Ulica Adama Mickiewicza w Tarnowskich Górach

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
ulica Adama Mickiewicza
Śródmieście-Centrum
Ilustracja
ul. Adama Mickiewicza, widok w kierunku południowym. Widoczne zabudowania dawnych koszar
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Tarnowskie Góry

Długość

755 m[1]

Poprzednie nazwy

Bismarckstraße (do 1925 i 1939–1945)

Przebieg
0 m ul. Powstańców Śląskich
65 m ul. Generała Józefa Bema
290 m ul. Tadeusza Kościuszki
450 m ul. Wojska Polskiego
755 m ul. Bohaterów Monte Cassino
Położenie na mapie Tarnowskich Gór
Mapa konturowa Tarnowskich Gór, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Adama Mickiewicza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Adama Mickiewicza”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Adama Mickiewicza”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Adama Mickiewicza”
Ziemia50°27′02,8″N 18°51′26,5″E/50,450778 18,857361
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Adama Mickiewicza w Tarnowskich Górach – jedna z głównych ulic miasta Tarnowskie Góry. Przebiega przez dzielnicę Śródmieście-Centrum i stanowi drogę powiatową klasy L nr 3298 S powiatu tarnogórskiego[1].

Ulica w swoim obecnym kształcie została wytyczona w latach 1913–1914 i nosiła wówczas nazwę Bismarckstraße. Powstała jako droga prowadząca do wybudowanych w tym okresie koszar; trzy, zachowane do dziś budynki powojskowe z lat 1914–1917 położone przy ulicy Mickiewicza 23, 25 i 27 ujęte są w gminnej ewidencji zabytków. W połowie lat 50. XX wieku w okolicy oddano do użytku Osiedle Mickiewicza. Ulicą kursują autobusy na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego.

Przebieg[edytuj | edytuj kod]

Początkowy, jednokierunkowy odcinek ul. Mickiewicza
Odcinek ul. Mickiewicza wykonany z kostki brukowej
Ulica Mickiewicza na wysokości stadionu TS Gwarek Tarnowskie Góry w zimowej odsłonie

Ulica rozpoczyna swój przebieg od skrzyżowania z ulicą Powstańców Śląskich, która jest częścią drogi powiatowej nr 3299 S, a następnie biegnie w kierunku północnym. Krzyżuje się z ulicą Generała Józefa Bema (drogą gminną nr 270 010 S[2]), ulicą Tadeusza Kościuszki (droga powiatową nr 3292 S[1]) oraz ulicą Wojska Polskiego (drogą gminną nr 270 334 S[2]), mija stadion klubu TS Gwarek Tarnowskie Góry, po czym kończy swój bieg na skrzyżowaniu z ulicą Bohaterów Monte Cassino, która jest fragmentem drogi powiatowej nr 3291 S[1][3]. Na odcinku od skrzyżowania z ul. Gen. Bema do skrzyżowania z ul. Kościuszki ulica Mickiewicza jest drogą jednokierunkową, zaś od skrzyżowania z ul. Kościuszki aż do wysokości posesji nr 41 droga wykonana jest z kostki brukowej[3].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Od swojego powstania aż do 1925 roku oraz w latach 1939–1945 ulica nosiła nazwę Bismarckstraße upamiętniającą pruskiego i niemieckiego polityka, kanclerza Rzeszy Ottona von Bismarcka[4]. Po przyłączeniu miasta do II Rzeczypospolitej w 1922 roku, dopiero 25 maja 1925 urzędowo zmieniono niemieckie nazwy ulic i placów na polskie i ulicę nazwano imieniem Adama Mickiewicza[5]. Nazwa ta obowiązywała do wybuchu II wojny światowej w 1939, kiedy to przywrócono nazwę niemieckojęzyczną[6]. Ponownie imię Adama Mickiewicza ulica nosi od 1945 aż po dziś dzień[7].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Fragment planu miasta Tarnowskie Góry (Tarnowitz) z 1942 roku z widoczną m.in. ul. Mickiewicza (Bismarck-Str.), ul. Powstańców Śląskich (Strasse der S.A.) czy ul. Kościuszki (Moltke-Str.)

