Szpital sióstr diakonis przy ul. Karola Libelta w Poznaniu
 Gmach szpitala około 1909 roku | |
| Data założenia |
15 grudnia 1875 |
|---|---|
| Data likwidacji |
1 września 1911 |
| Państwo | |
| Adres | |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°24′42,5″N 16°55′19,0″E/52,411806 16,921944
| |
Szpital sióstr diakonis przy ul. Karola Libelta w Poznaniu – ewangelicki szpital pełniący także funkcję domu macierzystego diakonis (niem. Diakonissenhaus, Diakonissenmutterhaus[1]), usytuowany na rogu ówczesnej Königsstrasse i Wallstrasse (późniejsze ulice Libelta i Kościuszki) w Centrum Poznania. Nazywany także zakładem diakonis (niem. Diakonissenanstalt)[2]. Szpital funkcjonował do 1 września 1911. Budynek został zniszczony podczas II wojny światowej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pod koniec lat 60. XIX wieku niemiecka siostra diakonisa Johanna Bade poszukiwała w Poznaniu odpowiedniego terenu nadającego się pod budowę nowego szpitala, który jednocześnie miał pełnić rolę domu macierzystego sióstr diakonisek. Siostry diakonisy ogłosiły zbiórkę pieniędzy, w którą zaangażowała się Rada Miasta, banki i ewangelickie parafie z Prowincji Poznańskiej[3]. W 1869 roku siostry diakonisy zakupiły parcelę przy Königsstrasse wskazaną przez im prawdopodobnie przez Wilhelma von Treskowa[4]. W 1874 roku rozpoczęto prace budowlane[3]. Przewodniczącym komisji budowlanej był pastor parafii St. Pauli (św. Pawła) Johannes Schlecht, jego następcą natomiast radca konsystorialny parafii St. Pauli, Max Reichard[4].
15 grudnia 1875 roku nastąpiło otwarcie szpitala[4], do którego przewieziono chorych z działającego do tej pory zakładu przy ul. Zagórze[3]. W lutym 1876 dokonano poświęcenia budynku[1]. W latach 1882–1883 i ponownie w 1889–1890 gmach szpitala był rozbudowywany. Szpital posiadał własną aptekę i piekarnię. Mógł pomieścić równocześnie do stu chorych. Zakład stosował podział świadczenia usług pielęgnacyjnych w trzech klasach, odpowiadających statusowi majątkowemu pacjentów[3]. Jednakże naczelną ideą placówki było przyjmowanie każdego chorego bez względu na jego stan finansów. Realizacji tej zasady służyły fundacje i zapisy testamentowe, m.in. istniała fundacja cesarza Wilhelma i cesarzowej Augusty, powołana na cześć pary cesarskiej przez Vaterländischer Frauen-Verein (Ojczyźniany Związek Kobiet), opłacająca co roku 600 tzw. dni pielęgnacyjnych. Inne fundacje opłacały łóżka dla chorych wraz z kompletną opieką nad chorym, gdzie ofiarodawca mógł decydować, który pacjent ma być hospitalizowany. Ofiarodawcami takich fundacji byli m.in. Hermann Kennemann, wspólnota parafii St. Pauli w Poznaniu i Posener Militärfrauenverein (Poznański Związek Żon Wojskowych), czy generał Gustav Hermann von Alvensleben[3][5].
1 września 1911 roku przewieziono wszystkich chorych do nowo powstałego szpitala przy Auguste-Victoria-Strasse (współczesna ul. Grunwaldzka)[3]. Jeszcze w 1911 roku w budynku byłego szpitala powstał specjalistyczny oddział dla umierających kobiet funkcjonujący dotychczas na Zagórzu[4]. Dla uczczenia zmarłej siostry przełożonej Johanny Bade nazwano go Johannenhaus. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości na początku lat 20. XX wieku działał jako szpital diakonisek przy ówczesnej ul. Augusta Cieszkowskiego[6]. W latach 30. XX wieku był oznaczany na planach Poznania jako „stary zakład diakonisek”[7]. Gmach został zniszczony podczas II wojny światowej[3].
Na działce po dawnym szpitalu istnieje współcześnie fragment zabudowań poszpitalnych, położony w podwórzu znajdującym się na tyłach urzędu przy ul. Karola Libelta[3].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Czterokondygnacyjny, trójskrzydłowy budynek szpitala-domu macierzystego diakonis został zbudowany z czerwonej wypalanej cegły. Posiadał ozdobną neogotycką attykę. Był jedną z najokazalszych budowli tego okresu w Poznaniu[3]. Gmach poza funkcją szpitala pełnił także rolę tzw. domu macierzystego sióstr diakonis i był miejscem ich praktyki zawodowej. W 1908 roku szkoła dla przyszłych diakonisek uzyskała prawa przysługujące państwowej szkole pielęgniarskiej. W poznańskim domu przebywało wtedy 436 sióstr[3][4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Budynek stojący w miejscu dawnego szpitala mieszczący m.in. Wydział Spraw Obywatelskich i Uprawnień Komunikacyjnych oraz Urząd Stanu Cywilnego[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b https://repositorium.uni-muenster.de/document/miami/f8dd2e83-32ad-4efc-bc29-bbb7181f7af4/BOKG5.pdf, s. 42
- ↑ Adressbuch der Provinzial-Hauptstadt Posen. 1911 - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-12-20] (pol.)., s. 574
- ↑ a b c d e f g h i j Kronika Miasta Poznania 1996 R.64 Nr4; Lata dwudzieste, lata trzydzieste - Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa [online], www.wbc.poznan.pl [dostęp 2020-12-12] (pol.).
- ↑ a b c d e Maria Wojtczak, Diakonissenanstalt w Poznaniu. Od Zagórza do Königstrasse (1865–1875) https://pressto.amu.edu.pl/index.php/e/article/download/3728/3765.
- ↑ Wydawca Dermot Bradley. Günter Wegner: Stellenbesetzung der Deutschen Heere 1815–1939. Band 1: Die Höheren Kommandostellen 1815–1939. Biblio Verlag, Osnabrück 1990, ISBN 3-7648-1780-1, s. 52–53.
- ↑ Najstarsze plany Poznania do 1938 roku | Archiwum Państwowe w Poznaniu [online], CYRYL - Cyfrowe Repozytorium Lokalne [dostęp 2021-01-06] (pol.)., plan miasta z 1923 roku.
- ↑ Najstarsze plany Poznania do 1938 roku | Archiwum Państwowe w Poznaniu [online], CYRYL - Cyfrowe Repozytorium Lokalne [dostęp 2021-01-06] (pol.)., plan miasta z lat 1930–1939.
- ↑ Biura i Wydziały Urzędu Miasta - bip.poznan.pl [online], bip.poznan.pl [dostęp 2020-12-26].