Ulica Jurija Gagarina w Warszawie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ulica Jurija Gagarina w Warszawie
Sielce, Ujazdów
Ilustracja
Ulica Gagarina przy ul. Czerniakowskiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Długość

1210 m

Poprzednie nazwy

Nowoparkowa

Przebieg
↑ al. Polski Walczącej
światła 0 m ul. Czerniakowska
80 m ul. Lubkowska
światła 220 m ul. Czerska
światła 420 m ul. Iwicka
światła 650 m ul. Sielecka
750 m ul. Stępińska
światła 840 m ul. Górska
940 m ul. Podchorążych
980 m ul. Ludwika Nabielaka
światła 1100 m ← „al. Chińska” / ul. Sułkowicka →
1150 m ul. Parkowa
światła 1210 m ul. Belwederska
↓ ul. Spacerowa
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Jurija Gagarina w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Jurija Gagarina w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Jurija Gagarina w Warszawie”
Ziemia52°12′24,0″N 21°02′24,0″E/52,206667 21,040000
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Jurija Gagarina – ulica w warszawskich dzielnicach Mokotów i Śródmieście, biegnąca od ul. Czerniakowskiej do ul. Belwederskiej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Najstarszą zabudową wzdłuż linii dzisiejszej ul. Gagarina była narożna willa przy ulicy Belwederskiej oraz rozebrane w czasie II wojnie światowej rogatki czerniakowskie z około 1820, zlokalizowane przy dzisiejszym skrzyżowaniu ulic Gagarina i Czerniakowskiej[1]. U zbiegu ulicy Belwederskiej z Sułkowicką w 1881 wybudowano schronisko dla paralityków, należące do gminy ewangelicko-augsburskiej. Autorem projektu budynku był Jan Kacper Heurich. W 1889 wzniesiono tam tylną oficynę według projektu Józefa Piusa Dziekońskiego, zaś parcela zakładu sięgała aż do linii ulicy Podchorążych. Dalsza zabudowa miała dużo skromniejszy charakter; były to niewielkie kamieniczki, szopy i niewielkie oficynki.

Nowoczesną zabudowę przyniósł dopiero koniec lat trzydziestych; w ciągu ulicy Gagarina ocalało kilka kamienic wybudowanych w tym okresie przy ulicy Podchorążych. Przebicie arterii łączącej ul. Czerniakowską z ul. Belwederską planowano już w latach trzydziestych; nie zamierzano jednak wprowadzać tak drastycznych zmian w urbanistyce Sielc.

W czasie okupacji niemieckiej w budynku nr 33 (w tamtym czasie ul. Podchorążych 101) działał sklepik z wyrobami tabacznymi prowadzony przez Zofię Nałkowską i jej siostrę Hannę[2]. Rok 1944 przyniósł w okolicy niewielkie zniszczenia; zupełnemu zburzeniu uległy tylko najstarsze obiekty.

Ulicę wybudowano w latach 1956−1957 i nadano jej początkowo nazwę ulica Nowoparkowa[3]. Powstała w miejscu uliczek dawnej osady Sielce, wytyczonych na przełomie XIX i XX wieku. Wchłonięte przez nową arterię nostały dotychczasowe ulice Ryżewska, planowana niegdyś Wapiennicza, Sukcesorska, Bończa oraz fragment ulicy Podchorążych, noszącej dawniej nazwę Okopowa. Przestały istnieć także pobliskie ulice Astronomiczna, Janowska i Magnuszewska (do 1916 nosząca nazwę Wspólna). Budowa ulicy wiązała się z wyburzeniem znacznej liczby budynków.

Otwarcie ulicy Nowoparkowej wraz z przebiegającą wzdłuż niej linią tramwajową nastąpiło 20 lipca 1957[4]. Była ulicą jednojezdniową z torowiskiem tramwajowym po północnej stronie jezdni oraz rezerwą pod drugą jezdnię po północnej stronie torowiska. Przebiegająca wzdłuż ulicy linia tramwajowa stanowiła część trasy do Wilanowa i była obsługiwana przez tramwaje linii 16, 33 i 33 „BIS”[5][6][7].

Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 8 czerwca 1961 ulicy Nowoparkowej nadano nazwę Jurija Gagarina[8][9].

11 listopada 1973, w związku z budową Wisłostrady, zlikwidowano wybudowaną 16 lat wcześniej linię tramwajową przebiegającą wzdłuż ulicy oraz rozpoczęto prace mające na celu poszerzenie części drogowej ulicy do dwóch jezdni o trzech pasach ruchu w każdym kierunku[10]. Do obsługi ulicy skierowano komunikację autobusową, zaś 28 października 1976 poszerzoną i przebudowaną ulicę połączono z przedłużoną ulicą Spacerową[11].

W trakcie przygotowań do budowy wzniesionej w latach 1975−1980 księgarni „Uniwersus”, przy głosach społecznego sprzeciwu, zburzono będącą do końca miejscem kultu religijnego kaplicę dawnego zakładu paralityków oraz XIX-wieczną willę u zbiegu z ul. Belwederską[12].

5 maja 2020 podpisano umowę na projekt i budowę linii tramwajowej wzdłuż ulicy oraz kolektora kanalizacyjnego Mokotowskiego Bis pod jej północną jezdnią[13][14]. W maju 2022 rozpoczęto rozpoczęto budowę kolektora oraz odbudowę linii tramwajowej[15].

Ważniejsze obiekty[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michał Szymański: Tajemnicze miasto. Spacery po Warszawie. Część IX: Dzielnica Mokotów: Sielce, Sadyba, Stegny, Służew. Warszawa: Wydawnictwo CM, 2018, s. 9. ISBN 978-83-66022-56-0.
  2. ↑ Danuta Szmit-Zawierucha: Ludzie i pejzaże Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 2005, s. 166. ISBN 83-85584-90-0.
  3. ↑ Ulica Jurija Gagarina. Dzielnica Śródmieście m. st. Warszawy. [dostęp 2015-08-21]. Cytat: ...Zabudowa ta, uzupełniona niewielką liczbą nowych domów w okresie międzywojennym, została wypalona w 1944. Po wyburzeniu ruin zaprojektowano i zrealizowano nową szeroką ulicę z dwiema jezdniami i wydzielonymi torami tramwajowymi, obudowaną blokami mieszkalnymi. Nazwano ją ul. Nowoparkową; w 1961 ulicę przemianowano na ul. Jurija Gagarina, ku czci pierwszego kosmonauty świata, po jego bohaterskim locie na orbicie okołoziemskiej. ... (pol.).
  4. ↑ Bronisław Ryś: Mokotów w okresie PRL [w:] Dzieje Mokotowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 237.
  5. ↑ Linia tramwajowa zwykła 16. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).
  6. ↑ Linia tramwajowa zwykła 33. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).
  7. ↑ Linia tramwajowa zwykła 33 BIS. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).
  8. ↑ Uchwała nr 13 Rady Narodowej m.st. Warszawy z 8 czerwca 1961 r. w sprawie zmiany nazw ulic. „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”. nr 13, poz. 65, s. 1, 1961-06-30. 
  9. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 389. ISBN 83-86619-97X.
  10. ↑ Linia tramwajowa zwykła 33 BIS. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).
  11. ↑ Linia autobusowa zwykła 180. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-05-08]. (pol.).
  12. ↑ Uniwersus — Centralny Dom Handlowy Domu Książki - Powojenny Modernizm [online], cargocollective.com [dostęp 2022-05-02].
  13. ↑ Michał Wojtczuk. Wydłużą Burzowiec Mokotowski. „Gazeta Stołeczna”, s. 2, 11 grudnia 2023. 
  14. ↑ Witold Urbanowicz: Warszawa: Jest umowa na budowę trasy tramwajowej na ul. Gagarina. transport-publiczny.pl, 2020-05-06. [dostęp 2024-05-08]. (pol.).
  15. ↑ Witold Urbanowicz: Warszawa: Rusza budowa kolektora i tramwaju na Gagarina. transport-publiczny.pl, 2022-05-05. [dostęp 2023-04-11]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Jurija_Gagarina_w_Warszawie&oldid=73733677”