Jedną z pierwszych map, na których pojawia się bezimienna ścieżka łącząca Tarnowskie Góry (niem. Tarnowitz) z wsią Sowice (Sowitz), biegnąca śladem współczesnej ul. Mickiewicza, jest mapa topograficzna Specialkarte der Oberschlesischen Bergreviere unter Angabe der Lage der verliehenen Bergwerke w skali 1:10 000 wydana w Berlinie w 1883 roku[8].

Ulica we współczesnym kształcie została wytyczona w latach 1913–1914 jako droga prowadząca do wybudowanych w tym samym okresie na ówczesnych obrzeżach miasta koszar przeznaczonych dla przenoszonego z Brzegu III Batalionu 156 Pułku Piechoty (3. Schlesisches Infanterie-Regiment Nr. 156)[9][10]. Koszary te tworzyły zwarty obszar ograniczony obecnymi ulicami: Mickiewicza od zachodu, Kościuszki od południa i Bohaterów Monte Cassino od północy, zaś od wschodu otaczały je budynki urzędnicze przy ulicy Sienkiewicza[11].

W latach 1945–1989 w budynku dawnego kasyna oficerskiego na roku ul. Kościuszki i Mickiewicza (administracyjnie ul. Kościuszki 9), a następnie w latach 1989–2010 w dawnym budynku sztabu 12 Pułku Kolejowego przy ul. Mickiewicza 27[12], mieściła się siedziba Wojskowej Komendy Uzupełnień[13].

W 1954 roku w kwartale ulic Kościuszki, Mickiewicza, Wojska Polskiego i Okrzei rozpoczęto budowę Osiedla Mickiewicza[7]. Jest to typowe dla tego okresu zakładowe osiedle robotnicze (tzw. ZOR) o zubożonej architekturze socrealistycznej[14]. Renowacja części tych budynków (obejmująca m.in. ich termomodernizację, jednak bez odtworzenia ozdobnych gzymsów i opasek otworów okiennych) została przeprowadzona w latach 2014–2015[15].

W 2004 część dawnych budynków wojskowych (w tym m.in. brama wjazdowa na teren koszar od strony ul. Kościuszki wraz ze schronem obserwacyjnym z lat 20. XX wieku[16]) zostało wyburzonych pod budowę hipermarketu sieci Carrefour. Inwestycja została zakończona w 2006 roku[17]. Do czasów współczesnych zachowały się budynki przy ul. Mickiewicza 23, 25 i 27 oraz budynek dawnego kasyna przy skrzyżowaniu ul. Mickiewicza z ul. Kościuszki[18].

Budynki[edytuj | edytuj kod]

Wyremontowany w 2014 budynek powojskowy przy ul. Mickiewicza 27

Według stanu na koniec 2021 roku przy ul. Mickiewicza nie znajduje się żaden obiekt wpisany do rejestru zabytków[19]. W latach 2010–2011 w rejestrze figurował budynek dawnego kasyna wojskowego z lat 1914–1917 znajdujący się przy skrzyżowaniu z ul. Kościuszki (oficjalny adres to ul. Kościuszki 9), będący przez pewien czas siedzibą WKU. Do rejestru wpisany został 22 czerwca 2010 (nr rej. A/230/10). Decyzja o wpisie została uchylona przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 26 maja 2011[20]. Budynek ma trójkątne szczyty nadokienne, na osi środkowej występujące z łamanym dachem i kolumnowym portalem zwieńczonym półkolistym, łamanym szczytem[21].

Natomiast w Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Tarnowskie Góry wpisane są trzy budynki dawnego kompleksu koszar, pochodzące – podobnie jak budynek kasyna – z lat 1914–1917[18]:

  • budynek przy ul. Mickiewicza 23 – mieszczący współcześnie przychodnię LUXarMED[22],
  • budynek przy ul. Mickiewicza 25,
  • budynek przy ul. Mickiewicza 27 – modernistyczny z elementami klasycyzującymi, kilkukrotnie przebudowywany; w 2010 przejęty przez Wojskową Agencję Mieszkaniową. W 2014 miał miejsce gruntowny remont budynku, podczas którego przywrócono historyczne podziały okien i drzwi wejściowych, odtworzono kamienno-ceglany cokół oraz lizeny na elewacjach, część otworów okiennych powiększono. Zachowano kształt dachu z charakterystycznymi nadświetlami w kształcie półokrągłych lukarn. Wewnątrz utworzono 12 mieszkań, w tym 9 mieszkań dwupokojowych oraz 3 mieszkania trzypokojowe[12].

