Wikarówka na Wawelu
nr rej. A-7 (nr rej. Wzgórza Wawelskiego) | |
Widok Wikarówki od strony południowej | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Ukończenie budowy |
XV wiek |
Ważniejsze przebudowy |
1522, 1889 |
Właściciel | |
Plan budynku | |
Położenie na mapie Starego Miasta w Krakowie | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego | |
Położenie na mapie Krakowa | |
50°03′15″N 19°56′05″E/50,054167 19,934722 |
Wikarówka, zwana również Domem kapitulnym po Koniecpolskim lub Domem wikariuszy zamkowych – budynek nr 3 na wzgórzu wawelskim w Krakowie. Mieści się na zachód od katedry wawelskiej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Budynek był własnością królewską do 1441 r. gdy król Władysław III Warneńczyk ofiarował go kanclerzowi wielkiemu koronnemu Janowi Taszce Koniecpolskiemu. Po jego śmierci, wdowa po nim Dorota z Sienna i ich syn Jakub Koniecpolski przekazali budynek Kapitule Krakowskiej. Pierwotnie budynek zbudowany w stylu gotyckim został staraniem kanonika krakowskiego Piotra Sienickiego wzbogacony o elementy renesansowe po 1522 roku, gdy dodano nowe obramienia okienne autorstwa być może Kaspra Simona[1]. Rozbudowano go w 2. połowie XVI wieku. W 1825 roku zburzono budynek przylegający do Wikarówki od północy. W 1 ćw. XIX wieku dodano pięterko mansardowe od południa. W 1889 roku Wikarówkę nadbudowano o jedno piętro wg projektu architekta Antoniego Siedeka[2] zasłaniając przy tym dolną część gotyckiego szczytu z blendami powstałego jeszcze w średniowieczu. Po 1958 roku dr inż. arch. Stefan Walczy opracował pod kierunkiem Dyrektora Kierownictwa Odnowienia Wawelu prof. Alfreda Majewskiego projekt usunięcie zniekształceń z 1889 roku dokonanych w bryle Wikarówki, który to jednak projekt nie został zrealizowany[3].
Obecnie budynek wykorzystywany jest na kancelarię parafialną, a także mieszkania kleru katedralnego.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Wikarówka jest trójkondygnacyjną budowlą z dziedzińcem wewnętrznym. Od północy znajduje się wieżyczka z klatką schodową, która została dobudowana podczas eklektycznej przebudowy budynku w 1889 roku. Z tego okresu pochodzi również drugie piętro oraz pewne elementy neorenesansowe. Z 1. połowy XVI wieku pochodzi nadwieszony na kroksztynach renesansowy wykusz na pierwszym piętrze, który udekorowany jest herbem Belina. Siedem wczesnorenesansowych kamiennych obramień okiennych pochodzi z 1 poł. XVI wieku, a pięć obramień z 2. poł. XVI wieku. Od podwórza zachował się gotycki portal fazowany, kolejne dwa półkoliste fazowane portale z pocz. XVI wieku znajdują się w piwnicy. Przypuszczalnie pod tynkiem zachowały się fragmenty gotyckich ceglanych murów. Piwnice częściowo sklepione kolebkowo[4].
-
Widok Wikarówki od strony północnej (Bramy Wazów)
-
Wikarówka na fotografii wykonanej przez Ignacego Kriegera pomiędzy latami 1875-1889. Widoczny jest fragment gotyckiego szczytu
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ T. Ratajczak "Udział Mistrza Benedykta w Nowożytnej przebudowie zamku wawelskiego", Studia Waweliana, tom XIV, 2009, s.23
- ↑ Wikarówka. Kraków.pl. [dostęp 2010-01-09].
- ↑ https://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i4/i8/i0/i7/r4807/WojcikLuzyckiA_DokonaniaKonserwatorskie.pdf
- ↑ "Katalog zabytków sztuki w Polsce". Tom IV, "Część 1 Wawel", Instytut PAN, Warszawa 1965, s.144-145
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- "Katalog zabytków sztuki w Polsce". Tom IV, "Część 1 Wawel", Instytut PAN, Warszawa 1965, s.144-145
- Kazimierz Kuczman: Wzgórze Wawelskie, Przewodnik. Wyd. 2. Kraków: 1988.