Wilcza (województwo śląskie)
50°11′30″N 18°35′27″E/50,191667 18,590833| wieś | |
.JPG) neogotycki pałac w Wilczy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
2138 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
44-189[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SGL |
| SIMC |
0219069 |
Położenie na mapie gminy Pilchowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gliwickiego  | |
| 50°11′30″N 18°35′27″E/50,191667 18,590833[1]
| |
Wilcza – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie gliwickim, w gminie Pilchowice.
Na południowym wschodzie Wilcza posiada eksklawę o nazwie Wilcza-Czuchów, oddzieloną od głównego obszaru wsi pasmem Knurowa. Jest to więc zarazem ekslawa gminy Pilchowice.
Pierwsze zapiski o wsi pochodzą z 1486 roku. Dawniej dzieliła się ona na Wilczę Górną i Wilczę Dolną, które stanowiły odrębne gminy jednostkowe. 1 października 1941 zostały one połączone przez okupanta niemieckiego w jedną gminę jednostkową Wilcza[3]. 1 grudnia 1945 władze polskie z Wilczy Górnej i Wilczy Dolnej utworzyły zbiorową gminę Wilcza, lecz bez podziału na gromady[4]. W 1954 roku zniesiono gminę Wilcza, przekształcając ją w gromadę Wilcza[5]. Od 1973 w granicach gminy Ochojec, która 1 czerwca 1975 (do 1998) weszła w skład nowo utworzonego woj. katowickiego[6]. 1 lutego 1977 gminę Ochojec zniesiono, a Wilczę włączono do nowej gminy Pilchowice[7].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości wywodzi się od polskiej nazwy drapieżnika wilka[8]. W swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on najwcześniejszą nazwę wsi jako Wilcza podając jej znaczenie „Wolfsdorf”, czyli po polsku „Wieś wilków”[8]. Nazwa wsi została później fonetycznie zgermanizowana[8] i utraciła swoje pierwotne znaczenie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W XIX wieku wymieniane są dwie wsie Ober oraz Nieder Wilcza[9]. W połowie XIX wieku w obu miejscowościach dominowała ludność polska. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje stosunki ludnościowe na terenie wsi: Ober Wilcza – „Im Dorfe befinden sich 98 Haushaltungen mit 508 nur der polnischen Sprache(...).” (pol. We wsi znajduje się 98 gospodarstw domowych z 580 mieszkańcami tylko polskiej mowy), a w sąsiedniej Nieder Wilcza „Das Dorf enhalt in 99 Haushaltungen 495 polnisch Sprechende(...).”, czyli w tłumaczeniu na język polski „Wieś składa się z 99 gospodarstw domowych, z 495 osobami polskiej mowy(...)”[9].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajdują się:
- pałac neogotycki z drugiej połowy XIX wieku, mieszczący się w parku z drugiej połowy XIX wieku o geometrycznym układzie,
- kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja z 1755 roku, restaurowany w 1961 r.; budował go cieśla Jakub Sedlaczek; drewniany, konstrukcji zrębowej, z wieżą konstrukcji słupowej, oszalowany, nakryty dachem gontowym[10],
- kapliczka z końca XIX wieku z obrazem Matki Boskiej Królowej Polski,
- gospoda z przełomu XIX i XX wieku,
- kamień graniczny z 1883 roku z napisem „trimerc” nad przydrożnym rowem przy ulicy Karola Miarki 36a,
- pomniki przyrody (dęby szypułkowe).
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
- Przedszkole w ZSP w Wilczy
- Szkoła podstawowa w ZSP w Wilczy
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Przez wieś przebiegają szlaki turystyczne:
– Szlak Okrężny Wokół Gliwic
– Szlak Stulecia Turystyki
– Szlak Architektury Drewnianej województwa śląskiego
Sport[edytuj | edytuj kod]
W miejscowości działa klub piłki nożnej oraz tenisa stołowego Wilki Wilcza, założony w 1948 roku.
Osoby związane z Wilczą[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 147584
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1468 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Ortspolizeibezirk Czuchow [online], territorial.de [dostęp 2024-05-19].
- ↑ Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 o podziale powiatu rybnickiego w województwie śląsko-dąbrowskim na gminy wiejskie i gromady (Katowice: Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki z dnia 22 grudnia 1945 r., Nr. 34, Poz. 455)
- ↑ Uchwała Nr 22/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu rybnickiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54)
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 3, poz. 14
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 64, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ a b Triest 1865 ↓, s. 807.
- ↑ Marian Pokropek: Atlas sztuki ludowej i folkloru w Polsce, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1978, s. 332
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Felix Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117 (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- BIP Gminy Pilchowice
- https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/teryt/tablicahttps://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/teryt/tablica
Siedziba gminy: Pilchowice
