Turkawka żałobna
| Streptopelia lugens[1] | |||
| (Rüppell, 1837) | |||
 Osobnik sfotografowany w Tanzanii | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
Streptopelia | ||
| Gatunek |
turkawka żałobna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Turkawka żałobna[3] (Streptopelia lugens) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Występuje nieregularnie we wschodniej części Afryki oraz w południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Eduard Rüppell w 1837. Holotyp pochodził z Erytrei. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Columba lugens[4]. Obecnie (2018) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza turkawkę żałobną w rodzaju Streptopelia. Uznaje gatunek za monotypowy[5]. Niektórzy autorzy uznawali turkawki żałobną i różowobrzuchą (S. hypopyrrha) za jeden gatunek, jednak gołębie te różnią się upierzeniem[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 28 cm; masa ciała samców: 140–205 g, samic: 120–190 g, osobników o płci nieustalonej: 156,1–299 g[6]. Głowa popielata. Pióra na boku i tyle szyi czarne (w odcieniu węgla). Górną część grzbietu i płaszcz pokrywają pióra popielatobrązowe o jasnoszarych krawędziach. Barkówki oraz wewnętrzne pokrywy skrzydłowe średnie i mniejsze również popielatobrązowe, ale z szerszymi szarymi krawędziami. Na lotkach III rzędu i wewnętrznych pokrywach skrzydłowych większych obecne są kasztanowe krawędzie. Lotki ciemnoszare, czarniawe, z jasnoszarymi krawędziami. Niższa część grzbietu i kuper szarobrązowe, podobnie jak środkowe sterówki. Te zewnętrzne są czarniawe i zakończone szerokimi białymi pasami. Górna część piersi ciemnoszara, dalej w tył spodu ciała barwa piór zmienia się na szaroróżową. Brzuch i pokrywy podogonowe bardziej szare, ciemniejsze. Tęczówka pomarańczowobrązowa, dziób czarny, nogi fioletoworóżowe[7].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
BirdLife International szacuje zasięg występowania na 3,62 mln km²[8]. Na Półwyspie Arabskim obejmuje on południowo-zachodnią Arabię Saudyjską i Jemen. W Afryce turkawki żałobne występują na obszarze od południowo-wschodniego Sudanu, zachodniej i południowo-wschodniej Etiopii, Erytrei i północno-zachodniej Somalii po Ugandę, skąd – nieregularnie – zasięg ciągnie się dalej przez góry Wielkich Rowów Afrykańskich po północne Malawi, wyżyny Kenii i północno-wschodnią Tanzanię[6].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Według autorów HBW turkawki żałobne zamieszkują głównie górskie lasy na wysokości 1800–3200 m n.p.m.[6], jednak zakres wybieranych przez nie środowisk jest szerszy: obejmuje również uprawy sosen, piętra subalpejskie, obszary upraw. Na Półwyspie Arabskim turkawki żałobne występują między 1000 a 2800 m n.p.m.[7] W Arabii Saudyjskiej są związane niemal wyłącznie z lasami jałowców[9]. W Erytrei odnotowywane między 250 a 1220 m n.p.m., w Etiopii między 900 a 2730 m n.p.m. Środowiskiem życia turkawek żałobnych w Etiopii są świetliste zadrzewienia, plantacje eukaliptusów, tereny upraw, ogrody, skupiska akacji[10]. Gołębie te żywią się głównie nasionami zbóż, roślin ruderalnych i słoneczników; prócz nich jedzą kłącza, jagody, mięczaki[7][6].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
We wschodniej Afryce okres lęgowy trwa od grudnia do czerwca, miejscami do lipca. W Etiopii lęgi stwierdzano cały rok z wyjątkiem lipca i sierpnia[7]. Na Półwyspie Arabskim zniesienia stwierdzano od kwietnia do października, choć widywano młode już tak wcześnie, jak 9 kwietnia[9]. Gniazdo jest platformą z patyków o lichej konstrukcji. Wyściółkę stanowią korzenie i trawy. Gniazdo umieszczone jest 2–7 m nad podłożem. Zniesienie liczy dwa jaja o białej skorupce. Wysiadywanie trwa około 20 dni[7].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje turkawkę żałobną za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2018). BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Streptopelia lugens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Streptopelia lugens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Columbinae Leach, 1820 - gołębie (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-10].
- ↑ Eduard Rüppell: Neue Wirbelthiere zu der Fauna von Abyssinien gehörig. 1837, s. 64.
- ↑ Frank Gill & David Donsker: Pigeons. IOC World Bird List (v8.2), 25 czerwca 2018. [dostęp 2018-12-12].
- ↑ a b c d e Baptista, L.F., Trail, P.W., Horblit, H.M. & Boesman, P.: Dusky Turtle-dove (Streptopelia lugens). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2018. [dostęp 2018-12-12].
- ↑ a b c d e David Gibbs, Eustace Barnes i John Cox: Pigeons and Doves. A guide to the Pigeons and Doves of the world. Londyn: Christopher Helm, s. 244. ISBN 978-1-8734-0360-0.
- ↑ a b Dusky Turtle-dove Streptopelia lugens. BirdLife International. [dostęp 2018-12-12].
- ↑ a b Stephen Newton: Dusky Turtle Dove. W: Atlas of the Breeding Birds of Arabia. 2010, s. 380–381, seria: Fauna of Arabia. ISBN 978-3-929907-83-4.
- ↑ John Ash, John Atkins: Birds of Ethiopia and Eritrea: An Atlas of Distribution. Bloomsbury Publishing, 2010, s. 185. ISBN 978-1-4081-3308-8.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).