Wydział Zagraniczny Wszechrosyjskiej Komisji Nadzwyczajnej przy Ludowym Komisariacie Spraw Wewnętrznych RFSRR
Zasugerowano, aby zintegrować ten artykuł z artykułem I Zarząd Główny KGB (dyskusja).
|
Wydział Zagraniczny Wszechrosyjskiej Komisji Nadzwyczajnej przy Ludowym Komisariacie Spraw Wewnętrznych Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (ros.) Иностранный отдел (ИНО) Всероссийской чрезвычайной Комиссии (ВЧК) при Совете Народных Комиссаров (СНК) РСФСР – działająca od 20 grudnia 1920 do 6 lutego 1922 struktura wywiadowcza Rosji radzieckiej, zajmująca się wywiadem zagranicznym.
Historia[edytuj | edytuj kod]
7/20 grudnia 1917 Rada Komisarzy Ludowych powołała Wszechrosyjską Komisję Nadzwyczajną do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem (Всероссийская Чрезвычайная Комиссия при Совете Народных Комиссаров по борьбе с контрреволюцией и саботажем[1]), w ramach której działał Wydział Specjalny. Zajmował się on m.in. agenturalnym rozpoznaniem dla potrzeb kontrwywiadu, w tym za granicą, poprzez zorganizowany w jego ramach Wydział Zagraniczny[2]. Po reorganizacji służb 20 grudnia 1920 rozkazem nr 169 przewodniczącego Komisji Nadzwyczajnej Feliksa Dzierżyńskiego na bazie tego wydziału został powołany Wydział Zagraniczny WCzK[2], koordynujący swoją działalność z Ludowymi Komisariatami Spraw Zagranicznych i Handlu Zagranicznego, jak również z biurem Kominternu.
Pierwszym pełniącym obowiązki kierownika nowo powstałego wydziału został dotychczasowy kierownik wydziału krajów nadbałtyckich w Ludowym Komisariacie Spraw Zagranicznych Jakow Dawtian, w celach konspiracji posługujący się na nowym stanowisku nazwiskiem Dawydow. Od 20 stycznia 1921 wydziałem kierował Ruben Katanian, 10 kwietnia 1921 ponownie pełnił obowiązki Dawtian. Od 6 sierpnia 1921 do 13 marca 1922 kierownikiem był Solomon Mogilewski, następnie Michaił Trilisser[3].
Rozkazem Zarządu Administracyjno-Organizacyjnego WKN Nr 9 z 14 stycznia 1921 został sformowany Tajny Zarząd Operacyjny (Секретно — оперативное управление (СОУ)), na czele z Wiaczesławem Mienżynskim, stojącym jednocześnie na czele Wydziału Specjalnego. Zarząd obejmował Wydział Operacyjny, Wydział Specjalny i Wydział Tajny. Po roku Zarząd obejmował 5 Wydziałów: Tajny, Specjalny, Operacyjny, Informacyjny i Zagraniczny[4].
Powołanie GPU spowodowało przeniesienie Wydziału Zagranicznego do tej instytucji, co nastąpiło 6 lutego 1922[3].
Funkcje, zadania, główni przeciwnicy[edytuj | edytuj kod]
Funkcje[edytuj | edytuj kod]
Funkcjami Wydziału było[2]:
- organizacja i kierowanie rezydenturami wywiadowczymi za granicą;
- prowadzenie pracy agenturalnej wśród obcokrajowców na własnym terytorium;
- zabezpieczenie trybu paszportowo-wizowego.
Zadania[edytuj | edytuj kod]
Zadaniami Wydziału było[2]:
- uzyskanie informacji o wywrotowej działalności białogwardyjskich organizacji kontrrewolucyjnych za granicą oraz o ich agentach wysyłanych do Rosji;
- pozyskiwanie tajnej dokumentacji, posiadającej kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa państwa.
Główni przeciwnicy[edytuj | edytuj kod]
Za głównych przeciwników wywiad zagraniczny w tym czasie uważał[2]:
- białogwardyjskie organizacje emigracyjne, w tym:
Struktura[edytuj | edytuj kod]
30 grudnia 1920[2]:
- Kierownictwo Wydziału:
- Szef Wydziału Zagranicznego;
- dwóch Zastępców Szefa:
- Specjalny Pełnomocnik do Zadań Specjalnych;
- Konsultant Prawny;
- dwóch Członków Wydziału;
- Młodszy Członek Wydziału do Zadań.
- Kancelaria Wydziału:
- Szef Kancelarii;
- Zastępca Szefa Kancelarii;
- dwóch Starszych Urzędników Kancelarii;
- trzech Młodszych Urzędników Kancelarii;
- dwóch tłumaczy i trzy maszynistki.
- Oddział Agenturalny (агентурное отделение):
- Szef Oddziału Agenturalnego;
- Zastępca Szefa Oddziału;
- dwóch Pełnomocników;
- dwóch członków do zadań
- szyfrant i maszynistka.
- Oddział Zagraniczny:
- Pełnomocnik;
- Sekretarz Oddziału;
- maszynistka.
- Biuro Wiz (11 pracowników).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Postanowienie o utworzeniu WCzK
- ↑ a b c d e f Зарождение внешней разведки Российской Федерации (1917-1920). [w:] Официальный сайт СВР России [on-line]. Служба внешней разведки Российской Федерации, 2000. [dostęp 2014-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-05)]. (ros.).
- ↑ a b Wiktor Usow: Советская разведка в Китае. 20-е годы XX века. Moskwa: Ołma-Press, 2002. ISBN 5-224-03414-0.
- ↑ A. Kokurin, N. Pietrow, ВЧК (1917–1922), miesięcznik Свободная мысль, nr 6 z 1998
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- P. Gustierin, Советская разведка на Ближнем и Среднем Востоке в 1920—30-х годах, Saarbrücken 2014, ISBN 978-3-659-51691-7;
- K. A. Kokariew, Советские спецслужбы и Восток, w: Азия и Африка сегодня, nr 5 z 2014, str. 77;
- A. I. Kokurin, N. W. Pietrow, Лубянка ВЧК-ОГПУ-КВД-НКГБ-МГБ-МВД-КГБ 1917–1960 Справочник, wyd. MFD, Moskwa 2003, ISBN 5-85646-109-6;
- A. Kołpakidi, A. Siewier, ГРУ. Уникальная энциклопедия, wyd. Яуза Эксмо, Moskwa 2009, seria Энциклопедия спецназа, ISBN 978-5-699-30920-7;
- A. Kołpakidi, ГРУ в Великой Отечественной войне, wyd. Яуза Эксмо, Moskwa 2010, ISBN 978-5-699-41251-8;
- N. F. Puszkariew, ГРУ: вымыслы и реальность, 2004, ISBN 5-699-06455-9;
- A. Maksimow, Главная тайна ГРУ, wyd. Яуза Эксмо, Moskwa 2010, ISBN 978-5-699-40703-3.