Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy
49°53′11″N 20°28′40″E/49,886389 20,477778| park krajobrazowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie |
gminy: Nowy Wiśnicz, Lipnica Murowana |
| Mezoregion | |
| Data utworzenia |
1997 |
| Akt prawny |
Rozporządzenie Nr 27/97 Wojewody Tarnowskiego z dnia 12 maja 1997 r.[1] |
| Powierzchnia |
142,3079 km² |
| Obszary chronione | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
| 49°53′11″N 20°28′40″E/49,886389 20,477778
| |
| Strona internetowa | |
Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy jest parkiem krajobrazowym, który powstał w maju 1997 roku i leży w środkowej części województwa małopolskiego, na Pogórzu Wiśnickim (513.34, według: Kondracki, 1994)[2] przynależącym do fliszowych Karpat zewnętrznych (513, według: Kondracki, 1994). Funkcje otuliny pełnią: Obszar Chronionego Krajobrazu Wschodniego Pogórza Wiśnickiego oraz Obszar Chronionego Krajobrazu Zachodniego Pogórza Wiśnickiego.
Opis ogólny[edytuj | edytuj kod]
Powierzchnia parku wynosi 14 230,79 ha (w całości teren gmin Nowy Wiśnicz i Lipnica Murowana)[1]. Celem utworzenia parku była ochrona wyróżniającego się krajobrazu przyrodniczego i unikalnego krajobrazu kulturowego. Na terenie parku występują bardzo różnorodne obszary o unikatowych walorach krajobrazowych. Oprócz wzgórz, których wysokość przekracza 500 m n.p.m. występują niewielkie i płaskie wzgórza, głębokie doliny rzeczne, strome jary potoków, obszary pól uprawnych, lasy, łaski i torfowiska. Na wzgórzach leśnych występują liczne ostańce skalne, często posiadające kształt grzyba. Różnorodność rzeźby terenu Pogórza Wiśnickiego na tym obszarze pociąga za sobą różnorodność występujących tu ekosystemów i bogactwo gatunków roślin oraz zwierząt. Bogaty jest też dorobek kultury materialnej tego regionu.
Środowisko przyrodnicze na obszarze parku jest w niewielkim tylko stopniu skażone, gdyż brak tu ciężkiego przemysłu i wielkich aglomeracji miejskich, a rolnictwo zbliżone jest do ekologicznego. W ostatnich czasach obserwuje się postępującą naturalizację krajobrazu na terenie parku. Część pól uprawnych bowiem wskutek zaniechania uprawy zarasta lasem lub zamieniona zostaje na łąki i ugory.
Zabytki kultury materialnej[edytuj | edytuj kod]
- Nowy Wiśnicz:
- fortyfikacje i zespół miejski
- ratusz w Nowym Wiśniczu
- klasztor z XVII wieku (obecnie zakład karny)
- Lipnica Murowana:
- zachowany średniowieczny układ miejski
- kościół parafialny z XIV wieku
- dwór z XIX wieku
- domy podcieniowe w rynku
- drewniany kościół św. Leonarda
- Rajbrot – gotycki drewniany kościół pw. Narodzenia NMP
- Stary Wiśnicz:
- gotycki kościół pw. św. Wojciecha
- zamek Kmitów z XIV w.
- zabytki architektury sakralnej w Chronowie czy Królówce
- dobrze zachowane cmentarze z I wojny światowej: nr 299, nr 300, nr 303, nr 308, nr 311, nr 312
Przyroda nieożywiona[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Parku znajduje się 11 interesujących obiektów, z których najcenniejsze to:
- Rezerwat przyrody Kamień Grzyb, z głazem w kształcie grzyba o wysokości ok. 7 m znajdujący się w miejscowości Połom Duży na południe od Nowego Wiśnicza
- Kamienie Brodzińskiego – pomnik przyrody, grupa ciekawych kształtem skał zbudowanych z piaskowca istebniańskiego, na wzniesieniu Paprotna, położony na granicy Lipnicy Murowanej i Rajbrotu
- Skałki Chronowskie – pomnik przyrody nieożywionej; piaskowce wychodnie znajdujące się w wierzchowinowych partiach Kobylej Góry (na terenie wsi Chronów, przy granicy z Borówną).
