Wołosate
49°03′50″N 22°41′02″E/49,063889 22,683889| osada | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Wysokość | |
| Liczba ludności (2020) |
45[4] |
| Strefa numeracyjna |
13 |
| Kod pocztowy |
38-714[5] |
| Tablice rejestracyjne |
RBI |
| SIMC |
0356330[6] |
Położenie na mapie gminy Lutowiska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego  | |
| 49°03′50″N 22°41′02″E/49,063889 22,683889[1]
| |
Wołosate (w latach 1977–1981 Roztoka, ukr. Волосате) – osada[6] w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska[6][7].
Miejscowość leży na obszarze Bieszczadzkiego Parku Narodowego, w dolinie potoku Wołosatki górnego biegu Wołosatego, przy drodze wojewódzkiej nr 897. Jest dobrym punktem wypadowym na Tarnicę, a także rozpoczyna się tu Główny Szlak Beskidzki.
Miejscowość wchodzi w skład sołectwa Ustrzyki Górne[8].
Wieś prawa wołoskiego w latach 1551–1600, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego[9]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Położenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
w stronę Tarnicy, widocznej w tle
Wołosate jest najdalej wysuniętą na południe zamieszkaną miejscowością Polski. Kilka kilometrów na południe, za granicą znajduje się ukraińska wieś Łubnia w rejonie wełykoberezneńskim obwodu zakarpackiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Osada została założona w dolinie Wołosatego. Wymieniona była w dokumentach z 1557 r., a w 1566 r. odnotowano; „Wołoschatka wieś, (...) distans od Sanoka mil 12 (...) kniaź tylku dwu człowieku teraz tam osadził, a obu furtatów (złodziei), którzy jeszcze bardzo mało wykopały. Bóg to wie, kiedy im swoboda wynidzie”. W XVII w. Wołosate zostało dwukrotnie spalone przez zbójników tołhajów, których napady powtarzały się jeszcze do XIX w. W 1711 wieś została zniszczona przez wojska szwedzkie generała Magnusa Stenbocka. 30 kwietnia 1849 r. huzarzy węgierscy napadli na Wołosate, uprowadzając bydło i 10 chłopów. W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej Wołosate byli spadkobiercy Juliusza Rittnera[10].
W czasie I wojny światowej zimą 1914 i 1915 roku toczono tu walki pozycyjne. Była to duża wieś bojkowska, w większości jednak zamieszkana przez Polaków – przed wojną liczyła ponad 1200 mieszkańców, było ponad 200 domów. Podczas okupacji mieszkańcy Wołosatego nie chcieli przyjmować kennkart ukraińskich, choć było to finansowo korzystniejsze. Po roku 1944 władze radzieckie po przesunięciu granicy, wywiozły miejscowych Bojków w okolice Stryja. Po II wojnie światowej wieś została zniszczona i wysiedlona. Ludność polską wywieziono do Polski. W latach 70. powstało tu duże gospodarstwo hodowlane. Na jego potrzeby, z pomocą wojska, w 1987 r. rekultywowano dolinę Wołosatego. W Wołosatym znajduje się Zachowawcza Hodowla Konia Huculskiego.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- 1913 – 1040 osób;
- 1921 – 819 osób (137 domów; 795 wyznania greckokatolickiego i 24 wyznania mojżeszowego; 450 osób podczas spisu podało narodowość polską);
- 1991 – 13 osób;
- 2004 – 34 osoby;
- 2007 – 44 osoby;
- 2013 – 47 osób
- 2020 – 45 osób[4]
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Szlak pieszy E8 (przebieg fragmentu):
Brzegi Górne – Połonina Caryńska – Ustrzyki Górne – Szeroki Wierch – Halicz – Wołosate.
z Wołosatego – ok. 2 godz.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 150713
- ↑ Trasa 1 – Tarnica z Wołosatego i Ustrzyk Górnych, [w:] Piotr Sieńko i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 52, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
- ↑ Trasa 6 – Tarnica, Krzemień, Bukowe Berdo z Wołosatego i Pszczelin, [w:] Piotr Sieńko i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 66, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
- ↑ a b Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 4 [dostęp 2022-05-20]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1482 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Sołectwa i sołtysi – Bieszczady Wysokie – Gmina Lutowiska.
- ↑ Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.
- ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 245.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Wołosate, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 891.
- Wołosate, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 700.
- Rafał Gottman, Wołosate. Przyjedziesz, aby wrócić
- Siedziba gminy: Lutowiska
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Części wsi |
|
| Nieoficjalna część wsi | |
| Miejscowości opuszczone |
|
