Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo w Warszawie

Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo

nr rej. 580 z 1.07.1965
Wirydarz klasztoru
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Tamka 35
Położenie na mapie Warszawy Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo
Położenie na mapie Polski Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo
52°14′08,62″N 21°01′30,09″E

Zabudowania klasztoru

Zakład Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo – zespół klasztorny znajdujący się przy ul. Tamka 35 w Warszawie. Został ufundowany w XVII wieku przez Marię Ludwikę Gonzagę, żonę króla Jana Kazimierza.

Historia

Założycielem Zgromadzenia był św. Wincenty a Paulo. To on zaangażował św. Ludwikę de Marillac do służby najuboższym. Wspólnota początkowo działała jedynie na terenie Francji. Dopiero 8 grudnia 1652 r., na prośbę Marii Ludwiki Gonzagi siostry zakonne przybyły do Warszawy, skąd posłano je do licznych miejsc na terenie całego kraju.

Żona króla Jana Kazimierza, troszcząc się o przyszłość sióstr ze zgromadzenia Szarytek, postanowiła założyć fundację na Tamce. Aby zabezpieczyć ich przyszłość, powołała do istnienia odpowiednie seminarium w celu kształcenia oraz przygotowania wychowanek. Maria Ludwika Gonzaga pragnęła także, by przy centralnym domu zgromadzenia uczyły się ubogie dziewczęta oraz aby pielęgnowano i troszczono się o chorych i ubogich.

W 1659 r. fundatorka zakupiła od Marianny z Potockich Wesslowej dworek i tzw. dworzec „Gisowski”, u podnóża zamku Ostrogskich, górującego nad wąwozem Tamki, na ziemiach zwanych Glinkami, należącymi dawniej do rodziny Gizów na folwarku Kałęczyn. Maria Ludwika osobiście sprawowała pieczę nad zatwierdzeniem fundacji na sejmie w 1662 r. Zostały przygotowane dokumenty wymagane prawem, wtedy trzej najznamienitsi urzędnicy królewscy zeznali, iż wszystkie dobra zostały zakupione przez królową i są jej własnością, a które ona sama osobnym aktem erekcyjnym darowała wieczyście „Szpitalowi Ubogich i Sierot”.

Początkowo zakład obejmował tereny położone na skarpie wiślanej między ulicami Tamka i Czerwonego Krzyża, brzegiem wiślanym i ul. Solec oraz wąski pas gruntu ciągnący się od ul. Nowy Świat między ulicami: Warecką, Sienkiewicza, Sienną a przedłużeniem ul. Moniuszki.

Siostry zakonne wprowadziły się tam wraz z 15 podopiecznymi (sierotami) miesiąc po zakupieniu posiadłości 7 czerwca 1659. Początkowo budynki klasztoru były drewniane. Z czasem tereny należące do zgromadzenia poszerzały się dzięki prywatnym zapisom możnych – szczególnie kardynała Michała Radziejowskiego oraz biskupa Mikołaja Święcickiego i księdza Michała Bartłomieja Tarłę (wizytatora). Zapisy te umożliwiły w roku 1697 zastąpienie drewnianego budynku nowym, murowanym. W 1699 r. rozpoczęto budowę murowanego klasztoru i świątyni pod wezwaniem św. Kazimierza. 9 lipca 1699 r. zakończono budowę domu murowanego. Umieszczono również kaplicę jednonawową z murowanym ołtarzem i obrazem św. Kazimierza (także patrona domu).

W 1677 r. wybuchła w kraju zaraza morowa, na którą umierała ludność stolicy. Szarytki umieściły wtedy w odosobnionych barakach ok. 4000 chorych.

Do zespołu klasztornego na Tamce zaliczany jest klasztor wraz z kościołem. Na teren zakładu można wejść przez XIX-wieczną bramę. Znajdują się tam m.in. barokowy spichrz z końca XVII w., oficyna zwana kapelanią z 1895 r. oraz dom wychowanic zakładu św. Kazimierza z 1859 r.

W 2017 Rada m.st. Warszawy nadała przejściu prowadzącemu od ul. Tamka do bramy klasztoru nazwę Zaułek Ku Szarytkom.

Klasztor

Zabudowania klasztorne wzniesiono na planie kwadratu, na środku którego znajduje się dziedziniec. Budowla w stylu barokowym posiada w fasadzie neorokokową dekorację - ryzalit. Nad zabudowaniami dominuje smukła wieżyczka sygnaturki. W klasztorze można na ścianach podziwiać liczne obrazy w tym portret przedstawiający Marię Ludwikę Gonzagę.

Kościół św. Kazimierza

Kościół został zbudowany w stylu barokowym. W nawie głównej, w prezbiterium ustawiono figurę Najświętszej Marii Panny. Po prawej stronie ołtarza widnieje obraz fundatorki klasztoru – Marii Gonzagi. Po prawej i lewej stronie ołtarza umieszczono obrazy św. Kazimierza (patrona – króla Jana Kazimierza), Zwiastowania NMP i św. Wincentego à Paulo. Przez wiele lat gromadzili się tu na mszy Francuzi mieszkający w Warszawie. Pod koniec XIX w. dobudowano nawę boczną, zaprojektowaną przez architekta Władysława Marconi’ego. Stoi tam figura Jezusa Miłosiernego.

W 1939 r. kościół spłonął całkowicie wraz z klasztorem (który był także częściowo zburzony w czasie powstania warszawskiego, w 1944 r.). Odbudowę klasztoru rozpoczęto po wojnie i trwała ona do 1956 r. Kościół ma dziś charakter klasycystyczny a budynki zostały wiernie odtworzone.

Galeria

• 
  Spichlerz klasztorny, widok od strony ogrodu
• 
  Wnętrze kościoła św. Kazimierza
• 
  Korytarz
• 
  Fragment ogrodu

Bibliografia

• K. Mórawski, W. Głębocki, Bedeker Warszawski Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1996.
• R. Popkowicz-Tajchert, Zabytkowe Kościoły Warszawy Wydawnictwo Ornament MS, Warszawa 2000.
• Encyklopedia Warszawy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.