Ulica Długa w Krakowie
Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Widok na północny zachód, od strony skrzyżowania z ulicą Pędzichów. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Długość |
850 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Krakowa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
50°04′13,0″N 19°56′12,7″E/50,070270 19,936860 |
Ulica Długa – ulica w Krakowie w dzielnicy I, na Kleparzu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica ta w dokumentach wymieniana była już przed 1690, a ukształtowała się w średniowieczu. Jest ona częścią średniowiecznego traktu Sławkowskiego, a jej historycznym przedłużeniem jest ulica Śląska. Początkowo szlak ten sięgał tylko do ul. Pędzichów, a dalej przebiegał wśród błoń, obok miejskich szubienic. Okolica, gdzie dziś kończy się ul. Długa, na XVIII-wiecznych mapach oznaczona jest jako Świnia Krzywda. W XIX wieku ulica była zabudowana parterowymi domkami. Obecna zabudowa pochodzi sprzed I wojny światowej.
W 2010 r. ulica została gruntownie odnowiona. Zmodernizowano całą ulicę wraz z torowiskiem tramwajowym i chodnikami. Przebudowano również skrzyżowania z ulicami Basztową i Szlak oraz odcinek torowiska od wylotu ul. Długiej do ul. Kamiennej. Wymieniono oświetlenie i wybudowano zatoki parkingowe[1][2]. Koszt remontu – 20,7 mln zł[2].
Zabudowa[edytuj | edytuj kod]
W 1904 r. rozpoczęto budowę domu nr 1; była to reprezentacyjna siedziba krakowskiej Izby Handlowej i Przemysłowej, która zawiązała się 14 listopada 1850 r.[3] Przedtem był tu placyk miejski oraz niewielka posiadłość Łysakowskich – zajazd z pokojami gościnnymi i stajniami dla koni. „Łysoń” uważany był za jeden z większych zajazdów krakowskich. Na jego miejscu został zbudowany z surowej cegły dwupiętrowy gmach Izby w stylu gdańskim, według planów Tadeusza Stryjeńskiego i Franciszka Mączyńskiego. Zakończony jest wieżą, na której widnieje zegar, a na szczycie – globus, stąd dom nazywany jest „Pod Globusem”. Parter od 1913 r. zajmowała sławna, największa w mieście, firma papiernicza: Fabryczny Skład Papieru Regina Aleksandrowicz i Synowie; jej poprzednia siedziba była przy Rynku Kleparskim.
Dom nr 5 to tzw. Dom Pod Głowami – przykład historyzmu. Nad bramą wejściową domu nr 5 znajduje się orzeł z rozpiętymi skrzydłami, a nad oknami – kartusze z plastycznie wymodelowanymi głowami Stefana Czarnieckiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, Tadeusza Kościuszki, Hugona Kołłątaja. W domu tym mieszkał Gustaw Ehrenberg.
Kamienica nr 31 (na rogu z ul. Pędzichów) to tzw. Dom Turecki zwieńczony trzema wieżyczkami-minaretami.
Kamienica nr 42 (na rogu z ul. Słowiańską) to siedziba Stowarzyszenia Siemacha[4]. Już w 1886 r. ks. Kazimierz Siemaszko otworzył tutaj „dom schronienia i dobrowolnej pracy dla biednych opuszczonych chłopców”[5], przemianowany po jego śmierci w 1904 r. na Zakład Wychowawczy im. ks. Siemaszki.
- ul. Długa 53 - Kamienica czynszowa, projektował Sebastian Jaworzyński, 1885. Zdobi nad bramą wejściową kolorowy geometryczny witraż.
- ul. Długa 54 - Kamienica czynszowa, projektował Teodor Talowski, 1891.
- ul. Długa 55 - Kamienica czynszowa, projektował Kazimierz Brzeziński, 1909. Mieszkała w niej Iwona Borowicka polska śpiewaczka operowa, primadonna Operetki Krakowskiej.
- ul. Długa 64 - Kamienica czynszowa, projektował Teodor Talowski, 1891. W latach 1908-29 mieszkał w niej Jan Sztaudynger poeta, fraszkopisarz, satyryk.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Widok z ulicy Basztowej na północ
-
Widok od skrzyżowania z ul. Szlak na północ
-
ul. Długa 7
Kamienica, piekarnia (proj. Jacek Matusiński, 1872) -
ul. Długa 8
Kamienica (proj. Józef Pokutyński, 1907) -
ul. Długa 9
Zabytkowa kamienica (1893) -
ul. Długa 11a
Kamienica (proj. Leopold Tlachna, 1892–1895) -
ul. Długa 15
Kamienica (proj. Leopold Tlachna, 1893–1894) -
ul. Długa 21
Zabytkowa kamienica (1895) -
ul. Długa 29
Kamienica (proj. Józef Pokutyński, 1910) -
ul. Długa 32
Kamienica (proj. Władysław Kleinberger, 1909) -
ul. Długa 34
Kamienica (proj. Władysław Kleinberger, 1911) -
ul. Długa 35
Kamienica (1890) -
ul. Długa 37
Zabytkowa kamienica (proj. Stefan Ertel, 1891–1892) -
ul. Długa 41
Kamienica (proj. Aleksander Biborski, 1905–1906) -
ul. Długa 46
Modernistyczna kamienica (ok. 1930) -
ul. Długa 49
Kamienica (proj. Karol Knaus, 1887–1888) -
ul. Długa 51
Kamienica (proj. Karol Knaus, 1888) -
ul. Długa 54
Kamienica (proj. Teodor Talowski, 1891) -
ul. Długa 57
Kamienica (ok. 1910) -
ul. Długa 62
Kamienica (proj. Józef Kryłowski, ok. 1890) -
ul. Długa 64
Kamienica (proj. Józef Kryłowski, 1889)
-
ul. Długa 7
Mozaika „Kłosy” proj. Aniela Szatara-Tymcik, ok. 1969 -
ul. Długa 55
Tablica pamiątkowa Iwony Borowickiej -
ul. Długa 64
Tablica pamiątkowa Jana Sztaudyngera
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Małgorzata Stuch: Kraków: przedłuża się remont ulicy Długiej. 2010-06-29. [dostęp 2010-09-17]. (pol.).
- ↑ a b Magdalena Lorenc: Remont ul. Długiej w Krakowie. 2010-02-10. [dostęp 2010-09-17]. (pol.).
- ↑ Izba Przemysłowo-Handlowa w Krakowie – Historia
- ↑ SIEMACHA Spot • Kraków, Długa 42 [online], siemachaspot.pl [dostęp 2018-08-06] (pol.).
- ↑ Ks. Kazimierz Siemaszko CM – Zgromadzenie Księży Misjonarzy [online], misjonarze.pl [dostęp 2018-08-06] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Długa, ulica. W: Encyklopedia Krakowa. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13325-2.
- Teresa Stanisławska-Adamczewska, Jan Adamczewski: Kraków, ulica imienia.... Kraków: BiK, 2000. ISBN 83-87023-08-6.