Transakcja wojny chocimskiej
| |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu |
epos |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania | |
Transakcja wojny chocimskiej – epos autorstwa Wacława Potockiego, publikowany także pod tytułem Wojna chocimska (pierwsze wydanie z 1850 roku). W okresie staropolskim istniał jedynie w obiegu rękopiśmiennym (dwie redakcje: z 1670 oraz z 1675 roku – druga zaopatrzona w dedykację dla zięcia poety, Janowi Lipskiemu).
Pełny tytuł oryginalnego wydania brzmiał: Transakcya wojny chocimskiej Gdzie Osman cesarz turecki wszytkie państw swoich z Afryki, z Azji i z Europy na Polaki zgromadziwszy siły, za łaską Najwyższego Pana, roztropnością czułych opatrznych wodzów a dzielnością rycerstwa polskiego, spadł z imprezy swojej i straciwszy sto tysięcy ludzi, część w polu, część do naszych szturmując, część własnych broniąc obozów: starego z Koroną polską potwierdziwszy przymierza, inglorius wrócił do Konstantynopola roku zbawiennego 1621 i stanąwszy pod Chocimem dnia trzeciego Septemb., odszedł dnia dziesiątego Octob. Z różnych jako manuskryptów i diaryuszów, tak z relacyj ludzi starych, którzy tam byli praesentes, zebrana, ale osobliwie z tradycyi Jw. Jm. Pana Jakóba Sobieskiego, od stanu rycerskiego w tej ekspedycyi komisarza a potym kasztelana krakowskiego, z łacińskiego na polskie dostatecznie dla nieśmiertelnej narodu polskiego sławy wierszem przetłomaczona. Roku pańskiego 1670 dnia Decembra ostatniego.
Źródła[edytuj | edytuj kod]
Utwór powstał na podstawie wielu źródeł, jednak głównym punktem wyjścia jest dziennik Jakuba Sobieskiego, naocznego świadka. Akcję historyczną uzupełniają rozmaite dygresje (osobiste, satyryczne, refleksyjne), które zawierają głównie ocenę ówczesnej rzeczywistości i wskazujące przyczyny upadku Polski: brak patriotyzmu, upadek obyczajowości, nieposzanowanie prawa, zły system obronny[1].
Struktura[edytuj | edytuj kod]
Składa się z dziesięciu części poprzedzonych przedmową, w której określono motywację powstania utworu – wzbudzenie uczuć patriotycznych[1].
Treść utworu[edytuj | edytuj kod]
Utwór można nazwać poetycką kroniką wojny, w której autor chce wiernie odtworzyć przeszłość. W opisach walk posługuje się wyliczeniami, porównaniami, powtórzeniami, wyrazami dźwiękonaśladowczymi.
Treścią utworu jest zwycięstwo nad Turkami odniesionym w 1621 przez Polskę pod Chocimiem. Bohaterami są autentyczne postacie historyczne, takie jak Jan Karol Chodkiewicz czy Stanisław Lubomirski, którzy przyczynili się do tego zwycięstwa. W intencji autora Transakcja wojny chocimskiej miała pobudzać uczucia patriotyczne Polaków. Jednak obok opiewania heroicznej przeszłości, Potocki wyraził w nim także elementy krytyczne wobec ustroju Rzeczypospolitej oraz rządzących nią magnatów.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tomasz Januszewski: Słownik pisarzy i lektur dla szkół średnich. Warszawa: Delta W-Z, 1995, s. 242. ISBN 83-86698-11-X.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Transakcja wojny chocimskiej w serwisie wolnelektury.pl