Wikipedia:Artykuły na medal/Styczeń 2011

zajawka

Przemysł II (ur. 14 października 1257 w Poznaniu, zm. 8 lutego 1296 w Rogoźnie) – władca z dynastii Piastów (ostatni męski przedstawiciel linii wielkopolskiej), książę poznański w latach 1257–1279, książę wielkopolski w latach 1279–1296, książę krakowski w latach 1290–1291, książę pomorski w latach 1294–1296, król Polski w latach 1295–1296. Pochodził z wielkopolskiej linii dynastii Piastów. Był synem księcia wielkopolskiego Przemysła I i księżniczki śląskiej Elżbiety. Po śmierci księcia gdańskiego Mściwoja II w 1294, zgodnie z ustaleniami układu kępińskiego z 1282, Przemysł II objął Pomorze Gdańskie. Wzmocniło to jego pozycję i umożliwiło koronację na króla Polski. Ceremonia odbyła się 26 czerwca 1295 w Gnieźnie, a przewodził jej arcybiskup Jakub Świnka. Zaledwie dziewięć miesięcy później, 8 lutego 1296, Przemysł II został zamordowany podczas nieudanej próby porwania dokonanej z inspiracji margrabiów brandenburskich, z którymi współpracowały zapewne wielkopolskie rody Nałęczów i Zarembów.

zajawka

Wybory prezydenckie w Gwinei w 2010 roku odbyły się 27 czerwca 2010 i były pierwszymi demokratycznymi wyborami w Gwinei od czasu ogłoszenia niepodległości w 1958. Ich organizacja stała się możliwa dzięki porozumieniu rządzącej junty wojskowej z opozycją w styczniu 2010. W pierwszej turze głosowania z 27 czerwca najwięcej głosów zdobył były premier Cellou Dalein Diallo (43,68% głosów), który zmierzył się w drugiej turze z wieloletnim liderem opozycji Alphą Condé (18,25%). Druga tura głosowania, początkowo planowana na 18 lipca 2010, była trzykrotnie odkładana. W drugiej turze głosowania z 7 listopada 2010 zwyciężył Alpha Condé, zdobywając 52,5% głosów.

zajawka

Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.) – gatunek rośliny zielnej należący do rodziny selerowatych (Apiaceae). Pochodzi z rejonu Kaukazu, ale został rozprzestrzeniony na rozległych obszarach Europy środkowej i wschodniej, gdzie stał się rośliną inwazyjną. Od lat 50. do 70. XX wieku wprowadzany był do uprawy w różnych krajach bloku wschodniego jako roślina pastewna. Po niedługim czasie, z powodu problemów z uprawą i zbiorem, głównie ze względu na zagrożenie dla zdrowia, uprawy były porzucane. Roślina w szybkim tempie zaczęła rozprzestrzeniać się spontanicznie. Gatunek okazał się bardzo kłopotliwym przybyszem, ponieważ sok ze świeżych roślin wywołuje zmiany skórne, jest niezwykle trudny do zwalczenia, powoduje degradację środowiska przyrodniczego i ogranicza dostępność terenu.

zajawka

Makary, imię świeckie: Michał Oksijuk (ur. 29 września 1884 w Międzyrzecu Podlaskim, zm. 1 marca 1961 w Odessie) – metropolita warszawski i całej Polski, drugi zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.W wieku 58 lat przyjął święcenia kapłańskie, pracował w parafiach prawosławnych Kijowa. W 1945, po złożeniu wieczystych ślubów mniszych, został wyświęcony na biskupa lwowskiego i tarnopolskiego. Wziął udział w likwidacji struktur Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej. W 1951 z polecenia Aleksego I został metropolitą warszawskim i całej Polski. Jego działalność w Polskim Autokefalicznym Kościele Prawosławnym, zmierzająca do nadania mu charakteru rosyjskiego i ścisłej centralizacji władzy duchownej sprawiła, iż znalazł się w konflikcie z podległym mu duchowieństwem. Nie spełnił również oczekiwań, jakie wiązał z jego osobą Urząd ds. Wyznań. W zestawieniu ze złym stanem zdrowia duchownego wszystkie te czynniki sprawiły, iż w 1959 złożył urząd i wrócił do ZSRR, gdzie dwa lata później zmarł.

