Węgrzy na Ukrainie
Węgrzy na Ukrainie – grupa obywateli Ukrainy deklarujących narodowość węgierską. Według oficjalnych danych jej liczebność wynosi 156,6 tysięcy[1]. Są siódmą co do wielkości diasporą węgierską na świecie. Najwięcej ukraińskich Węgrów mieszka w obwodzie zakarpackim. Na obszarze wzdłuż granicy ukraińsko-węgierskiej (Dolina Cisy) Węgrzy stanowią większość.
Rys historyczny[edytuj | edytuj kod]
Dzisiejsze terytorium Zakarpacia było częścią Królestwa Węgier od momentu jego powstania w roku 1000. Od 1867 Węgry były częścią Austro–Węgier, aż do jego upadku pod koniec I wojny światowej. Po klęsce pozostałych armii węgierskich w 1919 Konferencja Pokojowa w Paryżu zawarła traktat w Trianon, który przyznał Zakarpacie nowo powstałej Czechosłowacji jako Rusi Podkarpackiej, jednej z czterech głównych regiony Czechosłowacji. Pozostałymi regionami były Czechy, Morawy i Słowacja[2].
Podczas niemieckiej okupacji Czechosłowacji w czasie II wojny światowej, południowa część regionu została przyznana w ramach pierwszego arbitrażu wiedeńskiego. Po zajęciu Czech i Moraw 15 marca 1939 i słowackiej deklaracji niepodległego państwa, Ruś ogłosiła niepodległość (Karpato-Ukraina), ale została natychmiast zajęta, a później zaanektowana przez Węgry[2].
W 1944 Armia Czerwona przekroczyła granice Czechosłowacji sprzed 1938 roku. Wówczas władze ZSRR odmówiły władzom czechosłowackim przywrócenie kontroli nad regionem. W czerwcu 1945 prezydent Edvard Beneš formalnie podpisał traktat scedujący ten obszar do Związku Radzieckiego. Po rozpadzie ZSRR region ten stał się częścią niepodległej Ukrainy jako Obwód zakarpacki.
Sytuacja Węgrów na Ukrainie[edytuj | edytuj kod]
Węgry były jednym z pierwszych krajów, które uznały niepodległość Ukrainy. Ówczesny prezydent Węgier, Árpád Göncz, został zaproszony do odwiedzenia regionu, a wspólna deklaracja, po której w grudniu 1991 podpisano traktat państwowy, przyznała, że etniczna mniejszość węgierska ma prawa zbiorowe i indywidualne[3]. Traktat przewidywał zachowanie ich tożsamości etnicznej, kulturowej, językowej i religijnej. Przewidywał też edukację na wszystkich poziomach w języku ojczystym oraz udział etnicznych Węgrów we władzach lokalnych zajmujących się sprawami mniejszości.
Od 2017 roku stosunki węgiersko-ukraińskie gwałtownie się pogorszyły w związku z kwestią ukraińskiego prawa oświatowego[4]. Ukraińska ustawa oświatowa z 2017 r.[5] wprowadziła nauczanie dwujęzyczne w języku ukraińskim i języku mniejszości od piątej klasy w szkołach państwowych, w których uczą się dzieci należące do mniejszości narodowych, których język ojczysty jest jednym z oficjalnych języków Unii Europejskiej, w miejsce dotychczasowego nauczania w języku mniejszości. Ustawa została przyjęta za granicą z zaniepokojeniem[6]. Sytuacja od tego czasu jest problematyczna, ponieważ Węgry nadal blokują próby integracji Ukrainy z UE i NATO w związku ze sporami o prawa mniejszości węgierskiej[7][8].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
| Rejon | Populacja | Liczba etnicznych Węgrów | % całej populacji |
|---|---|---|---|
| Użhorod | 115 600 | 8000 | 6,9% |
| Berehowo | 26 600 | 12800 | 48,1% |
| Mukaczewo | 81 600 | 7000 | 8,5% |
| Chust | 31 900 | 1700 | 5,4% |
| Czop | 8 920 | 3496 | 39,2% |
Sławni Węgrzy na Ukrainie[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Всеукраїнський перепис населення 2001: [online], 2001.ukrcensus.gov.ua [dostęp 2022-02-03].
- ↑ a b Orest Subtelny, Ukraine : a history, Toronto ; Buffalo : University of Toronto Press, 2000, ISBN 978-0-8020-8390-6 [dostęp 2022-02-03].
- ↑ Eugeniusz Mironowicz, Polityka zagraniczna Ukrainy, 2012, ISBN 978-83-61209-86-7.
- ↑ Daniel McLaughlin in Budapest, Ukraine defends education reform as Hungary promises ‘pain’ [online], The Irish Times [dostęp 2022-02-03] (ang.).
- ↑ Ustawa Ukrainy o oświacie [online], 5 września 2017 [dostęp 2023-09-26] (ukr.).
- ↑ Criticism of Ukraine's language law justified: rights body, „Reuters”, 8 grudnia 2017 [dostęp 2022-02-03] (ang.).
- ↑ Węgrzy szczepią się po rosyjsku i szczypią Ukrainę [online], oko.press [dostęp 2022-02-03].
- ↑ Polsat News, Szef MSZ Węgier o Ukrainie: najpierw zmiany, potem wstąpienie do NATO - Polsat News [online], polsatnews.pl [dostęp 2022-02-03] (pol.).
- ↑ Всеукраїнський перепис населення 2001 | English version | Results | General results of the census | National composition of population | Zakarpattia region: [online], web.archive.org, 11 września 2007 [dostęp 2022-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2007-09-11].