Zespół Costeffa

Zespół Costeffa, inaczej acyduria 3-metyloglutakonowa typu III – rzadkie, zaburzenie genetyczne wywołane przez mutacje genu OPA3. Ten zespół wiąże się z pogorszeniem wzroku (atrofia nerwu wzrokowego) we wczesnym dzieciństwie. W późniejszym dzieciństwie dochodzi do niepełnosprawności ruchowej (choreoatetoza), czasami z łagodnym deficytem poznawczym. Nazwa tego zespołu pochodzi od nazwiska izraelskiego lekarza Hanana Costeffa, który jako pierwszy opisał zespół w 1989 roku.

Synonimy

Inne nazwy używane na określenie zespołu Costeffa to:

• autosomalny recesywny zespół zaniku nerwu wzrokowego plus
• autosomalny recesywny zanik nerwu wzrokowego typu 3
• dziecięcy zanik nerwu wzrokowego z pląsawicą i paraplegią spastyczną
• MGA3
• zespół zaniku nerwu wzrokowego Costeffa

Etiologia

Zespół Costeffa jest wywołany przez mutacje genu OPA3 (19q13.2-q13.3). Biologiczna funkcja białkowego produktu tego genu nie została ustalona. Postuluje się, że ten zespół jest rodzajem pierwotnej mitochondropatii.

Epidemiologia

Większość opisanych przypadków zespołu Costeffa wywodzi się z irackich Żydów. Częstość występowania tego schorzenia w tej populacji ocenia się na ok. 1:10 000.

Objawy

Charakterystycznym objawem zespołu Costeffa jest stopniowe pogarszanie się wzroku wywołanego obustronnym uszkodzeniem nerwu wzrokowego (atrofia nerwu wzrokowego) w pierwszych latach po urodzeniu, przy czym u większości dzieci rozwijają się również zaburzenia neurologiczne w późniejszym okresie dzieciństwa. Czasami chorzy z zespołem Costeffa mogą również wykazywać łagodny deficyt poznawczy.

W badaniach laboratoryjnych można stwierdzić w moczu zwiększony poziom kwasu 3-metyloglutakonowego i 3-metyloglutarowego (acyduria organiczna). Taki wynik badania pozwala ustalić rozpoznanie zespołu Costeffa już w 1. roku życia.

Pogorszenie ostrości wzroku pojawia się w pierwszych latach życia, a dalszy jej spadek postępuje z wiekiem.

Większość osób z zespołem Costeffa ma neurologiczne problemy motoryczne z niepełnosprawnością ruchową w późniejszym okresie dzieciństwa. Najczęściej są zaburzenia o typie choreoatetozy. W zmienną częstością występują:

• spastyczność (chorobliwie zwiększone napięcie mięśni) z niedowładem kończyn dolnych (parapreza)
• ataksja móźdżkowa

Objawy neurologiczne postępują z wiekiem, ale na tyle wolno, że wielu pacjentów w porusza się ze wspomaganiem jeszcze w wieku powyżej 40-50 lat.

Rozpoznanie

Rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu sugerujących zespół Costeffa objawów, wynikach badań laboratoryjnych oraz potwierdza się za pomocą badań genetycznych genu OPA3.

Leczenie

Nie ma metod przyczynowego leczenia zespołu Costeffa.

Stosuje się leczenie objawowe i próbuje się stosować eksperymentalną metodę leczenia za pomocą preparatu EPI-743, który wzmaga endogenną produkcję glutationu.