Traité de Zoologie
Traité de Zoologie – (fr. „traktat zoologiczny”) francuskojęzyczna seria wydawnicza, obejmująca ponad 40 tomów; standardowe kompendium z dziedziny zoologii, którego założycielem i długoletnim redaktorem był Pierre-Paul Grassé.
Wiadomości ogólne[edytuj | edytuj kod]
Traité de Zoologie, którego pełna nazwa brzmi Traité de Zoologie – Anatomie, Systématique, Biologie, to standardowe[1] kompendium z dziedziny zoologii. Według deklaracji redaktora naczelnego z przedmowy do tomu 1 (1), „Celem [traktatu] jest dostarczenie biologom, w najszerszym sensie tego słowa, źródła informacji tak praktycznego i tak kompletnego jak tylko możliwe; dzieło nie ma żadnych pretensji do bycia sumą wiedzy (...) Ogranicza się do przedstawienia wyboru (...) faktów (...) niezbędnych lub tylko przydatnych do zrozumienia królestwa zwierząt”[2].
Pierwszy tom (XI) ukazał się w roku 1948[3]. W 1955 opublikowano już mniej więcej połowę planowanej całości[4], a w 1961 – mniej więcej dwie trzecie[5]. Ostatni tom odnotowany przez Bibliotekę Narodową Francji ukazał się w 1999[6].
Recenzenci podkreślali trwałą wartość tomów mimo długiego okresu wydawania serii[7] oraz to, że wysokiej jakości tekstu odpowiada staranna i elegancka szata wydawnicza[8].
Podział na części[edytuj | edytuj kod]
Układ całości[edytuj | edytuj kod]
Traité de Zoologie dzieli się na 17 tomów, oznaczonych cyframi rzymskimi. Większość tomów dzieli się na zeszyty (fascicules), oznaczane cyframi arabskimi. W niektórych tomach zeszyty mają dodatkowe oznaczenia literowe. Niektóre zeszyty miały dwa wydania. W najogólniejszych zarysach układ serii przedstawia się następująco:
- tomy I–II: pierwotniaki (wyróżniane jako podkrólestwo zwierząt w momencie planowania układu serii);
- tomy III–XI: bezkręgowce;
- tomy XII–XVII: kręgowce.
Szczegółowy podział na tomy[edytuj | edytuj kod]
- Tom I: korzenionóżki, wiciowce, sporowce.
- Tom II: orzęski.
- Tom III: gąbki, parzydełkowce.
- Tom IV: płazińce, obleńce, wrotki, wstężnice.
- Tom V: pierścienice, mięczaki, ramienionogi, mszywioły.
- Tom VI: pratchawce, trylobity, szczękoczułkowce.
- Tom VII: skorupiaki.
- Tomy VIII–X: owady (VIII: anatomia i fizjologia; IX–X: przegląd systematyczny).
- Tom XI: szkarłupnie, przedstrunowce.
- Tom XII: kręgowce, wiadomości ogólne.
- Tom XIII: bezszczękowce i ryby.
- Tom XIV: płazy i gady.
- Tom XV: ptaki.
- Tomy XVI–XVII: ssaki (XVI: anatomia i fizjologia; XVII: przegląd systematyczny).
Inne podobne wydawnictwa[edytuj | edytuj kod]
Innym wydawnictwem o podobnie szerokim zakresie są niemieckie Dr. H.G. Bronn's Klassen und Ordnungen des Thier-Reichs. W języku angielskim istnieje nieukończona sześciotomowa monografia The Invertebrates autorstwa Libbie Henrietty Hyman[9] oraz jednotomowe dzieło Gonzalo Giribeta i Gregory’ego D. Edgecombe’a pt. The Invertebrate Tree of Life, które ze względu na syntetyczny charakter również określono mianem kompendium[10].
W języku francuskim opublikowano kilka innych kompendiów z dziedziny nauk przyrodniczych, określanych jako „traktaty”: Traité de Paléontologie pod redakcją Jeana Piveteau[11] oraz Traité de Paléobotanique pod redakcją Édouarda Boureau. Nazwy „traktat” używa też amerykańskie kompendium z dziedziny paleontologii bezkręgowców: Treatise on Invertebrate Paleontology.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ch. Jeuniaux, Book review: Traité de Zoologie Tome VII Crustacés, premier fascicule (Éditions Masson, 1994)., „Belgian Journal of Zoology”, 124 (2), 1994, s. 199–200.
- ↑ Pierre-Paul Grassé, Préface, [w:] Pierre-Paul Grassé (red.), Traité de Zoologie, Vol. I, fasc. 1, Paris: Masson, 1952, x (fr.).
- ↑ F.G. Walton Smith, Book reviews. Traité de Zoologie: Anatomie, Systématique, Biologie: Echinodermes, Stomocordés, Procordés, Vol. XI. Pierre-P. Grassé, ed. Paris (VI), Masson et Cie, 1948. Pp. 1077. 3800 fr., „Science”, 110 (2856), 23 września 1949, s. 311.
- ↑ Sous la dir. de P.-P. Grasse Traité de Zoologie (Anatomie, Systématique, Biologie), T. XVII, Fasc. I et II, Mammifères, 1955, „Bulletin mensuel de la Société linnéenne de Lyon”, 25 (5), 1956, s. 136–136 [dostęp 2023-10-20].
- ↑ René Ginet, Traité de zoologie (Anatomie, Systématique, Biologie) publié sous la direction de Pierre-P. Grasse. – Tome IV, 1er fascicule : Plathelminthes, Mésozoaires, Acanthocéphales, Némertiens, Paris, 1961, „Bulletin mensuel de la Société linnéenne de Lyon”, 32 (2), 1963, s. 63–64 [dostęp 2023-10-20].
- ↑ BnF Catalogue général [online], catalogue.bnf.fr [dostęp 2023-10-20] (fr.).
- ↑ Clyde F.E. Roper, [Book review] Cephalopodologie. Traité de Zoologie. Anatomie, Systématique, Biologie. PIERRE P. GRASSE, Ed. Tome 5, fascicule 4, Cephalopodes. KATHARINA. MANGOLD, Ed. Masson, Paris, 1989. 804 pp., „Science”, 248, 18 maja 1990, s. 898-899.
- ↑ Casper de Villiers i inni, Book Reviews, „African Zoology”, 28 (1), 1993, s. 63–66, ISSN 2224-073X [dostęp 2023-10-20] (ang.).
- ↑ G. Ravindranath, Acknowledging Libbie Hyman – An Inspiring Zoologist, „Resonance”, 27 (9), 2022, s. 1563–1577, DOI: 10.1007/s12045-022-1449-4, ISSN 0973-712X [dostęp 2023-10-20] (ang.).
- ↑ A.T. Halamski, A compendium of zoology, „Acta Palaeontologica Polonica”, 65 (4), 2020, s. 732.
- ↑ John W. Wells, A New Omnium Gatherum of Paleozoology, Jean Piveteau (red.), „Ecology”, 35 (1), 1954, s. 100–102, DOI: 10.2307/1931416, ISSN 0012-9658, JSTOR: 1931416 [dostęp 2023-10-20].