Zespół dworski w Mnikowie
 nr rej. A-496 z dnia 2. 11. 1984[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Mników 1, 32-084 Morawica |
| Ważniejsze przebudowy |
XIX, po 1945 |
| Pierwszy właściciel |
Kameduli |
| Obecny właściciel |
Zgromadzenie Sióstr Albertynek oraz parafia w Mnikowie |
Położenie na mapie gminy Liszki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°03′43,9″N 19°43′09,5″E/50,062200 19,719300
| |
Zespół dworski w Mnikowie – zespół dworski znajdujący się w powiecie krakowskim, w gminie Liszki, w Mnikowie.
Obiekt wraz z folwarkiem i parkiem, wpisany został do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1384 roku[2]. Właścicielami byli kolejno: Piotr z Mnikowa, Jan Kożuszek z Mnikowa, Marcin Frykacz z Mnikowa, Piotr Frykacz z Mnikowa, Mikołaj Wolski[3].
Mikołaj Wolski z inspiracji papieża Klemensa VIII, zaproponował kamedułom z eremu Montis Coronae w Italii fundację w Krakowie. 22 lutego 1604 r. aktem w urzędzie grodzkim w Krakowie zapisał na rzecz fundacji wieś Mników i Mnikówek[4].
Dwór wybudowany został przez kamedułów z Bielan w XVII w., z przeznaczeniem dla zarządców lub prywatnych dzierżawców[2]. W okresie międzywojennym dwór został przekazany Zgromadzeniu Sióstr Albertynek[5]. Od 1966 r. siostry prowadzą w obiekcie dom formacyjny junioratu[2].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budowla pierwotnie miała formę zbliżoną do tzw. kamienicy, ale już o wyraźnie regularnej, niemal osiowej dyspozycji wnętrz[3]. Dwór był przebudowywany w XIX w. i po II wojnie światowej. Jest to budynek piętrowy, na planie prostokąta z dwuspadowym dachem posiadający po obu stronach piętrowe aneksy[3]. Na początku XIX w. przy dworze wybudowano kaplicę, którą w latach 1973–1974 poszerzono. Dawna kaplica to prezbiterium obecnej[6].
Folwark[edytuj | edytuj kod]
Murowany folwark wybudowany przez kamedułów w XVIII w. wraz z jedną trzecią areału ziemi (95 ha) wydzierżawiło w 1928 r. zgromadzenie ss. Albertynek[6]. Pozostałą część (200 ha) zakupił Józef Nieniewski[3]. Po upaństwowieniu ziemi w 1950 r., majątkiem zarządzała rolnicza spółdzielnia produkcyjna. Siostrom został dwór, 2 ha ziemi oraz ogód z sadem na miejscu XVII-wiecznej winnicy klasztornej[6]. W 1991 budynek gospodarczy dawnego folwarku został przeznaczony na zaadaptowanie go na kościół[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ a b c J. Zinkow Wokół Krzeszowic i Alwerni s. 410
- ↑ a b c d P. Libicki, Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu, s. 289
- ↑ B. J. Wanat, Z dziejów zakonnego budownictwa barokowego w Małopolsce, s. 57
- ↑ www.albertynki.pl. [dostęp 2016-02-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-14)].
- ↑ a b c J. Zinkow Wokół Krzeszowic i Alwerni s. 412
- ↑ Oficjalna strona parafii
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Libicki: Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o., 2012. ISBN 978-837510-597-1.
- Józef Wanat: Z dziejów zakonnego budownictwa barokowego w Małopolsce. Kraków: Wydawnictwo Karmelitów Bosych, 2006. ISBN 83-7305-210-0.
- J. Zinkow: Wokół Krzeszowic i Alwerni. Kraków: Verso, 2008. ISBN 978-83-919281-7-2.