zajawka

Tymoteusz, imię świeckie: Jerzy Szretter (ur. 16 maja 1901 w Tomachowie k. Równego, zm. 20 maja 1962 w Warszawie) – polski duchowny prawosławny, trzeci metropolita warszawski i całej Polski. Po ukończeniu Studium Teologii Prawosławnej w Warszawie i przyjęciu święceń kapłańskich służył w diecezji wołyńskiej oraz był kapelanem prawosławnych żołnierzy wojska polskiego. W 1938 przyjął chirotonię biskupią. W okresie II wojny światowej, z powodu swojego zdecydowanego poparcia dla polonizacji Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, wyrażanego w II Rzeczypospolitej, przebywał w monasterze św. Onufrego w Jabłecznej, nie mając wpływu na kierunek rozwoju Kościoła. Wybrany w 1961 na urząd metropolity warszawskiego i całej Polski z jawnym poparciem polskich władz państwowych i przy pogwałceniu procedur przewidywanych przez Statut Wewnętrzny Kościoła, co stało się przyczyną protestów duchowieństwa i wiernych. Zmarł po roku pełnienia godności.

zajawka

Heinz-Harald Frentzen (ur. 18 maja 1967 w Mönchengladbach) – były niemiecki kierowca wyścigowy. W latach 1994–2003 uczestniczył w wyścigach Formuły 1, a jego największymi osiągnięciami w tej serii było wicemistrzostwo świata w roku 1997 i trzecie miejsce w klasyfikacji kierowców w roku 1999. Łącznie wygrał 3 wyścigi.

zajawka

Codex Carolinus (łac.) – dwujęzyczny gocko-łaciński majuskułowy rękopis Nowego Testamentu na pergaminie, datowany na VI lub VII wiek. Gocki tekst oznaczono przez siglum Car, łaciński zaś przez siglum gue (tradycyjny system oznaczania starołacińskich rękopisów Nowego Testamentu) lub przez 79 (według obecnie stosowanego Beuron system). Nazwa kodeksu nadana została przez jego odkrywcę – Franza Knittela. Obecnie przechowywany jest w Wolfenbüttel.Codex Carolinus jest jednym z nielicznych zachowanych rękopisów Biblii, której przekładu na język gocki dokonał w IV wieku biskup Wulfila. 4 karty kodeksu wykorzystane zostały później jako materiał piśmienniczy dla innego rękopisu i tylko one się zachowały (palimpsest). Gocki tekst rękopisu nie zawsze jest czytelny i był kilkakrotnie rekonstruowany.

zajawka

Pas planetoid – obszar Układu Słonecznego znajdujący się między orbitami Marsa i Jowisza. Krąży w nim wiele ciał różnej wielkości, nazywanych planetoidami. Pas planetoid nazywany jest też głównym pasem, ponieważ w Układzie Słonecznym istnieją również inne zbiory małych ciał: pas Kuipera, dysk rozproszony i obłok Oorta, oraz wiele mniejszych skupisk, takich jak planetoidy bliskie Ziemi, centaury czy trojańczycy. Ponad połowę całkowitej masy pasa planetoid zawierają cztery największe znajdujące się w nim ciała: 1 Ceres, 4 Westa, 2 Pallas i 10 Hygiea. Mają one średnice większe niż 400 km, a największa z nich, Ceres, ma średnicę około 950 km i jest zaliczana do planet karłowatych. Pas planetoid uformował się z mgławicy przedsłonecznej jako grupa planetozymali, małych prekursorów planet.

zajawka

Sherlock Holmes Baffled – niemy, czarno-biały film krótkometrażowy powstały pomiędzy 1900 a 1903. Jego reżyserem i autorem zdjęć jest Arthur Marvin. Jest to najstarszy znany film opowiadający o detektywie Sherlocku Holmesie, fikcyjnej postaci stworzonej przez Arthura Conana Doyle’a, jednak sam film nie jest ekranizacją żadnego z opowiadań czy powieści Conan Doyle’a, a postać detektywa jest ukazana całkiem inaczej niż w późniejszych ekranizacjach tych dzieł. Wprowadzenie postaci Holmesa do filmu sprawiło, iż jest to najwcześniejszy znany film detektywistyczny. W filmie tym Sherlock Holmes próbuje pochwycić złodzieja kradnącego srebra z jego domu, jednak zdolność rabusia do znikania powoduje, że starania detektywa nie przynoszą rezultatu. Przez wiele lat film uchodził za zaginiony, jednak w 1968 roku odnalazł się w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych.