Szmaragdzik indygowy
| Saucerottia cyanifrons[1] | |||
| (Bourcier, 1843) | |||
_(8079776108).jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szmaragdzik indygowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Szmaragdzik indygowy (Saucerottia cyanifrons) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrowatych (Trochilidae). Występuje endemicznie w Kolumbii. Dwa podgatunki są odrębnie klasyfikowane przez IUCN: jeden uznany jest za gatunek najmniejszej troski, drugi – znany wyłącznie z holotypu pozyskanego w Kostaryce – za gatunek krytycznie zagrożony, prawdopodobnie wymarły.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał francuski przyrodnik Jules Bourcier w 1843. Holotyp pochodził z Ibagué na terenie dzisiejszej Kolumbii (ówcześnie w Republice Nowej Granady). Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Trochilus cyanifrons[3]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza szmaragdzika indygowego w rodzaju Saucerottia. Nie wyróżnia podgatunków[4].
Niektórzy autorzy za oddzielny podgatunek uznają szmaragdzika kraterowego (S. (c.) alfaroana Underwood, 1896)[5], inni zaś traktują go jako odrębny gatunek, na przykład w Handbook of the Birds of the World[6]. Holotyp pozyskano 10 września 1895 na zboczu wulkanu Miravalles w Cordillera de Guanacaste w Kostaryce na wysokości 450–600 m n.p.m. Guy M. Kirwan i Nigel J. Collar wykazali, że pomiędzy jedynym okazem szmaragdzika kraterowego a szmaragdzikiem indygowym występują różnice na tyle istotne, by móc uznać je za odrębne gatunki. Nie znaleziono cech świadczących o tym, by szmaragdzik kraterowy był hybrydą[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 7–10 cm, masa ciała około 5 g[8]. Wymiary szczegółowe dla 11 osobników (płeć nieznana): długość skrzydła 53,5–57,0 mm, długość dzioba 19,2–21,5 mm, długość ogona 27–32 mm[7]. Ciemię głęboko niebieskie w kolorze (indygo)[9]. Dziób prosty, średniej długości, czarniawy, na około ⅓ długości od nasady czerwony[8]. Wierzch ciała zielony, opalizujący, kuper miedzianobrązowy. Spód ciała zielony, migoczący[9]. Sterówki niebieskoczarne[10]. Samica ubarwiona podobnie jak samiec, jednak bardziej matowa[9].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Ptaki podgatunku nominatywnego występują w północnej i centralnej Kolumbii – w departamencie Norte de Santander, w dolinie rzeki Magdalena i departamencie Valle del Cauca[8]. Zamieszkują głównie zachodnie zbocza wschodnich części Andów[10].
Ekologia, zachowanie, lęgi[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia szmaragdzików indygowych są skraje wilgotnych subtropikalnych lasów i suchsze, otwarte tereny porośnięte krzewami[8]. Odnotowywane były na wysokości 400–2000 m n.p.m. Jedno przypadkowe stwierdzenie miało miejsce na poziomie morza[9]. Większość obserwacji miała miejsce na wysokości 1000–2000 m n.p.m.[10] Są to stosunkowo terytorialne i zaczepne ptaki, można obserwować je podczas potyczek w koronach kwitnących drzew[9]. Występują również na plantacjach i w ogrodach, gdzie żerują na wysokości 4–8 m nad podłożem. Na początku XXI wieku wymagania środowiskowe szmaragdzików indygowych były słabo poznane[10]. Kolibry te żywią się nektarem i niewielkimi stawonogami. Aktywność gonad u badanych okazów wskazuje na okres lęgowy trwający od kwietnia do czerwca. Budowę gniazda obserwowano do sierpnia[8].
Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) w 2017 sklasyfikowała szmaragdzika indygowego jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)[11]. Szmaragdzik kraterowy jest klasyfikowany osobno i w 2017 otrzymał rangę gatunku krytycznie zagrożonego wyginięciem (CR, Critically Endangered)[12]. Najprawdopodobniej wymarł[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Saucerottia cyanifrons, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Saucerottia cyanifrons, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Joules Bourcier. Oiseaux-mouches nouveaux. „Revue zoologique”. 1843. s. 100.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-24]. (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Trochilini Vigors, 1825 (wersja: 2020-03-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-03-18].
- ↑ a b Kirwan, G.M.: Guanacaste Hummingbird (Amazilia alfaroana). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2018. [dostęp 2018-09-17].
- ↑ a b Guy M. Kirwan & Nigel J. Collar. The ‘foremost ornithological mystery of Costa Rica’: Amazilia alfaroana Underwood, 1896. „Zootaxa”. 4189 (2). s. 244–250.
- ↑ a b c d e Weller, A.A., Boesman, P. & Kirwan, G.M.: Indigo-capped Hummingbird (Amazilia cyanifrons). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2018. [dostęp 2018-09-17].
- ↑ a b c d e Steven L. Hilty, William L. Brown, Bill Brown: A Guide to the Birds of Colombia. Princeton University Press, 1986, s. 273–274.
- ↑ a b c d Weller, A.A.. On types of trochilids in the Natural History Museum, Tring III. Amazilia alfaroana Underwood (1896), with notes on biogeography and geographical variation in the Saucerottia saucerrottei superspecies. „Bulletin of the British Ornithologists' Club”. 121, s. 98–107, 2001.
- ↑ Indo-capped Hummingbird Amazilia cyanifrons. BirdLife International. [dostęp 2018-09-17].
- ↑ BirdLife International, Amazilia alfaroana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2018-2 [dostęp 2018-09-17] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).