Wacław Chrzanowski

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wacław Chrzanowski
Data i miejsce urodzenia

28 listopada 1901
Sosnowiec

Data i miejsce śmierci

19 marca 1942
Berlin

Wacław Chrzanowski (ur. 28 listopada 1901 w Sosnowcu, zm. 19 marca 1942 w Berlinie) – polski nauczyciel, współzałożyciel konspiracyjnej organizacji „Płomień”.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Alfreda i Marii z domu Lukas, miał pięcioro rodzeństwa[1][2]. Maturę zdał w Królewskiej Hucie. Następnie edukował się w seminarium nauczycielskim w Sosnowcu oraz Wyższym Studium Handlowym w Krakowie[1]. Uczestniczył w I powstaniu śląskim na terenie Szopienic, Siemianowic Śląskich i Hajduk Wielkich. Był urzędnikiem w fabryce Giesche, następnie odbywał praktykę w Berlinie. Pracę nauczyciela rozpoczął w Szkole Kupiecko-Handlowej w Katowicach[2].

W 1933 roku w Pilicy utworzył szkołę handlową. Z uwagi na niezadowalające warunki lokalowe rok później szkoła została przeniesiona do Zawiercia[3]. W tej szkole pełnił funkcję dyrektora, uczył także geografii, języka angielskiego, niemieckiego i księgowości[1]. Prywatnie interesował się geografią, znał pięć języków obcych (francuski, angielski, rosyjski, niemiecki, esperanto), należał do Polskiego Towarzystwa Esperantystów[4]. Latem 1939 roku ożenił się z Marianną Chmurską, z którą miał córkę Ewę (ur. 30 sierpnia 1940)[3].

Po rozpoczęciu II wojny światowej, w październiku 1939 roku uzyskał zgodę Niemców na wznowienie działalności swojej szkoły, czyniąc ją jedyną funkcjonującą w okresie okupacji szkołą średnią w Zawierciu[4]. W latach 1939–1940 angażował się w działalność charytatywną, prowadził tajne nauczanie, a w listopadzie 1939 roku współtworzył organizację konspiracyjną „Płomień”, zostając także jej kierownikiem i redaktorem naczelnym wydawanej przez nią gazetki[1][5]. 1 września 1940 roku został aresztowany przez Gestapo. Źródła jako przyczynę aresztu podają bądź to przejęcie przez Gestapo jednej z ulotek „Płomienia” wzywających zawiercian do zaniechanie wyjścia 1 września na ulice[6], bądź to donos kobiet obrażonych na to, że Chrzanowski zwrócił im uwagę na zbyt głośne zachowane[7]. Po aresztowaniu Chrzanowski był więziony w Zawierciu, Lublińcu i Opolu, a od 22 grudnia 1941 roku w Berlinie. Wyrokiem Trybunału Ludowego w Berlinie 6 stycznia 1942 roku został za zdradę stanu skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano w więzieniu Plötzensee poprzez ścięcie gilotyną 19 marca 1942 roku, razem z innymi członkami „Płomienia”[1].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

8 lipca 1991 roku Rada Miejska w Zawierciu podjęła uchwałę o nadaniu jego imieniem nazwy ulicy znajdującej się w dzielnicy Warty[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Monografia Zawiercia, Zawiercie: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej, 2003, s. 624, ISBN 83-905651-5-3.
  2. ↑ a b Maria Czapla-Markiewiczowa, „Płomień” w Zawierciu, Kraków 2009, s. 74, ISBN 978-83-929169-0-1.
  3. ↑ a b Maria Czapla-Markiewiczowa, „Płomień” w Zawierciu, Kraków 2009, s. 75, ISBN 978-83-929169-0-1.
  4. ↑ a b Monografia Zawiercia, Zawiercie: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej, 2003, s. 623, ISBN 83-905651-5-3.
  5. ↑ Maria Czapla-Markiewiczowa, „Płomień” w Zawierciu, Kraków 2009, s. 21, ISBN 978-83-929169-0-1.
  6. ↑ Józef Kijowski, Ziemia zawierciańsko-myszkowska w latach okupacji hitlerowskiej 1939–1945, Zawiercie: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej, 1999, s. 25, ISBN 83-905651-3-7.
  7. ↑ Maria Czapla-Markiewiczowa, „Płomień” w Zawierciu, Kraków 2009, s. 39, ISBN 978-83-929169-0-1.
  8. ↑ Monografia Zawiercia, Zawiercie: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej, 2003, s. 625, ISBN 83-905651-5-3.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wacław_Chrzanowski&oldid=71801618”