Wieża ciśnień w Śremie
 nr rej. 2002/A z 21.05.1985
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. A. Mickiewicza |
| Typ budynku |
wieża wodociągowa |
| Styl architektoniczny |
neogotycki |
| Architekt |
Ksawery Geisler |
| Wysokość całkowita |
43,7 m |
| Rozpoczęcie budowy |
1908 |
| Ukończenie budowy |
1909 |
| Pierwszy właściciel |
Zakład Komunalny |
| Obecny właściciel |
gmina Śrem |
Położenie na mapie Śremu  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu śremskiego  | |
Położenie na mapie gminy Śrem  | |
 52°05′06,25″N 17°01′21,46″E/52,085069 17,022628
| |
Wieża ciśnień w Śremie – wieża ciśnień zbudowana w 1909 roku według projektu Ksawerego Geislera o wysokości 43,7 m.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1907 roku w Śremie powstają Wodociągi Miejskie, które wspólnie z Gazownią tworzą jeden Zakład Komunalny. Aby zaopatrzyć mieszkańców w wodę, podjęto decyzję o budowie sieci wodociągowej, której centralnym punktem stała się wieża ciśnień ulokowana na lewym brzegu Warty. Jej budowę wraz z budynkami maszynowni i oczyszczalni wody z żelaza zrealizowało w latach 1908 – 1909 przedsiębiorstwo budowlane Gustawa Wilda. Projektantem wieży był inżynier Ksawery Geisler. Na najwyższym poziomie budynku znalazł się zbiornik mogący pomieścić 250 m³ wody[1].
Powstanie wielkopolskie[edytuj | edytuj kod]
27 grudnia do Śremu dotarła wiadomość o tym, że w Poznaniu wybuchło powstanie. W mieście stacjonował garnizon liczący kilkuset żołnierzy. Skauci, członkowie Sokoła i Straży Ludowej rozpoczęli przygotowania do walki. Informacje o nich dotarły do stacjonujących w mieście Niemców i 30 grudnia wieczorem po pertraktacjach, zanim rozpoczęto działania planowane na 31 grudnia, garnizon poddał się. Pierwszą polską flagę wywieszono na stojącej na wzniesieniu wieży ciśnień. Powiesili ją harcerze z drużyny Tadeusza Rejtana pod dowództwem Mariana Kujawskiego. W akcji udział wzięli również: Wincenty Klaczyński jako zastępca dowódcy, Jan Kil, Marian Tuszyński, Wiktor Rogalewski, Antoni Bartkowiak, Franciszek Reus, Owczarczak, brat Ignacego[2].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Wieża została zbudowana z cegły na planie kwadratu. Czterokondygnacyjna z ostatnią kondygnacją nadwieszoną, wspartą na wydatnym gzymsie machikułowym[3]. Dodatkowo czwartą kondygnację wyróżniają płaskie schodkowe szczyty nałożone na każdą z elewacji i ośmioboczne wieżyczki w narożach przykryte dachami wieżowymi[3]. Cała budowla zwieńczona jest wysokim dachem namiotowym pokrytym dachówką ceramiczną. W szczycie dachu znajduje się ośmioboczna latarnia nakryta spiczastym hełmem[3]. Elewacje wieży zostały wykonane z cegły klinkierowej, a podstawa jest licowana kamieniem. Od strony północnej znajduje się wejście ujęte w ozdobny portal w stylu neoromańskim[3].
Tablica pamiątkowa[edytuj | edytuj kod]
27 grudnia 2007 roku podczas obchodów 89 rocznicy wybuchu powstania wielkopolskiego obok wieży została umieszczona tablica upamiętniająca wydarzenia z 1918 roku[4]. Umieszczono na niej obok wizerunku krzyża powstańczego nazwiska siedmiu harcerzy z drużyny im. Tadeusza Rejtana, którzy wzięli udział w akcji[5].
Zabytek[edytuj | edytuj kod]
Wieża została w 1985 roku wpisana do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego pod numerem 2002/A z 21.05.1985[6]. Właścicielem wieży jest gmina Śrem[7]. W 2010 roku zakończono pierwszy etap remontu wieży[8]. Przeprowadzono również przetarg na projekt zagospodarowania obiektu[8].
Wieża Pamięci Powstania Wielkopolskiego[edytuj | edytuj kod]
W 2018 roku podjęto decyzję o realizacji projektu zagospodarowana wieży jako przestrzeni rekreacyjnej, kulturalnej, edukacyjnej oraz turystycznej, który równocześnie nawiązuje do tradycji Powstania Wielkopolskiego w Śremie[9]. Postanowiono podzielić przestrzeń na poziomy od -1. do 4. Każdy z nich będzie pełnił inną funkcję. Na poziomie -1. ma znaleźć się zaplecze z kawiarnią i szatnią, na poziomie 0. informacja turystyczna z wejściem na ściankę wspinaczkową. 22-metrowa przestrzeń pomieści obok ścianki windę prowadzącą na wyższe poziomy, a na ścianie zaplanowano umieścić mural i listę powstańców ziemi śremskiej. Na poziomie 1. zaplanowano część multimedialną połączoną ze śremskim panteonem niepodległości, a na poziomie 2., który znajdzie się na terenie dawnego zbiornika wody, planuje się urządzenie kopuły do projekcji sferycznej oraz części poświęconej historii wodociągów w Śremie. Atrakcją będzie poziom 4., na którym zaplanowano galerię widokową[9].
Projektu jednak nie zrealizowano, a w lipcu 2020 roku pojawiły się wokół wieży tablice z ostrzeżeniem przed spadającymi dachówkami[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Historia firmy [online], Śremskie Wodociągi [dostęp 2018-12-27] (pol.).
- ↑ Wawrzyniak J. Śrem w Powstaniu Wielkopolskim 1918-1919 Śrem 2011 ISBN 978-83-932161-1-3
- ↑ a b c d Beata Marzęta, Wodociągowa wieża ciśnień, Śrem - Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2018-12-27] (pol.).
- ↑ Flaga na wieży [online], www.tydzien.net.pl [dostęp 2018-12-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-27] (pol.).
- ↑ Zbigniew Szmidt (red.), Zachowanie lokalnego dziedzictwa - pomniki i tablice pamiątkowe w regionie śremskim, Śrem: Unia Gospodarcza Regionu Śremskiego - Śremski Ośrodek Wspierania Małej Przedsiębiorczości, 2019, s. 267-268, ISBN 978-83-953504-0-5.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. wielkopolskiego (opracowanie Narodowy Instytut Dziedzictwa) [Dostęp 2018-12-25]
- ↑ Uchwała nr 215/XXI/2012 Rady Miejskiej w Śremie z dnia 24 kwietnia 2012 r. w sprawie przyjęcia Gminnego programu opieki nad zabytkami dla gminy Śrem na lata 2012-2015 [online], umsrem.bip.eur.pl [dostęp 2018-12-25].
- ↑ a b Wieża ciśnień w nowej odsłonie - zobacz nowe zdjęcia - iśrem.pl - Śrem, informacje, ogłoszenia, informator [online], www.isrem.pl [dostęp 2018-12-27].
- ↑ a b Śrem - Wieża Pamięci Powstania Wielkopolskiego [online], srem.pl [dostęp 2018-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-27].
- ↑ Co się dzieje z wieżą ciśnień w Śremie? Symbol miasta jest w ruinie? [online], Śrem Nasze Miasto, 29 lipca 2020 [dostęp 2021-08-20] (pol.).