Wacław Zawadzki (harcerz)

Wacław Zawadzki

„Rózga”

Data i miejsce urodzenia	1897 Warszawa
Data i miejsce śmierci	25 sierpnia 1919 Sejny
Organizacja harcerska	Związek Harcerstwa Polskiego
drużynowy drużyny skautowej przy Szkole Zrzeszenia Kupców w Warszawie
Okres sprawowania	od 1912 do 1919
Odznaczenia

Pomnik poległych w powstaniu sejneńskim na cmentarzu rzymskokatolickim w Suwałkach przy ul. Bakałarzewskiej – wśród poległych Wacław Zawadzki

Wacław Zawadzki ps. „Rózga” (ur. w 1897 w Warszawie, zm. 25 sierpnia 1919 w Sejnach) – polski harcerz, podchorąży, jeden z inicjatorów i dowódców powstania sejneńskiego, w czasie którego poległ; awansowany pośmiertnie do stopnia podporucznika.

Życiorys

Wacław Zawadzki w czasie nauki w Szkole Zgromadzenia Kupców w Warszawie należał do OMN Szkół Średnich. W 1912 roku zorganizował w tej szkole tajną drużynę skautową, której został drużynowym. Został przyjęty do tajnego „Zet”-u. Po przejściu przez Wolną Szkołę Wojskową wstąpił w 1915 roku do Batalionu Warszawskiego POW. W szeregach I Brygady Legionów Polskich w stopniu kaprala uczestniczył w kampanii wołyńskiej. Na wniosek Naczelnej Komendy Skautowej z grudnia 1915 roku został odkomenderowany przez Józefa Piłsudskiego (m.in. wraz z Piotrem Olewińskim, Stanisławem Rewolińskim i Ignacym Wądołkowskim) do pracy w POW, gdzie objął komendę Obwodu Konińskiego.

Od kwietnia 1918 roku był działaczem Towarzystwa Straży Kresowej, w ramach którego kierował jego pracami w powiecie chełmskim i brał udział w rozbrajaniu Niemców na Podlasiu. Powierzono mu kierownictwo Straży Kresowej na Suwalszczyźnie. Był jednym z inicjatorów i dowódców powstania sejneńskiego o polskość Sejneńszczyzny.

Poległ jako dowódca jednego z oddziałów powstańczych w następujących okolicznościach: W dniach 23 i 24 sierpnia 1919 roku, w wyniku zbrojnych działań powstańczej grupy POW „Sumowo”, dowodzonej przez pchor. Wacława Zawadzkiego (ps. „Rózga”), zostały zajęte Sejny i pobliskie miejscowości, w których rozbrojono lub wyparto żołnierzy litewskich. Powstańcy, w oczekiwaniu na regularne jednostki Wojska Polskiego (41 Suwalski Pułk Piechoty), kontynuowali rozbrajanie litewskich placówek wojskowych na linii rzeki Czarnej Hańczy i Kanału Augustowskiego. Umacniali również swoje pozycje na przedpolach miasta i utworzyli zaczątki polskiej administracji. W nocy z 24 na 25 sierpnia, około godziny 4.30 cztery kompanie wojska litewskiego, wsparte przez kilka oddziałów szaulisów (strzelców) i oddział niemieckich ochotników, rozpoczęły atak na Sejny. Litwini, dominujący liczebnie, posiadający znaczną przewagę w broni maszynowej i wyposażeni w dużą ilość granatów ręcznych (działających demoralizująco na niezaprawionych w walce powstańców), po dwugodzinnej walce zdołali przełamać opór polskich obrońców. Oddziały powstańcze zostały wyparte do rynku, skąd podwodami i pieszo wycofały się w kierunku Krasnopola. Na jednej z ulic poległ w rozpaczliwej walce, dowodzący obroną miasta pchor. Wacław Zawadzki (awansowany pośmiertnie na ppor.). Powstańcy po zorganizowaniu się, o godzinie 9.00 rozpoczęli kontratak, między innymi oskrzydlając miasto oddziałem kawalerii. Po zaciętych walkach, około godziny 11.00 odzyskali miasto, zastając w nim zwłoki dobitych rannych powstańców i zamordowanego polskiego aptekarza oraz obrabowane domy polskich mieszkańców. Dopiero wieczorem 26 sierpnia do Sejn wkroczyły pierwsze pododdziały 5 kompanii 41 Suwalskiego Pułku Piechoty. Po przybyciu kolejnych kompanii, żołnierze pułku i powstańcy odparli powtórne litewskie uderzenie na Sejny w dniu 28 sierpnia. Wojska litewskie wycofały się poza tzw. linię Focha, która została ustalona jako linia rozgraniczenia sił polskich i litewskich. Wacław Zawadzki zginął rozerwany przez granat.

Ordery i odznaczenia

• Krzyżem Niepodległości z Mieczami – pośmiertnie 12 marca 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
• Krzyż Walecznych – pośmiertnie w 1922 za działalność w POW

Upamiętnienie

Od 2017 roku jest patronem ulicy w Kole.

Bibliografia

• Ludwik Smoleń: Zarys historji wojennej 41-go Suwalskiego Pułku Piechoty imienia Marszałka Józefa Piłsudskiego. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934.