Rośliny i grzyby[edytuj | edytuj kod]
Występują tu gatunki roślin typowe dla pogórza. Wśród zespołów leśnych dominują: buczyna karpacka, kwaśna buczyna niżowa, grądy i bory mieszane, łęg olszowo-jesionowy, podgórski łęg jesionowy, olszynka karpacka, żyzna jedlina. Wśród gatunków drzew dominują: buk, sosna, dąb i jodła. Wśród nieleśnych zespołów roślinnych występują: młaki turzycowo-mietlicowe i turzycowo-kozłkowe, murawy kserotermiczne oraz zespoły torfowiskowe.
Flora naczyniowa Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego liczy 671 gatunków, natomiast flora mszaków – 122 gatunki[3]. Z ciekawszych gatunków występują: ciemiężyca zielona, dziewięćsił bezłodygowy, goryczka krzyżowa, goryczuszka orzęsiona, lilia złotogłów, podkolan biały, wawrzynek wilczełyko, kukułka szerokolistna i plamista, modrzewnica zwyczajna, gnidosz błotny. Na zacienionych miejscach w lesie znaleźć można paproć pióropusznik strusi, skrzyp olbrzymi, parzydło leśne, konwalię majową. Ogółem stwierdzono występowanie 51 chronionych gatunków roślin naczyniowych oraz 24 gatunki chronionych mszaków[4].
Na górze Bukowiec utworzono leśny rezerwat przyrody Bukowiec, w którym wśród dobrze zachowanego drzewostanu znajdują się kwitnące okazy bluszczu pospolitego.
Na terenie Parku wykazano występowanie 187 różnych taksonów grzybów. Spotykane tu rzadkie gatunki to: gąska topolowa, łysiczka zielononiebieska, fałdówka kędzierzawa, czyreń sosnowy, pałecznica rurkowata, buławka sitkowata[3].
Odnotowano tu także 136 gatunków porostów, z których najciekawsze to: kruszownica szorstka, żełuczka zmienna, literak właściwy, złotorost zwodniczy[3].
Fauna[edytuj | edytuj kod]
Stwierdzono występowanie 119 gatunków chronionych zwierząt, m.in.:
- 12 gatunków płazów, m.in.: żaba trawna, kumak górski, rzekotka drzewna, ropucha szara, salamandra plamista
- 6 gatunków gadów,
- ryby: strzebla potokowa, pstrąg potokowy, śliz pospolity, brzanka, piekielnica i in.
- 39 stwierdzonych gatunków ssaków: gronostaj europejski, łasica pospolita, orzesznica, jeż wschodni, wydra, bóbr, dzik, sarna europejska, jeleń szlachetny, ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, rzęsorek mniejszy, zębiełek karliczek; nietoperze: gacek brunatny, gacek wielkouch, mopek Barbastella, mroczek późny, nocek duży, nocek Natterera, podkowiec mały
- 101 gatunków ptaków, a wśród nich: bocian czarny, grubodziób, pełzacz leśny, sikora czarnogłowa, raniuszek
- bezkręgowce: 6 gatunków biegaczy (m.in. liszkarz tęcznik, kozioróg dębosz), paź żeglarz, paź królowej, mieniak tęczowiec, mieniak strużnik i wiele innych.
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
– niebieski: Bochnia – Nowy Wiśnicz – Kamień Grzyb – Paprotna (obok Kamieni Brodzińskiego) – Rajbrot – Łopusze – Przełęcz Rozdziele – Widoma – góra Kamionna – Pasierbiecka Góra – Tymbark.
– z Rajbrotu przez Rogozową i dolinę Piekarskiego Potoku do Lipnicy Murowanej.
– z Rajbrotu przez Dominiczną Górę, Piekarską Górę, Szpilówkę, Bukowiec i Machulec do Czchowa.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-06-14].
- ↑ Kondracki J., 1994, Geografia Polski: mezoregiony fizyczno-geograficzne, Warszawa, Wydawnictwa Naukowe PWN
- ↑ a b c Dokumentacja inwentaryzacyjna Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego, TOM II Inwentaryzacja przyrodnicza (2012).
- ↑ Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wiśnicko-Lipnicki Park Krajobrazowy. mylandscape.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- Przyroda Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego
