Szponnik cynamonowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szponnik cynamonowy
Macronyx grimwoodi[1]
Benson, 1955
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

pliszkowate

Rodzaj

Macronyx

Gatunek

szponnik cynamonowy

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Systematyka w Wikispecies

Szponnik cynamonowy[3] (Macronyx grimwoodi) – gatunek ptaka z rodziny pliszkowatych (Motacillidae). Występuje w południowej Demokratycznej Republice Konga, w części Angoli oraz w skrajnie północno-zachodniej części Zambii. Wedle IUCN ma status gatunku najmniejszej troski (LC, Least Concern).

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy gatunek opisał Constantine Walter Benson w 1955. Holotyp pochodził z równiny Chitunta w dystrykcie Mwinilunga w północno-zachodniej Zambii (wówczas Rodezji Północnej). Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Macronyx grimwoodi[4]. Jest ona obecnie (2021) podtrzymywana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny. Uznaje on szponnika cynamonowego za gatunek monotypowy[5], podobnie jak autorzy HBW[6]. Proponowany podgatunek M. g. cuandocubangensis (Da Rosa Pinto, 1968), opisany z prowincji Cuando-Cubango w Angoli[7], przeważnie nie jest uznawany[6][8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała wynosi 19,5–21 cm[6], masa ciała u 3 osobników: 46,5, 47,8 i 49 g[9]. Obszar od czoła po płaszcz, barkówki, kuper, pokrywy nadogonowe i skrzydłowe oraz najbardziej wewnętrzne lotki II rzędu pokrywają szerokie czarne i płowe pasy. Pokrywy skrzydłowe mniejsze są czarne z białymi końcówkami. Ogon czarny, najbardziej zewnętrzne sterówki są białe, drugie i trzecie od zewnątrz mają białe końcówki. Pasek oczny, boki głowy, pokrywy uszne i spód ciała mają intensywnie płową barwę, czasami z różowym nalotem. Brodę i gardło wyróżnia intensywny łososioworóżowy kolor. Boki szyi, pierś i boki pokrywają czarne pasy. Pokrywy podskrzydłowe i lotki III rzędu białe. Tęczówka brązowa, dziób różowawy (żuchwa barwy od szarej po białawą), nogi i stopy czerwonobrązowe[10].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Zasięg występowania szponnika cynamonowego obejmuje obszar od południowej Demokratycznej Republiki Konga na południe po zachodnio-centralną i wschodnią Angolę oraz skrajnie północno-zachodnią część Zambii[6]. Według szacunków teren ten pokrywa 828 tys. km²[11].

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Szponnik cynamonowy jest endemitem dambo. Występuje na podmokłych terenach trawiastych, szczególnie w okolicy strumieni, rzek, rowów drenażowych i trawiastych zagłębień. Ptaki tego gatunku odnotowywano na wysokości od 800 do 1500 m n.p.m. Wybierają bardziej wilgotne środowiska niż sympatryczne szponniki żółtobrewe (M. fuelleborni). Żywią się niewielkimi chrząszczami (w tym ryjkowcami), prostoskrzydłymi i innymi owadami[11]. W Demokratycznej Republice Konga w lutym (pora deszczowa) odnaleziono gniazdo zawierające 2 jaja, jednak nie opisano go dokładniej. Poza tym brak informacji o lęgach[6]. W Angoli okres lęgowy zaczyna się prawdopodobnie w październiku[10].

Status i zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

IUCN od 2022 nadaje szponnikowi cynamonowemu status gatunku najmniejszej troski (LC, Least Concern). Wcześniej był on klasyfikowany jako gatunek niedostatecznie rozpoznany (DD, Data Deficient). Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny. Potencjalne zagrożenia dla szponników cynamonowych są słabo poznane. Być może należy do nich wypalanie traw i inne niekorzystne przekształcanie środowiska, jednak dambo uznawane jest za formację roślinną nienadającą się do uprawy roli i tym samym dość bezpieczną od ludzkich działań[11].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Macronyx grimwoodi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Macronyx grimwoodi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Motacillidae Horsfield, 1821 - pliszkowate - Wagtails and pipits (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-08-06].
  4. ↑ C.W. Benson, New forms of Pipit, Longclaw, Robin-Chat, Grass-Warbler, Sunbird, Quail-Finch and Canary from Central Africa, „Bulletin of the British Ornithologists' Club”, 75, 1955, s. 102–103.
  5. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-08-06]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e Tyler, S. & Sharpe, C.J.: Grimwood's Longclaw (Macronyx grimwoodi). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-19].
  7. ↑ Da Rosa Pinto, Algumas formas novas para Angola e outras para a Ciencia descobertas no distrito de Cuando-Cubango (Angola), „Bonner zoologische Beiträge”, 19, 1968, s. 283.
  8. ↑ W.R.J. Dean, Type specimens in the bird collection at Lubango, Angola, „Bulletin of the British Ornithologists' Club”, 132, 2012, s. 43.
  9. ↑ Robert J. Dowsett (red.), A Contribution to the Ornithology of Zambia, „Tauraco Research Report”, 9, Liège: Tauraco Press, 2009, ISBN 2-87225-006-9 [zarchiwizowane z adresu 2015-10-17].
  10. ↑ a b Cyril Winthrop Mackworth-Praed & Claude Henry Baxter Grant: Birds of the southern third of Africa. 1981, s. 21. ISBN 978-0-582-46085-0.
  11. ↑ a b c Grimwood's Longclaw Macronyx grimwoodi. BirdLife International. [dostęp 2022-08-21].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szponnik_cynamonowy&oldid=69140113”