Zabytkami nie są natomiast inne budynki znajdujące się przy ul. Adama Mickiewicza, m.in.:

  • przychodnia lekarska Bi-Med – ul. Mickiewicza 8[23],
  • Przedszkole nr 11 – ul. Adama Mickiewicza 18 (róg Kościuszki)[24],
  • opuszczony budynek tzw. „koszarowca” – ul. Mickiewicza 29[25][26],
  • Wydział Geodezji Starostwa Powiatowego w Tarnowskich Górach – ul. Mickiewicza 41[27],
  • salon mebli Bodzio – ul. Mickiewicza 43[28],
  • część zabudowań kompleksu sportowego klubu TS Gwarek Tarnowskie Góry (w tym stadion) – ul. Wojska Polskiego 2[29].
  • Budynek przychodni przy ul. Mickiewicza 8
    Budynek przychodni przy ul. Mickiewicza 8
  • Budynek przy ul. Mickiewicza 23
    Budynek przy ul. Mickiewicza 23
  • „Koszarowiec” przy ul. Mickiewicza 29
    „Koszarowiec” przy ul. Mickiewicza 29
  • Siedziba Wydziału Geodezji przy ul. Mickiewicza 41
    Siedziba Wydziału Geodezji przy ul. Mickiewicza 41
  • Salon meblowy przy ul. Mickiewicza 43
    Salon meblowy przy ul. Mickiewicza 43

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Według stanu z grudnia 2022 roku ulicą Mickiewicza kursują autobusy organizowane przez Zarząd Transportu Metropolitalnego[30], obsługujące następujące linie[31]:

  • 174 (Sowice Czarna Huta – Bobrowniki Śląskie),
  • 189 (Strzybnica Kościelna – Tarnowskie Góry Dworzec),
  • 671 (Pniowiec Pętla – Tarnowskie Góry Dworzec),
  • 736 (Strzybnica Szkoła – Tarnowskie Góry Dworzec),
  • 744 (Tarnowskie Góry Dworzec – Tarnowskie Góry Towarowa – Tarnowskie Góry Dworzec).

Przy ulicy zlokalizowany jest przystanek autobusowy Tarnowskie Góry Mickiewicza[31].

Mieszkalnictwo[edytuj | edytuj kod]

