Władysław Pociecha

Władysław Pociecha

Data i miejsce urodzenia	1 lipca 1893 Kraków
Data i miejsce śmierci	28 stycznia 1958 Kraków
Miejsce spoczynku	Cmentarz Salwatorski
Zawód, zajęcie	bibliotekarz, historyk, znawca kultury odrodzenia
Miejsce zamieszkania	Kraków
Tytuł naukowy	profesor nadzwyczajny
Edukacja	Szkoła Powszechna im. Larischa, Gimnazjum nr III im. J. Sobieskiego
Alma Mater	historia i filozofia polska Uniwersytet Jagielloński
Wydział	Wydział Filozoficzny
Stanowisko	Dyrektor Biblioteka Kórnicka (1926-1926), a w latach 1956-1958 wicedyrektor Biblioteka Jagiellońska

Władysław Kazimierz August Pociecha (ur. 1 lipca 1893 w Krakowie, zm. 28 stycznia 1958 tamże) – bibliotekarz, historyk, znawca kultury odrodzenia. Od 1921 roku pracownik Biblioteki Jagiellońskiej, początkowo kustosz działu rękopisów, następnie jej wicedyrektor (1956–1958). W latach 1926–1928 sprawował funkcję dyrektora Biblioteki Kórnickiej. W czasie II wojny światowej inicjator zabezpieczenia zbiorów Biblioteki PAU. Od 1957 roku profesor UJ, członek PAU. Wydawca Acta Tomiciana, autor monografii Królowa Bona 1494–1557 (tom 1–4, 1949–1958).

Życiorys

Syn Michała i Walerii z Muszyńskich. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Brat Haliny Miączyńskiej – malarki, jednej z pierwszych kobiet studiujących w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Okres nauki

W latach 1900–1903 uczył się w Szkole Powszechnej im. Larischa w Krakowie. Następnie uczęszczał do Gimnazjum nr III im. J. Sobieskiego w Krakowie, które ukończył z odznaczeniem w 1911 roku. W latach 1911–1915 studiował historię i filozofię polską na Wydziale Filozoficznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1912 roku odbył kilkumiesięczną podróż do Szwajcarii i do Francji. W latach 1913–1914 pracował jako asystent bibliotekarza w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie, wtedy to m.in. zidentyfikował księgi podkanclerskie Macieja Drzewickiego. Pod kierunkiem Wacława Sobieskiego napisał pracę seminaryjną pt. Geneza walki o egzekucję praw w latach 1510–1534, za którą w 1915 roku otrzymał nagrodę UJ. Podjął następnie badania nad początkami ruchu szlacheckiego i rokoszu lwowskiego w roku 1537, które przerwało powołanie go do armii austriackiej. Po powrocie do rezerwy w 1921 roku Władysław Pociecha zajął się pracą pt. Rokosz Mikołaja Taszyckiego pod Sokolnikami w 1537 r. i jego geneza, na podstawie której w 1922 roku uzyskał tytuł doktora filozofii w UJ.

Służba wojskowa

21 czerwca 1915 roku Pociecha został powołany do armii austriackiej. Został przydzielony do 16 pułku piechoty obrony krajowej w Bílovcu. Następnie od marca do sierpnia 1916 roku walczył w 25 Pułku Piechoty pospolitego ruszenia na froncie włoskim. Brał udział w VI ofensywie nad Soczą, a podczas ofensywy Brusiłowa został przerzucony na front rosyjski. Po ukończeniu szkoły oficerskiej w 1917 roku otrzymał stopień chorążego, po czym wrócił na front włoski.

22 sierpnia, w czasie XI ofensywy nad Soczą, dostał się do niewoli włoskiej. W niewoli działał w organizacji oficerskiej, która w porozumieniu z Komitetem Narodowym Polskim zmierzała do utworzenia ochotniczych oddziałów polskich po stronie alianckiej. Po wyrażeniu zgody przez rząd włoski 5 października 1918 roku i uznaniu polskich oddziałów za armię sprzymierzoną wstąpił w stopniu podporucznika do 1 Pułku Strzelców, który w grudniu został skierowany do Lotaryngii. Otrzymał najpierw przydział do 1 Dywizji Strzelców Armii Polskiej, a następnie został skierowany do organizowania 2 Dywizji, z którą w kwietniu 1919 roku wrócił do kraju.

W szeregach 2 Dywizji odbył kampanię polsko-ukraińską, brał udział w starciach na Śląsku i w zajęciu Pomorza. W styczniu 1920 roku uzyskał urlop dla ukończenia studiów, lecz 24 kwietnia został odwołany i przydzielony do sztabu 11 Dywizji Piechoty. Brał udział m.in. w bitwie pod Radzyminem. Zweryfikowany w kwietniu 1920 roku w stopniu porucznika, ostatecznie w listopadzie 1921 roku przeszedł do rezerwy i wrócił do Krakowa.

