Wołmontowicze
55°33′50″N 23°52′05″E/55,563889 23,868056| Państwo | |
|---|---|
| Okręg | |
| Rejon | |
| Populacja (2001) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Litwy  | |
| 55°33′50″N 23°52′05″E/55,563889 23,868056
| |
Wołmontowicze, Wołmany[a] (lit. Valmančiai) – wieś (przysiółek[1]) na Litwie, w okręgu szawelskim, w rejonie radziwiliskim.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość położona ok. 4 km na południe od Pacuneli, ok. 15 km na południowy wschód od Bejsagoły, ok. 31 km na południowy zachód od Poniewieża.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów Wołmontowicze były okolicą szlachecką na terenie Laudy, w parafii Bejsagoła[b]. Po III rozbiorze znalazły się w granicach zaboru rosyjskiego – powiat poniewieski guberni kowieńskiej[2]. Po I wojnie światowej miejscowość znalazła się w granicach odrodzonej Litwy.
We wsi urodził się Aleksander Domaszewicz[3].
Wołmontowicze w kulturze[edytuj | edytuj kod]
Wołmontowicze jako zaścianek szlachty laudańskiej pojawiają się w „Potopie” Henryka Sienkiewicza. Opisane zostały jako miejscowość zamieszkana przez ród Butrymów należący do szlachty zaściankowej:
W Wołmontowiczach, na dobrej glebie roili się Butrymowie, największe chłopy z całej Laudy, słynni z małomówności i ciężkiej ręki, którzy czasu sejmików, najazdu lub wojen, murem w milczeniu iść zwykli[4].
W połowie drogi między Wołmontowiczami i Mitrunami, w karczmie Doły, doszło do awantury pomiędzy wracającymi z kościoła Butrymami a osławionymi oficerami Andrzeja Kmicica. W wyniku starcia zabici zostali kompani chorążego orszańskiego[5]. W zemście za to Kmicic spalił Wołmontowicze[6]. Dwa lata później, już po swojej przemianie w trakcie potopu szwedzkiego, Kmicic (Babinicz) ocalił odbudowane Wołmontowicze przed oddziałem Sakowicza i Szwedami obersztera Hamiltona[7].
Dekoracje przedstawiające Sienkiewiczowskie Wołmontowicze dla potrzeb filmu Jerzego Hoffmana zbudowano pod Mińskiem[8][9].
Spalenie Wołmontowicz jest głównym motywem refrenu piosenki Jacka Kaczmarskiego „Pan Kmicic”:
Hej, kto szlachta – za Kmicicem!
Hajda na Wołmontowicze[10]
Stworzenie Sienkiewiczowskiej wsi Wołmontowicze przewiduje koncepcja Parku Historycznego „Trylogia” w Mielniku[11].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Józwa Butrym
- Wodokty
- Wolmontowicze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 855. – okolica szlachecka w dawnym powiecie szawelskim[c]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tomasz Krzywicki: Litwa: przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2005, s. 170. ISBN 83-89188-40-6.
- ↑ Wołmany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 881.
- ↑ Zgon powstańca. „Nowości Illustrowane”. Nr 39, s. 3, 29 września 1906.
- ↑ H. Sienkiewicz, Potop. Wstęp
- ↑ H. Sienkiewicz, Potop. t. I, rozdz. IV
- ↑ H. Sienkiewicz, Potop. t. I, rozdz. V
- ↑ H. Sienkiewicz, Potop. t. VI, rozdz. XIII
- ↑ Maria Oleksiewicz: 535 dni „Potopu”. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1975, s. 37. OCLC 69309053.
- ↑ Opowiada Daniel Olbrychski, aktor. Polskanafilmowo.pl. [dostęp 2014-12-30].
- ↑ Pan Kmicic. Kaczmarski.art.pl. [dostęp 2020-04-24].
- ↑ Koncepcja Parku Historycznego „Trylogia” w Mielniku. Trylogia.eu. [dostęp 2014-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-30)].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Część źródeł, np. Rzeczpospolita wirtualna, Dowgwillo Family, utożsamia Wołmontowicze z miejscowością noszącą nazwy „Wołmany”, „Wołmiany” lub „Wojpmany”, leżącą w XIX w. w powiecie poniewieskim. Por. Wołmany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 881.
- ↑ Określenie przynależności administracyjnej Wołmontowicz w okresie przedrozbiorowym może budzić wątpliwości: część źródeł lokalizuje je w powiecie poniewieskim województwa trockiego, np. Rzeczpospolita wirtualna, Kresowiacy.com. Przy czym chodzi raczej o powiat upicki tegoż województwa.
- ↑ Z dokumentu umieszczonego na stronie rodziny Dowgwiłłów wynika, że Wołmontowicze należały do powiatu welońskiego, czyli traktu w Księstwie Żmudzkim ze stolicą w Wielonie. Być może chodzi tu o rozległe starostwo wielońskie, obejmujące m.in. Bejsagołę.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wołmany, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 881.