Według danych Urzędu Stanu Cywilnego na dzień 31 grudnia 2022 roku przy ulicy Mickiewicza zameldowane na pobyt stały były 443 osoby[32].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d BIP – Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach: Aktualny wykaz dróg powiatowych. 2020-09-09. [dostęp 2020-09-24]. (pol.).
  2. ↑ a b Wykaz dróg w administracji MZUiM; Biuletyn Informacji Publicznej UM w Tarnowskich Górach.
  3. ↑ a b Ulica Adama Mickiewicza w Tarnowskich Górach na mapie Polski Targeo.
  4. ↑ Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w obrębie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 244, ISBN 83-911508-3-6.
  5. ↑ Jan Nowak: Kronika Miasta i Powiatu Tarnowskie Góry: najstarsze dzieje Śląska i ziemi Bytomsko-Tarnogórskiej: dzieje pierwszego górnictwa w Polsce. Tarnowskie Góry: Księgarnia Polska Jana Nowaka, 1927 (reprint 2014 – wyd.: Urząd Miejski w Tarnowskich Górach, Miejska Biblioteka Publiczna im. Bolesława Lubosza w Tarnowskich Górach, Księgarnia „Wiosna” w Tarnowskich Górach), s. 144.
  6. ↑ Janusz Pfaf: Tarnowskie Góry w okresie powstań śląskich i plebiscytu 1918-1922. 2002. [dostęp 2021-12-27]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  7. ↑ a b Mapa topograficzna GUGiK w skali 1:5000 i 1:10 000 (układ Borowa Góra) wydana w latach 1960–1966. [w:] Geoportal Województwa Śląskiego ORSiP [on-line]. Śląskie Centrum Społeczeństwa Informacyjnego. [dostęp 2021-12-27]. (pol.).
  8. ↑ Königliches Oberbergamt zu Breslau, Specialkarte der Oberschlesischen Bergreviere unter Angabe der Lage der verliehenen Bergwerke – Ober Schlesien. Tarnowitz, [w:] Śląska Biblioteka Cyfrowa, Berlin: (Lith. Anst. v. Leopold Kraatz) ; Verlag der Simon Schropp’schen Hof -Landkarten Handlung, 1883 [dostęp 2021-12-27] (niem.).
  9. ↑ Przemysław Nadolski, Miasto pod panowaniem pruskim i w okresie II Rzeszy Niemieckiej (1763-1918), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 224, ISBN 83-911508-3-6.
  10. ↑ Roman Gatys. Garnizon Tarnogórski 1913 – 1920. „Montes Tarnovicensis”. Oficyna „Monos”. ISSN 1640-0216. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.). 
  11. ↑ Bogdan Cimała, Tarnowskie Góry w okresie międzywojennym (1718-1939), [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 349, ISBN 83-911508-3-6.
  12. ↑ a b Starostwo Powiatowe w Tarnowskich Górach: Mieszkania dla żołnierzy. powiat.tarnogorski.pl, 2014-09-19. [dostęp 2021-12-27]. (pol.).
  13. ↑ fotopolska.eu – Wojskowa Komenda Uzupełnień.
  14. ↑ Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Lokalny Program Rewitalizacji. 2009-10-28. s. 43. [dostęp 2017-06-17]. (pol.).
  15. ↑ Tomasz Klyta: Rewitalizacja terenu w centrum Tarnowskich Gór[ZDJĘCIA]. tarnowskiegory.naszemiasto.pl, 2015-08-03. [dostęp 2017-06-13]. (pol.).
  16. ↑ Pozycja polowa „Tarnowskie Góry” – Koszary 11 pułku piechoty. fortyfikacja.pl.
  17. ↑ Krzysztof Szendzielorz: W mieście powstają nowe centra handlowe. [w:] Dziennik Zachodni [on-line]. tarnowskiegory.naszemiasto.pl, 2006-03-24. [dostęp 2017-06-13]. (pol.).
  18. ↑ a b BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Gminna Ewidencja Zabytków. 2013-09-06. [dostęp 2017-11-03]. (pol.).
  19. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych w województwie śląskim. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2018-12-31].
  20. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 stycznia 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-08)]. (pol.). wkz.katowice.pl [dostęp 2019-12-24].
  21. ↑ Zofia Krzykowska, Tarnowskie Góry w okresie międzywojennym (1918-1939). Architektura, [w:] Jan Drabina (red.), Historia Tarnowskich Gór, Tarnowskie Góry: Muzeum w Tarnowskich Górach, 2000, s. 470, ISBN 83-911508-3-6.
  22. ↑ Kontakt – LuxARmed Poradnia Lekarza Podstawowej Opieki Zdrowotnej.
  23. ↑ Przychodnia BI-MED – kontakt.
  24. ↑ Przedszkole nr 11 w Tarnowskich Górach – kontakt.
  25. ↑ SZEN: KRÓTKO: Władze powiatu tarnogórskiego chcą sprzedać koszarowiec w Tarnowskich Górach. tarnowskiegory.naszemiasto.pl, 2012-05-16. [dostęp 2021-12-27]. (pol.).
  26. ↑ Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Miejski Program Rewitalizacji dla Gminy Tarnowskie Góry na lata 2016–2022. tarnowskiegory.pl, 2018-08-10. [dostęp 2021-12-27]. (pol.).
  27. ↑ Wydział Geodezji – informacje kontaktowe.
  28. ↑ Salon meblowy Meble BODZIO – Tarnowskie Góry.
  29. ↑ TS Gwarek Tarnowskie Góry – kontakt.
  30. ↑ Pawlik 2019 ↓.
  31. ↑ a b Lista przystanków: Tarnowskie Góry. [w:] Zarząd Transportu Metropolitalnego [on-line]. [dostęp 2019-01-15]. (pol.).
  32. ↑ BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Ludność miasta Tarnowskie Góry według stanu na dzień 31.12.2022 r.. 2023-01-11. [dostęp 2023-01-25]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Adama_Mickiewicza_w_Tarnowskich_Górach&oldid=71207285”