Kariera zawodowa

1 grudnia 1921 roku Wojciech Pociecha związał się z Biblioteką Jagiellońską, obejmując stanowisko praktykanta naukowego. Jednocześnie został 16 marca 1922 roku starszym asystentem w Seminarium Historycznym UJ. Po uzyskaniu 20 sierpnia 1922 roku stanowiska asystenta bibliotecznego Pociecha zrezygnował z asystentury uniwersyteckiej. Od 15 października 1923 roku uzyskał roczny urlop płatny, w czasie którego miał przeprowadzić badania nad źródłami historycznymi od czasów Zygmunta I w archiwach krajowych i zagranicznych. Mimo trudności zregestował ok. 7000 dokumentów, dokonując w ten sposób znacznego kroku w kierunku wznowienia wydawnictwa „Acta Tomiciana”. Gdy po uchwaleniu przez sejm ustawy o utworzeniu Fundacji Zakłady Kórnickie jej kuratorium rozpisało konkurs na stanowisko tymczasowego kierownika Biblioteki Kórnickiej, Pociecha zgłosił się do konkursu i w jego wyniku przy poparciu sekretarza generalnego PAU Stanisława Kutrzeby uzyskał we wrześniu 1926 roku to stanowisko z jednoczesnym otrzymaniem urlopu do 31 lipca 1927 roku w Bibliotece Jagiellońskiej. Podczas pracy w Bibliotece Kórnickiej przystąpił do rewindykacji, scalania i opracowania dwóch najcenniejszych działów: rękopisów i starodruków. Podjął dawny pomysł wydawania periodyku pt. „Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej”. W celu spopularyzowania zbiorów przygotował specjalny numer czasopisma „Silva Rerum” (1927 nr 11/12). Z powodu pogorszenia się sytuacji gospodarczej, konfliktu z lokalnym Związkiem Zamoyskich oraz nacisków dyrekcji Biblioteki Jagiellońskiej o powrót lub rezygnację z zajmowanego stanowiska Pociecha złożył dymisję i z końcem lutego 1928 roku wrócił do macierzystej instytucji. Okres od powrotu do Krakowa aż do wybuchu wojny w 1939 roku zajmowała Pociesze przede wszystkim praca zawodowa na stanowisku kierownika biura katalogowego oraz obowiązki sekretarza czasopisma „Przegląd Biblioteczny”. W 1935 roku powołano Pociechę w poczet współpracowników Komisji Historycznej PAU. Główną działalność publicystyczną rozwinął na łamach „Polskiego Słownika Biograficznego”, dostarczając przeszło 60 życiorysów, które należą do najcenniejszych bibliografii, jakie ukazały się w PSB. W 1938 roku Pociecha wyjechał do Włoch na badania prowadzone przez Towarzystwo Badań Historycznych w Rzymie. Podczas tej wizyty Pociecha przejrzał zbiory archiwalne w blisko dziesięciu miastach i nawiązał stosunki z historykami włoskimi, czego wyrazem było powołanie go na członka korespondenta Deputazione della Storia Patria per la Puglie. Wybuch wojny przerwał wszystkie plany Pociechy.

Okres II wojny światowej

Przyjęty 9 lipca 1940 roku, po przekształceniu Biblioteki Jagiellońskiej w Staatsbibliothek GG, do pracy, zajmował się przenoszeniem zbiorów z dawnej siedziby do nowego gmachu Biblioteki, ratowaniem Biblioteki PAU oraz cennych księgozbiorów prywatnych, opuszczonych lub wyrzuconych z mieszkań ich dawnych właścicieli. Urządzał czytelnię główną pod kątem jej przyszłej użyteczności dla czytelników polskich. Ułatwiał uczniom polskim korzystanie ze zbiorów, a także dostarczał podręczniki potrzebne do tajnego nauczania. Brał też udział w zebraniach naukowych krakowskich historyków. W latach 1942–1944 zajął się pisaniem monografii królowej Bony.

Okres powojenny

Niemal bezpośrednio po oswobodzeniu Krakowa, 20 stycznia 1945 roku Władysław Pociecha podjął pracę w Bibliotece Jagiellońskiej. W latach 1945–1948 był sekretarzem Komisji Historycznej PAU. Równolegle do tych czynności rozwinął działalność publicystyczną. W 1953 roku monografia o Bonie doczekała się nagrody Ministra Szkolnictwa Wyższego. W Bibliotece powierzono mu kierownictwo działu rękopisów, stworzył wówczas podwaliny do wydawania drukiem ich inwentarza. Centralna Komisja Kwalifikacyjna przyznała mu tytuł docenta. W 1955 roku decyzją Ministra Szkolnictwa Wyższego otrzymał stanowisko samodzielnego pracownika nauki w Bibliotece, w 1957 roku został mianowany wicedyrektorem Biblioteki Jagiellońskiej, a w listopadzie tego roku uzyskał tytułu profesora nadzwyczajnego. Zmarł w Krakowie 28 stycznia 1958 roku. Pochowany został na Cmentarzu Salwatorskim.

Bibliografia

• Henryk Barycz: Pociecha Władysław Kazimierz August. [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. XXVII. Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983, s. 19–23.

Linki zewnętrzne

• Władysław Kazimierz August Pociecha / biogram na str. Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego