Ulica Lipowa w Krakowie
| Podgórze | |||||||||||||
 Ulica Lipowa w 2013 roku | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||
| Długość |
300 m | ||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Wałowa | ||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Krakowa  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||
 50°02′50,5″N 19°57′42,6″E/50,047350 19,961841
| |||||||||||||
Ulica Lipowa – ulica w Krakowie w historycznej dzielnicy Zabłocie (współcześnie Dzielnica XIII Podgórze), biegnąca od nasypu linii kolejowej nr 91 do ulicy Romanowicza.
Ulica Lipowa stanowi fragment dawnej średniowiecznej drogi do Niepołomic i Mogiły. W połowie XIX wieku została przystosowana do funkcji drogi wojskowej. W okresie międzywojennym przybrała charakter ulicy miejskiej dla przemysłowego obszaru Zabłocia. Łączyła historyczne dzielnice Podgórze i Płaszów. W 1921 roku pojawia się pod nazwą ul. Wałowej z racji położenia przy wale linii kolejowej. W 1926 roku nadano oficjalnie jej obecną nazwę. Brak jednak informacji o obecności lip przy tej ulicy[1]. W tym okresie, a także bezpośrednio po wojnie, obejmowała swoim przebiegiem również odcinki dalej na wschód od współczesnego przebiegu aż do ówczesnej ul. Płaszowskiej. Jej środkowy odcinek, rozdzielony w latach 40. XX wieku małą obwodnicą kolejową, już nie istnieje. Wschodni odcinek nosi obecnie nazwę ul. Kiełkowskiego[2][3][4].
Ulica Lipowa stanowiła jedną z głównych ulic przemysłowego Zabłocia. Zlokalizowane były przy niej następujące fabryki[5], wpisane do miejskiej ewidencji zabytków[6]:
- ul. Lipowa 3 – początkowo fabryka zapałek "Znicz", przebudowana na zakład wyrobu butelek, później Krakowska Huta Szkła, obecnie Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych, który prowadzi Centrum Szkła i Ceramiki Lipowa 3; najstarsza część pochodzi z 1924 r.
- ul. Lipowa 4 – Pierwsza Małopolska Fabryka Naczyń Emaliowanych i Wyrobów Blaszanych "Rekord", późniejsza Deutsche Emailwarenfabrik Oskara Schindlera, obecnie mieści się w niej muzeum historyczne Fabryka Emalia Oskara Schindlera oraz muzeum sztuki współczesnej MOCAK; najstarsza część autorstwa Zygmunta Prokesza pochodzi z 1937 r.
- ul. Lipowa 10-12 – fabryka wyrobów metalowych, początkowa pod nazwą Fabryka Siatek, Mebli, Konstrukcji Żelaznych i Wyrobów Ornamentalnych Kutych Józefa Goreckiego, a od 1920 r. jako Krakowska Fabryka Drutu i Wyrobów Żelaznych W. Kucharski; najstarsza część autorstwa Władysława Kleinbergera pochodzi z 1899 r.,
W 1979 roku w pobliżu ulicy Lipowej uruchomiono na głównej linii kolejowej (nr 91) przystanek Kraków Zabłocie, obsługujący miejscowe zakłady. Pod linią kolejową przebiega tunel pieszy łączący ul. Lipową z ul. Kącik i ul. Traugutta.
Ulica Lipowa uznana została za ważną przestrzeń publiczną w programie rewitalizacji poprzemysłowej dzielnicy z 2008 roku – planowano wówczas jej przekształcenie w Aleję Lipową[7]. Projekt ten nie został jeszcze (2020) zrealizowany.
W 1993 ulica była głównym planem filmu Lista Schindlera w reżyserii Stevena Spielberga[potrzebny przypis].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Elżbieta Supranowicz, Nazwy ulic Krakowa [online], Repozytorim Cyfrowe Instytutów Naukowych, 1995 [dostęp 2013-12-23].
- ↑ 1925, Plan orientacyjny stołecznego królewskiego miasta Krakowa, dawnemapykrakowa.pl, 1925 [dostęp 2020-11-01].
- ↑ 1938, Plan miasta Krakowa, dawnemapykrakowa.pl, 1938 [dostęp 2020-11-01].
- ↑ 1947, Plan turystyczny wielkiego miasta Krakowa, dawnemapykrakowa.pl, 1947 [dostęp 2020-11-01].
- ↑ Zabłocie. Przewodnik, Kraków: Wydawnictwo Vis-a-vis Etiuda, 2014, ISBN 978-83-7998-010-9.
- ↑ Gminna Ewidencja Zabytków - Kraków [online], bip.krakow.pl [dostęp 2020-12-26].
- ↑ Lokalny Program Rewitalizacji Zabłocia [online], rewitalizacja.krakow.pl, 2008 [dostęp 2020-11-01].