Zatoka Świętego Tomasza

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zatoka Świętego Tomasza
St Thomas' Bay
Il-Bajja ta’ San Tumas
Ilustracja
Zatoka widziana z przylądka Munxar
Państwo

 Malta

Lokalizacja

Morze Śródziemne

Powierzchnia

0,29 km²

Wymiary

540 x 440 m

Miejscowości nadbrzeżne

Marsaskala

Położenie na mapie Malty
Mapa konturowa Malty, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Zatoka Świętego Tomasza”
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Zatoka Świętego Tomasza”
Ziemia35°51′09″N 14°33′57″E/35,852500 14,565833
Multimedia w Wikimedia Commons

Zatoka Świętego Tomasza (ang. St Thomas' Bay, malt. Id-daħla ta’ San Tumas), znana również jako Zatoka Żejtun (malt. Ir-Ramla taż-Żejtun)[1][2] – zatoka w południowo-wschodniej Malcie, położona w granicach nadmorskiej miejscowości Marsaskala, dawniej w granicach Żejtun.

Zatoka św. Tomasza z przylądkiem Munxar w tle.

Nazwa i opis[edytuj | edytuj kod]

Zatoka wzięła swoją nazwę od średniowiecznej kaplicy poświęconej św. Tomaszowi. Dokładnej lokalizacji kaplicy nie można ustalić, jednak jej lokalizacja jest powiązana z kapliczką św. Tomasza przy głównej drodze do Żejtun[3][4]. W przeszłości zatoka była częścią pobliskiego miasta Żejtun[5], które leży bezpośrednio w głębi lądu. Zatoka i przylądek Munxar są popularne wśród mieszkańców Żejtun i innych wiosek położonych w głębi lądu ze względu na możliwość pływania, polowania i łapania ptaków do pułapek[6].

Niektórzy historycy twierdzą, że zatoka św. Tomasza jest prawdziwym miejscem wyjścia na ląd Pawła Apostoła po rozbiciu się jego statku na Malcie[7][8]. Teoria ta opiera się zarówno na geografii, jak i badaniach archeologicznych znalezisk starożytnych rzymskich kotwic w zatoce[8]. Nad zatoką św. Tomasza znajduje się szereg fortyfikacji, w tym zabytek 1. stopnia bateria Riħama na jej południowym krańcu[9]. W roku 1614 po zakotwiczeniu osmańskiej floty w zatoce i napaści na Żejtun, na końcu Il-Gżira ta’ Wied il-Għajn została zbudowana duża forteca wieża św. Tomasza[10].

Na północnych brzegach zatoki rozwinęła się miejscowość Marsaskala, podczas gdy jej południową krawędź tworzy cypel Il-Munxar. Zatoka zawiera w sobie szereg mniejszych zatoczek, niektóre z niewielkimi piaszczystymi plażami, sama zaś służy również jako port dla wielu małych łodzi[11]. W wewnętrznej części akwenu znajduje się wiele przystani dla łodzi[12].

Cypel Il-Munxar[edytuj | edytuj kod]

Na tej mapie z 1681 r. nazwa „La Serta” jest używana do opisania wystających skał i raf na końcu cypla Munxar.
Na tej mapie z 1748 r. grupa skał nosi nazwę „La Serra” (wł. piła), narzędzie, które w języku maltańskim nazywa się munxar.
Cztery skały morskie można zobaczyć na tej mapie z 1767 r. sporządzonej przez Johna Brekella, w jego książce Euroclydon: or the dangers of the sea considered and improved, in some reflections upon St. Paul's voyage and shipwreck.

Cypel Munxar (malt. Ras il-Munxar)[a] to skalisty półwysep na południowym krańcu zatoki. Cypel bierze swoją nazwę od wielu filarów, które dawno uległy erozji w zanurzone rafy, które rozciągały się z cypla Munxar do Morza Śródziemnego. Stara włoska nazwa miejsca gdzie filary wystają z cypla brzmiała La Serta (pol. wieniec). Na innych mapach grupa tych skał nazywa się La Serra, czyli „piła”. Maltańskie słowo oznaczające piłę to Munxar. Cypel to nietknięta zabudową część półwyspu Delimara, zwrócona w stronę zatoki św. Tomasza. Ma wiele pól tarasowych i ze swoich wzniesień zapewnia dobre widoki na zatokę. Pola te to typowe maltańskie grunty rolne, składające się z małych działek[13]. Głębokość gleby wynosi średnio mniej niż dwie stopy (ok. 60 cm) i zawiera głównie glebę mulisto-piaszczystą[13]. Działki są ułożone tarasowo z gruzowymi murkami granicznymi[13]. Ponieważ Munxar nie ma dostępu do wody, miejsce to nadaje się jedynie do uprawy roślin ozimych, przeznaczonych na paszę[13]. Część cypla obejmuje desygnowany park narodowy[14], a cypel jest wpisany na listę obszarów o wysokiej wartość krajobrazowej[15]. Przylądek Munxar znajduje się blisko znanych pozostałości megalitycznych Xrobb l-Għaġin, a także obejmuje szereg fortyfikacji, w tym wieżę św. Pawła (Ta’ Bettina)(inne języki).

Porzucona bateria dział używana podczas francuskiej okupacji Malty.
Przylądek Munxar dzisiaj. W tle widać Zatokę Świętego Tomasza.

W 1995 r. zaproponowano zagospodarowanie terenu na wioskę turystyczną, ale plany zostały skutecznie odrzucone przez mieszkańców i działaczy okolicznych miejscowości, i odłożone na półkę[6]. Złożono nowsze wnioski na wieś agroturystyczną oraz na farmy fotowoltaiczne, zostały one jednak uznane za niezgodne z przeznaczeniem terenu lub wycofane[15].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Cypla Munxar nie należy mylić z miejscowością na Gozo o tej samej nazwie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Commission Calls for embellishment works for St Thomas Bay. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2007-08-22. [dostęp 2022-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-19)]. (ang.).
  2. ↑ PA Case Details. Planning Authority. [dostęp 2022-11-26]. (ang.).
  3. ↑ Fine Arts: St Thomas Panel Painting. Wirt iż-Żejtun, 2012-04-16. [dostęp 2022-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (ang.).
  4. ↑ Joe Abela. Il-Knisja il-Qadima ta' San Tumas fir-Ramla. „Iż-Żejtun”, 06.2007. (malt.). 
  5. ↑ Carmelina Debono: Neglected St Thomas Bay. [w:] Times of Malta [on-line]. 2006-05-25. [dostęp 2022-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (ang.).
  6. ↑ a b Jeremy Boissevain, Tom Selwyn: Contesting the foreshore. Amsterdam: Amsterdam University Press, 2004, s. 243–247. ISBN 90-5356-694-5. (ang.).
  7. ↑ St Paul's Shipwreck: St Paul's Bay or St Thomas Bay?. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2010-04-25. [dostęp 2022-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-26)]. (ang.).
  8. ↑ a b Could St Paul Have been shipwrecked in St Thomas Bay?. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2010-02-27. [dostęp 2022-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (ang.).
  9. ↑ Philip Leone Ganado: 300-year-old fortification is falling to pieces. [w:] Times of Malta [on-line]. 2017-01-16. [dostęp 2022-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (ang.).
  10. ↑ Stephen C. Spiteri: St. Thomas Tower and Battery. MilitaryArchitecture.com, 2010-10-18. [dostęp 2018-06-19]. (ang.).
  11. ↑ Juliet Rix: Malta and Gozo. Bradt Travel Guides, 2019, s. 184. ISBN 978-1784770709. (ang.).
  12. ↑ Juan Ameen: St Thomas Bay boathouses: Court order sparked need for action plan. [w:] Times of Malta [on-line]. 2011-07-12. [dostęp 2022-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (ang.).
  13. ↑ a b c d Matthew Vella: 80,000 square metre agri-tourism village proposed off Marsaskala. [w:] Malta Today [on-line]. 2016-01-18. [dostęp 2022-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (ang.).
  14. ↑ Geology and Topography of the Park. Xrobb l-Għaġin Nature Park. [dostęp 2022-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-23)]. (ang.).
  15. ↑ a b Philip Leone Ganado: 'Solar greenhouse' plans go dark as applicant pulls the plug. [w:] Times of Malta [on-line]. 2018-07-30. [dostęp 2022-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zatoka_Świętego_Tomasza&oldid=73620786”