Teodor Junod
| |
| Imię i nazwisko |
Théodore Junod |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
dyrektor teatru |
| Narodowość |
Szwajcaria |
| Wyznanie | |
| Małżeństwo |
Jadwiga Anna Dorota Dylewska |
| Dzieci | |
Teodor Junod, właśc. Théodore Junod (ur. 28 czerwca 1872 w Genewie[1], zm. 16 grudnia 1927[2][3] w Warszawie[1]) – pionier kinematografii, działacz teatralny i kinowy, ojciec Eugeniusza Bodo.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był inżynierem, wywodził się z arystokracji francuskiej, z rodziny osiadłej w okresie wojen napoleońskich w Szwajcarii[4].
Na przełomie XIX i XX w. był zainteresowany rozwojem kinematografii i w tym okresie podróżował po terenie Cesarstwa Rosyjskiego, Chin i Persji, prezentując pokazy filmowe[5]. W 1903 zamieszkał z rodziną w Łodzi[6]. Tam poznał Eduarda Juliusa Vortheila, z którym założył spółkę kinową[7]. W tym samym roku wydzierżawili od braci Krzemińskich „Gabinet Iluzji”, pierwsze w Łodzi kino. Następnie przy ul. Piotrkowskiej 21 założyli teatr (pierwszy stały teatr w Łodzi[8]) z salą na 30 osób[4], a w sierpniu 1903 przenieśli go do kamienicy Chaima Bławata przy ul. Piotrkowskiej 17, gdzie organizowali pokazy teatralne i filmowe. Wkrótce przemianowali placówkę na Teatr Iluzji „Urania”. W tamtym okresie wyświetlali w nim m.in. filmy: Paryżanka w swoim buduarze, Żandarm chce pić, Cudowna lampa Alladyna i Zatrute kurczę. Seanse kierowali głównie do zamożnych kupców, przedsiębiorców i pracowników kantorów różnych narodowości[9].
W 1907 zgromadził z Vortheilem wystarczający kapitał, by wybudować własny gmach teatru. W budynku teatru „Urania” (w którego miejscu w latach 60. XX w. powstał Dom handlowy „Magda”)[10], powstał u zbiegu ul. Piotrkowskiej i Cegielnianej (późn. ul. Jaracza)[7]. Obiekt nie był wyłącznie teatrem, ale kompleksem gastronomiczno-rozrywkowym, dysponował 250 miejscami na widowni[9]. W „Uranii”, ok. 1909 w wieku 10 lat[4], zadebiutował syn Teodora – Eugeniusz Bodo[11], ponadto występowali artyści: The Arthons, 4 Klemtons, Olms & Carbeth, Dobos, Razdolski, Manola, a także twórcy kabaretowi: Edward Reden[1] i Alfred Lubelski[12]. Junod prezentował w „Uranii” również swoje filmy, np. relację z wyścigów konnych w Ksawerowie[13]. W 1910 zawarł umowę z Władysławem Glogerem, dyrektorem sceny ludowej „Leśniczówka”, w której wystawiał przedstawienia prezentowane wcześniej w „Uranii”[13]. W 1913 wykupił udziały Vortheila w „Uranii”[14]. Dorabiał, ucząc języka francuskiego w szkole handlowej w Łodzi[15].
W latach 1916–1918 prowadził Teatr Letni „Colosseum” przy ul. Cegielnej 16. Reżyserem przedstawień był W. Łętkowski, a na scenie występowali m.in.: Manola, Julia Bruner, Mizzy Aedy, C. Bronowski, Trio Fidelio, Duo Remo[1]. W 1919 Junodowie przenieśli się do Warszawy. Po rozwodzie Teodor w latach 1920–1921 zamieszkał wraz z synem w Poznaniu, gdzie prowadził Agenturę Teatralną dla Teatrów i Biuro Kinematograficzne przy ul. Rycerskiej 11a. W 1923 został dyrektorem i kierownikiem artystycznym kabaretu „Czarny Kot” w Warszawie.
