących w wieku powyżej 16 roku życia, istniała możliwość uzupełnienia wykształcenia poprzez zorganizowania specjalnych klas w zakresie szkoły podstawowej.

Rozwój szkół przysposobienia rolniczego

Szkoły przysposobienia rolniczego jako typ szkół środowiskowych o charakterze masowym, rozwijały się w szybkim tempie. W roku szkolnym 1957/58 zanotowano 52 szkół z liczbą uczniów na poziomie 1087 osób. W 1967/68 r. liczba szkół wzrosła do 205, zaś liczba uczniów do 4233 osób. W omawianym okresie zanotowano 21 641 absolwentów.

Likwidacja szkół przysposobienia rolniczego

Na podstawie uchwały Rady Ministrów z 1981 r. w sprawie utraty mocy obowiązującej niektórych uchwał Rady Ministrów i jej organów, ogłoszonych w Monitorze Polskim zlikwidowano szkoły przysposobienia rolniczego.