Yūko Tsushima

Yūko Tsushima

津島 佑子

Tsushima Yūko

Imię i nazwisko	Satoko Tsushima (津島 里子 Tsushima Satoko)
Data i miejsce urodzenia	30 marca 1947 Mitaka
Data i miejsce śmierci	18 lutego 2016 Tokio
Narodowość	japońska
Język	japoński
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	XX, XXI w.

Yūko Tsushima (jap. 津島 佑子 Tsushima Yūko), właściwie Satoko Tsushima (jap. 津島 里子 Tsushima Satoko; ur. 30 marca 1947 w Mitace – zm. 18 lutego 2016 w Tokio) – japońska pisarka, eseistka i krytyczka, zdobywczyni wielu japońskich nagród literackich, m.in. Nagrody Yomiuri. Jej książki zostały przetłumaczone na kilkanaście języków.

Życiorys

Rodzina

W 1948 roku jej ojciec, Osamu Dazai (właśc. Shūji Tsushima), słynny japoński pisarz, popełnił samobójstwo z kochanką. Jego historia pojawia się w dziełach przyszłej pisarki. Miała starszą o 5 lat siostrę, Sonoko. Jej starszy brat, Masaki, zmarł na zapalenie płuc w 1960 roku. W dzieciństwie i młodości uczyła się gry na fortepianie, a edukację zdobywała w szkole misji katolickej.

W 1970 roku wyszła za mąż. Dwa lata później urodziła córkę. W 1975 odbyła swoją pierwszą zagraniczną podróż: do Paryża. W 1976 roku urodziła syna i niedługo potem rozwiodła się. W 1985 roku, z powodu zaburzeń oddechu, jej syn zmarł.

Twórczość

Twórczość Tsushimy można podzielić na dwa okresy. Jej wcześniejsze powieści i opowiadania eksperymentują z konwencjami I-fiction, dominującego stylu narracyjnego japońskiej prozy. Gatunek ten cechuje medytacyjny głos z perspektywy pierwszej osoby, koncentracja na intymnych związkach między postaciami oraz zainteresowanie zatarciem granicy między faktem a fikcją. Późniejsze prace Tsushimy są bardziej formalnie odważne i wyraźnie polityczne. Liczą się z japońską kulturową pamięcią o imperium, wojnie i wywłaszczeniu oraz rozważają wpływ władzy państwa na ludzi.

Dzieła Tsushimy łączy wiele tendencji i tematów estetycznych. Często występują w nich samotne matki i inne postacie marginalizowane w japońskim społeczeństwie. Zajmowała się tematyką porzucenia, trudności gospodarczych i autonomii kobiet. Jej powieści wypełniają lukę między tym co osobiste a polityczne, badając aktualne problemy w Japonii z perspektywy codziennego życia kobiet.

Współtworzyła – jako członkini redakcji od 1966 roku – prywatny, szanowany w całym kraju, magazyn literacki „Bungei Shuto”.

Od 1972 jej twórczość była nagradzana: m.in. w październiku 1986 r. jej powieść Ścigana światłami nocy (jap. Yoru no hikari ni owarete) zdobyła literacką Nagrodę Yomiuri.

W 1991 roku przyłączyła się do protestów przeciwko wojnie w Zatoce Perskiej. Tego samego roku wyjechała do Paryża, gdzie wykładała japońską literaturę i prowadziła seminarium na temat Ajnów. W 1992 roku wygłaszała wykłady na uniwersytetach amerykańskich.

Zmarła w Tokio na raka płuc w 2016 roku

Powieści, opowiadania, eseje

• Kitsune wo haramu (W ciąży z lisem, 1972)
• Waga chichi-tachi (Nasi ojcowie, 1975)
• Mugura no haha (Matka jak pełzająca roślina, 1975)
• Kusa no fushido (Legowisko z traw, 1977)
• Tōmei kūkan ga mieru toki (Kiedy widać przezroczyste powietrze, 1977)
• Yorokobi no shima (Wyspa radości, 1978)
• Chōji (Dziecię fortuny, 1978)
• Yoru no tī pāti (Wieczorna herbatka, 1979)
• Hyōgen (Kra, 1979)
• Hikari no ryōbun (Obszar światła, 1979)
• Saigo no shuryō (Ostatnie polowanie, 1979)
• Moeru kaze (Palący wiatr, 1980)
• Yoru to asa no tegami (Listy wieczorne i poranne, 1980)
• Yama o hashiru onna (Kobieta zbiegająca z góry, 1981)
• Shōsetsu no naka no fūkei (Pejzaż z powieści, 1982)
• Suifu (Podwodna kraina, 1982)
• Watashi no jikan (Mój czas, 1982)
• Hi no kawa no hotori de (Nad brzegiem rzeki ognia, 1983)
• Danmari ichi (Cichy targ, 1984)
• Ōma monogatari (Opowieści o zmierzchu, 1984)
• Osanaki hibi e (Dni dzieciństwa, 1986)
• Yoru no hikari owarete (Ścigana światłami nocy, 1986)
• Mahiru e (Na południe, 1988)
• Yume no kiroku (Zapis snów, 1988)
• Hon no naka no shojo-tachi (Dziewczęta w literaturze, 1989)
• Kusamura (Gąszcz, 1989)
• Ise Monogatari, Tosa Nikki - oten no tabi 2 (Ise Monogatari, Tosa Nikki – podróże z klasyką, cz. 2, 1990)
• Afureru haru (Pełnia wiosny, 1990)
• Oi naru yume yo, hikari yo (Wielkie sny, światło, 1991)
• Utsuho monogatari - shōnen shōjo koten bungakukan (Utsuho monogatari – klasyczna literatura dla młodzieży, 1992)
• Kagayaku mizu no jidai (Czas błyszczącej wody, 1994)
• Watashi (Ja, 1999); polskie tłumaczenie jako: Jestem, tęsknię, mówię; 2018, PIW
• Warami ookami (Śmiejący się wilk, 2001); polskie tłumaczenie jako: Uśmiechnięty wilk; 2023, PIW
• Nara repōto (Raport o Nara, 2004)
• Yamaneko dōmu (Kopuła żbika, 2013)

Nagrody i nominacje

1972 – nominacja do Nagrody Akutagawy za powieść W ciąży z lisem (jap. Kitsune wo haramu)

• 1975 – Nagroda Tamury Toshiko za zbiór opowiadań Matka jak pełzająca roślina (Mugura no haha)
• 1977 – Nagroda Literacka Izumiego Kyōki za zbiór opowiadań Legowisko z traw (Kusa no fushido)
• 1978 – Nagroda Literatury Kobiet za Dziecię fortuny [Chōji]
• 1979 – Literacka Nagroda Nomy (Noma Bungeishō)
• 1983 – Nagroda Kawabaty za opowiadanie Cichy targ (Danmari ichi)
• 1986 – literacka Nagroda Yomiuri za powieść Ścigana światłami nocy (Yoru no hikari ni owarete)
• 1988 – Nagroda Literacka Hirabayashi Taiko za zbiór opowiadań Na południe (Mahiru e)
• 1998 – 34. Nagroda Tanizakiego za powieść Góra ognia: Konto dzikiej małpy (Hi no yama – yamazaruki)
• 1998 – 51. Nagroda Nomy – j.w.
• 2001 – 28. Nagroda Osaragiego Jirō za powieść Śmiejący się wilk (Warami okami)
• 2005 – Nagroda literacka im. Murasaki Shikibu (Murasaki Shikibu Bungakushō) za Raport o Nara (Nara repōto)