Zofia Gutentag
| Data i miejsce urodzenia |
1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1989 |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo, grafika, sztuka użytkowa |
Zofia Gutentag, także Zofia Gutentażanka, Zofia Gutentag-Davidson[1] (ur. 1893 w Łodzi, zm. 1989 w San Antonio) – polska artystka żydowskiego pochodzenia, członkini Jung Idysz.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w 1893[1][2] roku w Łodzi, w rodzinie Szymona i Heleny z Moszkowiczów[1], tam także ukończyła szkołę średnią[2]. Studiowała w Warszawie, prawdopodobnie w Szkole Sztuk Pięknych[1], po czym kontynuowała naukę Akademii Sztuk Pięknych w Zurychu i w Monachium, w pracowni Wilhelma von Debschitza[2][3]. Do tematów prac malarskich Gutentag należały martwe natury, pejzaże i portrety[2]. Oprócz malarstwa, tworzyła także rzeźby[2], grafikę i sztukę użytkową[4].
Powróciła do Łodzi ok. 1917 roku[4], gdzie należała do trzonu grupy artystyczno-literackiej Jung Idysz[5][6]. Wraz z Idą Brauner i Polą Lindenfeld stworzyła ilustracje do tomiku Improwizacjes Moszego Brodersona i Icchaka Kacenelsona wydanego przez ugrupowanie[7]. W 1919 roku wraz z innymi członkami Jung Idysz – Polą Lindenfeld, Idą Brauner i Wincentym Braunerem – zaangażowała się w założenie czasopisma „Tańczący Ogień”[8]. W pierwszym i jedynym jego numerze, który ukazał się tego samego roku, choć z datą roku kolejnego, ukazały się wiersze Juliana Tuwima, Jana Lechonia, Antoniego Słonimskiego i Kazimierza Wierzyńskiego[9] uzupełnione linorytami Brauner, Lindenfeld i Gutentag[1][10]. Jedyną zachowaną pracą Gutentag z okresu działalności Jung Idysz jest linoryt z „Tańczącego Ognia”[4].
Na początku lat 20. Gutentag wzięła udział m.in. w Salonie Jesiennym w budynku Gminy Żydowskiej w Warszawie[11], gdzie wystawiała miniatury i biżuterię[4], zaś podczas Międzynarodowej Wystawy Młodej Sztuki w Łodzi (1923)[12] przedstawiła wraz z Brauner emalie na miedzi, rzeźby w kości słoniowej i batiki[13]. Od lat 20. prowadziła lekcje rysunku w Łodzi, m.in. w gimnazjum żeńskim Józefa Aba[2][14].
Wyszła za mąż za Szymona Davidsona[1]. W okresie II wojny światowej wyjechała do ZSRR, zaś po wojnie osiadła w San Antonio[2]. W Stanach Zjednoczonych tworzyła martwe natury, pejzaże i portrety[14].
Zmarła w 1989 roku w San Antonio[2][14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Powalska 2018 ↓, s. 97.
- ↑ a b c d e f g h Gutentag Zofia, [w:] Andrzej Kempa, Marek Szukalak, Żydzi dawnej Łodzi: słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych, t. III, Łódź: Oficyna Bibliofilów, 2003, s. 40, ISBN 83-87522-47-3.
- ↑ Powalska 2018 ↓, s. 97–98.
- ↑ a b c d Powalska 2018 ↓, s. 98.
- ↑ Malinowski 1987 ↓, s. 4.
- ↑ Dariusz Dekiert, Wstęp, [w:] Sztetl, szund, bunt i Palestyna. Antologia twórczości literackiej Żydów w Łodzi (1905-1939), Krystyna Radziszewska, Dariusz Dekiert, Ewa Wiatr (red.), Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Polskie Towarzystwo Studiów Jidyszystycznych, 2017, XXVI, ISBN 978-83-8088-470-0.
- ↑ Malinowski 1987 ↓, s. 38.
- ↑ Bartelik 2010 ↓, s. 59.
- ↑ Malinowski 1987 ↓, s. 40–41.
- ↑ Malinowski 1987 ↓, s. 41.
- ↑ Ernestyna Sandel, Guttentag (Gutentag) Zofia, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających: malarze, rzeźbiarze, graficy, t. II, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1975, s. 526.
- ↑ Bartelik 2010 ↓, s. 62.
- ↑ Powalska 2018 ↓, s. 98–99.
- ↑ a b c Powalska 2018 ↓, s. 99.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marek Bartelik, Modele wolności: kobiety w składzie łódzkiej grupy Jung Idysz w latach 1919-1921, [w:] Polak, Żyd, artysta. Tożsamość a awangarda, Jarosław Suchan, Karolina Szymaniak (red.), Łódź: Muzeum Sztuki, 2010, ISBN 978-83-87937-77-5.
- Jerzy Malinowski, Grupa „Jung Idysz” i żydowskie środowisko „Nowej Sztuki” w Polsce 1918–1923, Warszawa: Polska Akademia Nauk Instytut Sztuki, 1987.
- Izabella Powalska, Wokół „Tańczącego Ognia”: kobiety artystki w grupie Jung Idysz, „Pamiętnik Sztuk Pięknych”, 13, Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2018, ISSN 1730-0215.