Tupiczyna (rejon kościukowicki)
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet |
Dziamidawiczy[1] |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 2245 |
| Kod pocztowy |
213354 |
| Tablice rejestracyjne |
6 |
Położenie na mapie obwodu mohylewskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 53°22′47,70″N 32°13′52,85″E/53,379917 32,231347
| |
Tupiczyna (biał. Тупічына; ros. Тупичино, hist. pol Tupiczyn) – agromiasteczko na Białorusi, w rejonie kościukowickim obwodu mohylewskiego, około 12 km na wschód od Kościukowicz.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Przed rozbiorami dobra te należały do województwa mścisławskiego Rzeczypospolitej. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku znalazły się na terenie Imperium Rosyjskiego, w gminie Berezki (obecnie Biarozki, biał. Бярозкі) ujezdu klimowickiego guberni mohylewskiej[2][3]. W 1917 roku Tupiczyn znalazł się w ZSRR, od 1991 roku – na Białorusi.
Klucz kościukowicki był dziedzictwem rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa od XVI wieku, kiedy to księżniczka Lingwienicz Mścisławska, wychodząc za stolnika wielkiego litewskiego Nikodema Kiszkę Ciechanowieckiego (~1500–~1547) wniosła mu ten majątek w posagu. W XIX wieku właścicielem tych wielkich dóbr, liczących 25 tysięcy morgów był Włodzimierz Ciechanowiecki[4] (1820–1900), marszałek szlachty guberni mohylewskiej, potomek w prostej, męskiej linii (9 stopnia) Nikodema. Pałac kościukowicki został zniszczony w czasie powstania styczniowego i rodzina zamieszkała w również należących do niej Koniczach (obecnie Kaniczy, biał. Канічы). Włodzimierz miał 2 synów i 3 córki. Majątek Konicze dostał się synowi Zygmuntowi, natomiast Tupiczyn – Platonowi Włodzimierzowi[3][5] (1860–1938).
Poza powyższym, pod koniec XIX wieku był tu również majątek rodziny Makowieckich, o powierzchni 755 dziesięcin ziemi[2].
W ostatniej dekadzie XIX wieku wieś liczyła 92 dymy i 485 mieszkańców. Zlokalizowany był tu zapasowy gminny magazyn zbożowy. Działały tu młyn wodny, folusz i karczma[2].
.jpg)
Dawny dwór[edytuj | edytuj kod]
Platon Włodzimierz Ciechanowiecki wybudował tu w 1906 roku dwór. Fundamenty i sklepienia pochłonęły 200 tysięcy cegieł. Dom był zbudowany z dębowych i sosnowych bali. We wnętrzu były 24 pokoje, w tym sześciookienna sala balowa. Posadzki w pomieszczeniach reprezentacyjnych były wykonane z dębu, jesionu i mahoniu. Koszt budowy domu przekroczył 50 tysięcy rubli w złocie. Wiele mebli było sprowadzonych z zagranicy, ale były też meble zrobione przez miejscowych rzemieślników, którzy ukończyli pobliską szkołę rzemiosł w majątku Wiszenka[3].
Dwór w Tupiczynie w czasie rewolucji październikowej został zamieniony na więzienie, w którym zostali osadzeni miejscowi ziemianie i inteligencja. Tutejsi chłopi spalili dwór w 1919 roku[3].
Majątek w Tupiczynie jest opisany w książce Antoniego Urbańskiego Pro memoria: 4-ta serja rozgromionych dworów kresowych, z serii Memento kresowe[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tupiczyn na stronie Radzima.net. [dostęp 2020-11-30].
- ↑ a b c Tupiczyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 627.
- ↑ a b c d e Tupiczyn, [w:] Antoni Urbański, Pro memoria: 4-ta serja rozgromionych dworów kresowych, Warszawa: nakładem autora, 1929 (Memento kresowe), s. 110–112. Reprint: Oficyna Wydawnicza „Graf”, Gdańsk, 1991, ISBN 83-85130-46-2
- ↑ Kościukowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 458., 2. pozycja
- ↑ Marek Minakowski, Profil Platona Włodzimierza Ciechanowieckiego na stronie Wielkiej genealogii Minakowskiego [online], wielcy.pl [dostęp 2020-11-30].