Tadeusz Ciświcki
Tadeusz Wiktor Ciświcki (ur. w 1879 w Lublinie, zm. w 1940) – polski publicysta, prawnik, działacz Narodowej Demokracji, a następnie "Secesji". Wysoki urzędnik Ministerstwa Przemysłu i Handu.
Życie[edytuj | edytuj kod]
Ukończył ze złotym medalem gimnazjum lubelskie (1899)[1]. Studiował na Wydziale Chemii Instytutu Technologicznego w Petersburgu ale studiów nie ukończył[2]. Podczas Rewolucji 1905 powrócił do Lublina i rozpoczął aktywną działalność w środowisku narodowych demokratów[1]. Był członkiem Ligi Narodowej i Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego[3]. Był od 1906 redaktorem i czołowym publicystą „Ziemi Lubelskiej” – ówczesnego organu Narodowej Demokracji w Lublinie. Jak napisał o nim w swych wspomnieniach Witold Giełżyński: Obdarzony fenomenalną pamięcią, oczytany w historii i literaturze, posiadający łatwość pióra i zacięcie polemiczne, stał się zawziętym szermierzem kierunku narodowego, odważnym w walce z obcym rządem i niebezpiecznym dla przeciwników ideowych we własnym społeczeństwie. On to prowadził najbardziej zajadłe kampanie przeciwko „Kurierowi Lubelskiemu” i jego kierownikom, z zasady nie podpisując się lub ukrywając pod kryptonimami. Ale spod jego pióra wyszły też śmiałe i nieodparte ataki antyrządowe[1]. W tym okresie pełnił też funkcję prezesa Kasy Przemysłowców w Lublinie[3] a także był członkiem Lubelskiego Towarzystwa Dobroczynności (1919–1924)[4]. Był także bibliofilem i darczyńcą Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie[5]. Sekretarz Koła Lubelskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości[5]. W latach 1909-1912 był kasjerem Lubelskiego Towarzystwa Literacko-Naukowego[6]. Współzałożyciel i członek oddziału w Lublinie Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego[7].
Wobec narastających rozbieżności w ramach endecji, sprzeciwiając się lansowanej przez Romana Dmowskiego orientacji na Rosję ostatecznie od 1911 przystąpił do „Secesji”[3] i stał się na gruncie lubelskim głównym działaczem lubelskiego Zjednoczenia Narodowego[8]. Podczas I wojny światowej działał w Klubie Polskim w Lublinie a następnie związał się z Ligą Państwowości Polskiej. Był zwolennikiem rozwiązania austro-polskiego, autorem licznych broszur go wspierających[9], a także propagatorem idei króla polskiego w środowiskach wiejskich[10]. Uczestniczył także w rozmowach dot. konsolidacji stronnictw polskich w listopadzie 1916[11].
Po odzyskaniu niepodległości ukończył studia na Wydzial Prawa uniwersytetu w Poznaniu[1]. Następnie pracował jako urzędnik w Ministerstwie Handlu i Przemysłu[5]. W 1924 r. wziął udział w zjeździe „wychowańców" Gimnazjum Lubelskiego.
Prace Tadeusza Ciświckiego[edytuj | edytuj kod]
- Jak zwiedzić w ciągu jednego dnia pamiątki Lublina, Lublin 1908
- Czy Lublin był miastem rosyjskiem i prawosławnem, Lublin 1914
- O naczelniku państwa i prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej, Studium prawno-polityczne, Poznań 1922
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w rodzinie ziemiańskiej. Syn wziętego adwokata, lidera Narodowej Demokracji w Lublinie Teofila Ciświckiego (1848–1924) i jego drugiej żony Maryni z Kamińskich (1857-1884). Jego siostrami były: Jadwiga (1884-1949) żona Bronisława Malewskiego i Helena.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Witold Giełżyński, Dziennikarza lubelscy, "Prasa współczesna i dawna" nr 3, 1958, s. 121
- ↑ Spis Inżynierów Technologów Polaków, [w:] Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu (w rocznicę stulecia uczelni), Warszawa 1933, s. 87
- ↑ a b c Relacja Antoniego Marylskiego, [w:]Liga Narodowa (1893–1928) wybór relacji. Wybór, wstęp i opracowanie: Tomasz Sikorski, Adam Wątor, Warszawa 2015, s. 137
- ↑ Aneta Bąk-Pitucha, Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie w latach 1918-1939, Lublin 2016, s. 18, 166
- ↑ a b c Lista darczyńców rzeczywistych, w: Artur Sitko, Darczyńcy Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie 1907-1939, Lublin 2005 ISBN 83-86361-01-8, s. 66
- ↑ Andrzej Wac-Włodarczyk, Lubelskie Towarzystwo Naukowe i jego prezesi, Lublin 2021, s. 15
- ↑ Antoni Pajdowski, Dzieje krajoznawstwa na Ziemi Lubelskiej. (Szkic historyczny), w: "Ziemia" t. 2, 1970, s. 162
- ↑ Listy Władysława Sikorskiego do Władysława L. Jaworskiego i Prezydium Naczelnego Komitetu Narodowego (1914-1919), oprac. Zbigniew Koziński i Zdzisław Pietrzyk, Kraków 1987, s. 234
- ↑ Jerzy Gaul, Józef Piłsudski. Źródła z lat 1914–1918 w Austriackim Archiwum Państwowym w Wiedniu, Warszawa 2017, s. 211
- ↑ Włodzimierz Suleja, Orientacja austro-polska w latach I wojny światowej (do aktu 5 listopada 1916 roku), Wrocław 1992, s. 183, 184,
- ↑ Jan Molenda, Piłsudczycy a narodowi demokraci 1908-1918, Warszawa 1980, s. 349;