W latach 20. poważnie zachorował, w związku z czym Eugeniusz Bodo ograniczył rozwijającą się działalność aktorską, w celu opieki nad swoim ojcem[1].
Oprócz prowadzenia teatrów był również nauczycielem języka francuskiego w Szkole Handlowej w Łodzi, a także zajmował się filmowaniem wydarzeń sportowych, które odtwarzał widzom w „Uranii”. Działał także charytatywnie – organizował zbiórki na rzecz pogotowia ratunkowego w Łodzi[1]
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Jego żoną była Anna Dorota Dylewska (zm. 1944) – polska szlachcianka z Mazowsza[16], z którą miał syna, aktora Eugeniusza Bodo[4]. Był kalwinem[4].
Junodowie mieszkali do 1918 przy ul. Zachodniej 53, a w latach 1918–1919 – przy ul. Zachodniej 37[1]. Teodor Junod został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie w ziemnym grobie pozbawionym tablicy. Podczas bombardowań w trakcie II wojny światowej jego grób został uszkodzony, a po wojnie w jego miejscu pochowano Michała i Helenę Rudnickich[1].
Odniesienia w kulturze[edytuj | edytuj kod]
W serialu Bodo (2016) i filmie fabularnym Bodo (2017) postać Teodora Junoda została zagrana przez Mariusza Bonaszewskiego[17].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Mirela Tomczyk, Rodzina Junodów [online], stare-kino.pl, 24 kwietnia 2019 [dostęp 2022-12-21] (pol.).
- ↑ Junod Teodor data śmierci 16.12.1927 [online], nekrologi-baza.pl [dostęp 2022-12-21] (pol.).
- ↑ nekrolog, „Kurier Warszawski” (346), 17 grudnia 1927, s. 11.
- ↑ a b c d e Anna Gronczewska, Amant Eugeniusz Bodo, który wychował się przy ulicy Piotrkowskiej [online], plus.dzienniklodzki.pl, 5 stycznia 2017 [dostęp 2022-12-23] (pol.).
- ↑ Kienzler 2016 ↓, s. 16–17.
- ↑ Kienzler 2016 ↓, s. 17.
- ↑ a b Kienzler 2016 ↓, s. 19.
- ↑ n, Rodzina Junodów [online], stare-kino.pl, 24 kwietnia 2019 [dostęp 2021-09-26] (pol.).
- ↑ a b Łukasz Biskupski, Narodziny kina z ducha varieté. Kultura atrakcji przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku, „„Dialog”, nr 1/2013” [dostęp 2021-09-26].
- ↑ Eduard Julius Vortheil [online], IMDb [dostęp 2021-09-26].
- ↑ Wiesław Pierzchała, Agnieszka Magnuszewska, Tu w Łodzi debiutował słynny amant filmowy. W podwórku stał kino-teatr „Urania”, należący do ojca Eugeniusza Bodo; [w:] „Polska. Dziennik Łódzki”. 26-27 X 2013, nr 251, s. 6.
- ↑ Anna Mieszkowska, Bodo wśród gwiazd. Opowieść o losach twórców przedwojennych kabaretów, Wydawnictwo Marginesy, 2016, ISBN 978-83-65282-54-5, OCLC 946345319 [dostęp 2022-12-23].
- ↑ a b Kienzler 2016 ↓, s. 20.
- ↑ Vortheil – Wyłowione z „sieci” [online], um.pabianice.pl [dostęp 2021-09-26].
- ↑ Kienzler 2016 ↓, s. 22.
- ↑ Iwona Kienzler: Bodo i jego burzliwe romanse. Wydawnictwo Bellona, 2016, s. 16. ISBN 978-83-11-14181-0.
- ↑ Bodo [online], FilmPolski [dostęp 2016-03-07].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Iwona Kienzler: Bodo i jego burzliwe romanse. Wydawnictwo Bellona, 2016. ISBN 978-83-11-14181-0.