Władza organizacyjna

Władza organizacyjna – oddziaływanie na ludzi w taki sposób, aby ludzie oraz zasoby działały tak jak "życzy" sobie tego sprawujący władzę

Wybrane definicje władzy

Władza według M. Webera – prawdopodobieństwo, że pewne lub wszystkie polecenia pochodzące z danego źródła znajdą posłuch w danej grupie osób.

Władza (teoria transakcji społecznych) – transakcja wymiany – jedna osoba nakłania drugą do podporządkowania zgodnie ze swoją wolą, wynagradzając ją za to. Atuty, którymi dysponują obie osoby nie są jednakowe.

Rodzaje władzy

Władza może być prawomocna lub nieprawomocna (prawomocność (M. Weber) – prawdopodobieństwo, że właściwe podstawy wystąpią w stopniu istotnym i będą zapewniały odpowiednie zachowanie.

Typy idealne władzy prawomocnej (M. Weber) to:

• Typ charyzmatyczny. Władza ta sprawowana jest na zasadzie nadzwyczajnych cech posiadanych przez przywódcę, takich jak bohaterstwo, czy niezwykły wpływ na otoczenie. Władca dobierając urzędników największą wagę przywiązuje do ich charyzmy i osobistego oddania. Mniejsze znaczenie mają ich kwalifikacje.
• Typ tradycyjny. Źródłem tego typu władzy jest dziedzictwo statusu społecznego (przechodzenie władzy z ojca na syna). Władzą tradycjonalną jest w niektórych społecznościach tzw. gerontokracja (władza starszych), matriarchat (władza kobiet) lub patriarchat (dominacja mężczyzny stojącego na czele rodu).
• Typ racjonalny (legalny). Pochodzi ona z mianowania lub wyboru dokonanego na podstawie usankcjonowanych prawnie procedur. Przywódcy uprawnieni są do wydawania poleceń na podstawie norm prawnych. Uleganie tej władzy oznacza więc posłuszeństwo wobec pewnego bezosobowego porządku, a nie konkretnej osoby czy zwyczaju.

Władza nieprawomocna – właściwe podstawy władzy nie występują w stopniu istotnym. Charakterystyczne przykłady władzy nieprawomocnej:

• Przymus
• władza monopolisty rynkowego lub politycznego
• władza oparta na zasadzie divide et impera, dziel i rządź.

Realizacja władzy – kształtowanie pożądanych zachowań przedmiotu władzy przez podmiot.

Sposoby kształtowania pożądanych zachowań:

• przymus – tworzenie zagrożeń, które nie dają wolnego
• przetarg – konkurencyjne cele, dające złudzenie wolnego
• morale – dążenie do wpajania norm i wartości, lojalność.

	Dobór uczestników	Motywacja	Konflikty	Zmiana
Przymus	Mianowanie, o podziale ról decyduje zwierzchnik, kryterium cech pożądanych przez zwierzchnika	Szczegółowe polecenia, ostre kary	Tłumienie, nie dopuszczanie do ujawnienia, dwa języki: prywatny i oficjalny, kumulacja konfliktu – pozorne rozwiązania typu divide et impera, poszukiwanie kozłów ofiarnych	Zmiany inicjuje sprawujący władzę i narzuca je
Przetarg	Wybory, decydują uczestnicy, kryterium cech pożądanych przez grupę	Polecenia ogólne, zrównoważony system nagród i kar	Diagnozowanie i usprawnianie, konflikt może być twórczy; negocjacje, dążenie do kompromisu, instytucja mediatora; w przypadku nierównych sił-dominacja	Współuczestnictwo w zmianie, pokonywanie oporu wobec zmian, uczenie się, rozpoznawanie struktury interesów i potrzeb
Morale	Racje moralne	Bodźce w postaci idei, haseł, wartości	Rozwiązywanie w oparciu o wartości	Zmiana, gdy przemawiają za tym cele wyższe

Źródła władzy organizacyjnej

Według G. Morgana:

• Pozycja formalna
• Kontrolowanie rzadkich zasobów
• Wykorzystywanie struktury organizacyjnej, przepisów
• Kontrolowanie granic
• Umiejętność radzenia sobie z niepewnością
• Kontrolowanie technologii
• Powiązania, sieci, organizacja nieformalna
• Kontrolowanie kontrorganizacji
• Atuty kulturowe
• Symbolizm
• Władza, którą się już posiada.

Systemy władzy

• Autokracja
• Biurokracja
• Technokracja
• Współzarządzananie
• Demokracja przedstawicielska
• Demokracja uczestnicząca

Umiejętne posługiwanie się władzą (Kotter):

• Wrażliwość wobec swego źródła władzy, otwartość na oczekiwania ludzi;
• Świadomość kosztów, ryzyka i korzyści związanych wykorzystywaniem różnych źródeł władzy, wybór odpowiedniego źródła;
• Świadomość umiejętności i kwalifikacji wymaganych od osoby wykorzystującej dane źródło władzy;
• Cele kariery, które umożliwiają rozwój i użycie odpowiedzi władzy
• Dojrzałość i asertywność, unikanie impulsywności i nadużycia źródła władzy
• Władza jest konieczna, by osiągnąć konkretne efekty w działaniu organizacji.

Droga do władzy (Kotter):

• Nadzwyczajne działania, inicjowanie zmian, być pierwszym;
• Widoczność
• Istotność – zrobić coś, co rzeczywiście rozwiązuje problemy organizacyjne;
• Sponsorowanie – mentorzy.

Bibliografia

• Andrzej Koźmiński, Włodzimierz Piotrowski, Zarządzanie. Teoria i praktyka, PWN Warszawa 2002
• Monika Kostera, Podstawy organizacji i zarządzania, WSPiZ Warszawa 2001