Trzęsak mózgowaty
 Trzęsaki mózgowate na pniu sosny | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
trzęsak mózgowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Naematelia encephala (Pers.) Fr. Observ. mycol. (Havniae) 2: 370 (1818) | |
Trzęsak mózgowaty (Naematelia encephala (Pers.) Fr.) – gatunek grzyba należący do rzędu trzęsakowców (Tremellales)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Naematelia, Naemateliaceae, Tremellales, Incertae sedis, Tremellomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Tremella encephala. W 1818 r. Elias Fries stwierdził, że wewnątrz jego owocników jest tkanka żywiciela i przeniósł go do rodzaju Naematelia, jednak przez mykologów gatunek ten przeważnie znany był pod nazwą nadaną przez Ch.H. Persoona. Współczesne badania bazujące na metodach genetyki i biologii molekularnej wykazały słuszność diagnozy E. Friesa[2]. Synonimy naukowe:
- Naematelia encephaliformis (Willd.) Coker 1920
- Tremella encephala Pers. 1801
- Tremella encephaliformis Willd. 1788[3].
W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był jako kisielec cielisty i trzęsidło mózgowate. W 1977 r. Władysław Wojewoda nadał mu polską nazwę trzęsak mózgowaty[4], jest ona jednak niespójna z aktualną nazwą naukową.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 0,5–3 cm, kształt kulisty lub nieregularnie kulisty, powierzchnia pomarszczona lub pofałdowana (jak w mózgu). Kolor od jasnoróżowego do brązoworóżowego. Do podłoża przyrasta bokiem[5]. Wewnątrz owocnika znajduje się twardy rdzeń. Jest to guzowate zgrubienie miąższu skórnika krwawiącego (Stereum sanguinolentum), na którym trzęsak mózgowy pasożytuje, często całkowicie otaczając gospodarza[6].
Galaretowaty, dość twardy[5].
Jajowate, eliptyczne lub niemal kuliste, bezbarwne i gładkie. Rozmiary 7,5–13 × 6–9 μm[5].
- Gatunki podobne
- trzęsak dwuzarodnikowy (Tremella simplex), pasożytujący na owocnikach tarczówki bezkształtnej (Aleurodiscus amorphus)[5],
- trzęsak łzawnikowy (Tremella obscura) pasożytuje na owocnikach łzawnika (Dacrymyces)[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Jest szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej, ale stwierdzono jego występowanie także w Australii[6]. W niektórych regionach Polski (np. w Karpatach) jest dość pospolity[5].
Jest grzybem nagrzybnym pasożytującym na skórniku krwawiącym[5]. Pasożytnictwo to odkrył dopiero w 1961 r. amerykański mykolog Robert Bandoni. Według jego badań biała, wewnętrzna część trzęsaka zbudowana jest z przekształconej grzybni skórnika krwawiącego[6]. Skórnik krwawiący rozwija się na martwym drewnie drzew iglastych[5]. Najczęściej rośnie na sośnie i modrzewiu[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2024-05-22] (ang.).
- ↑ C-J Chen. (1998)., Morphological and molecular studies in the genus Tremella, Berlin: J. Cramer, 1998, s. 225, ISBN 978-3-443-59076-5.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2024-05-22] (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 655, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 176, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Genus Naematelia, „American Naturalist Midland”, 66 (2), s. 319–328.
- ↑ Trzęsak mózgowaty [online], Grzybland [dostęp 2011-11-14].