Zofia Mrozowicka
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1861 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki |
literatura |
| Epoka | |
 Prus III | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Ojciec |
Stanisław Piotr Mrozowicki |
| Matka |
Eugenia Załęska herbu Prus III |
| Rodzeństwo |
Stanisław, Gabriela, Irena |
Zofia Mrozowicka herbu Prus III, ps. „Iza, Z M., Z.Mr., Zofia M.” (ur. 1861 w Sieczkowie (parafia Tuczępy), zm. 10 stycznia 1917 we Lwowie)[1] – polska pisarka pozytywistyczna, publicystka i działaczka społeczna.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Zofia Mrozowicka urodziła się w zamożnej rodzinie ziemiańskiej w Sieczkowie[2] jako córka ziemianina Stanisława Piotra[3], członka Towarzystwa Rolniczego w Królestwie Polskim i Eugenii z Załęskich herbu Prus III[4]. Siostrą Zofii była pisarka Irena Mrozowicka (ps. „Nagoda”). Po 1863 rodzina zmuszona była sprzedać majątek i przenieść się około 1872 roku do Lwowa[5]. Mrozowicka wykształcenie zdobywała w domu, zaś w wieku 16 lat, po zdaniu egzaminów na nauczycielkę szkół wydziałowych, rozpoczęła pracę pedagogiczną. Wykształcenie uzupełniała we Lwowie, biorąc udział w wykładach uniwersyteckich. Od 1876 publikowała we lwowskich czasopismach „Tydzień Literacki, Artystyczny, Naukowy i Społeczny” i „Ruch Literacki”. W 1893 założyła pismo dla młodzieży „Wiek Młody”, które do 1900 redagowała samodzielnie, a następnie do 1903 razem z siostrą Ireną. W tym czasie, dzięki odziedziczeniu dużego majątku, mogła skupić się na pracy literackiej i społecznej. W 1905 była współzałożycielką Związku Teatrów i Chórów Włościańskich, dla którego zbierała teksty pieśni ludowych i układała obrazki sceniczne. Zainicjowała też wydawnictwo „Poradnik Teatrów i Chórów Włościańskich”. Współpracowała z licznymi czasopismami lwowskimi, warszawskimi, krakowskimi, wileńskimi, poświęconymi wychowaniu dzieci i młodzieży. Organizowała obchody rocznic narodowych. Była założycielką i przewodniczącą instytucji Ochrona Dziecka[6]. Pochowana została na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[5].
- Pseudonimy
W opracowaniach można spotkać rozbieżne informacje, których pseudonimów używała Zofia, a których Irena. Dotyczy to zwłaszcza pseudonimów „Iza” oraz „Nagoda”. Słownik pseudonimów pisarzy polskich. XV w. – 1970 r. (1996) podaje, że Zofia używała pseudonimów „Iza; Z.M.; Z.Mr.; Zofia M.”, pseudonimu „Nagoda” używała jej siostra Irena, zaś przypisywanie pseudonimu „Iza” Irenie jest błędne[7]. Takie same pseudonimy przypisuje Zofii przewodnik bibliograficzny Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski (2002)[8]. W dawniejszych publikacjach można spotkać informacje, że pseudonimu „Iza” używała Irena[9][10], zaś „Nagoda” – Zofia[9].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
- Poezje[11], Warszawa 1880, podp.: „Iza”
- Biedne dzieci, dialog, „Wiek Młody” 1897, przedr. w: Irena Mrozowicka: Trzy listy. Komedyjka w 1 akcie – Biedne dzieci. Dialog, Lwów 1922
- Pod obce niebo, obrazek dramatyczny w 1 akcie ze śpiewami, „Wiek Młody” 1897 nr 13–16, wyd. osobne Lwów 1922
- Powiastki dla najmłodszych, Warszawa 1905
- Głos krwi. Drama społeczne i miłosne. Jako się pono raz wydarzyło za rządów Jego Mości Króla Michała, o czem w historiach XVII w. wypisano[12], Lwów 1909
- Z piastowego pnia, dwa jednoaktowe obrazki dramatyczne[13] [Głód; Wnuka królewska], Lwów 1911
- Godzina ciszy[14], Lwów 1926
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nekrologia. „Czas”. 19, s. 3, 12 stycznia 1917; Nekrologia. „Kurier Lwowski”. 19, s. 2, 11 stycznia 1917.
- ↑ Zofia Mrozowicka (wspomnienie pośmiertne) Kurier lwowski s.2 nr 19 z 12 stycznia 1917 [online].
- ↑ http://wielcy.pl/wgm/?m=NG&t=PN&n=psb.19202.2 [dostęp 2018-11-20].
- ↑ http://www.genesis.jaxasoft.se/genesis/genesis.aspx?id=572 [dostęp 2018-11-28].
- ↑ a b Antoni Jopek, Mrozowicka Zofia, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXII, 1977, s. 205–206.
- ↑ Spotkanie założycielskie odbyło się we Lwowie 20 sierpnia 1915 Kurier lwowski nr 279 z 27 sierpnia [1].
- ↑ Słownik pseudonimów pisarzy polskich. T. IV 1996 ↓, s. 470.
- ↑ Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. T. III 2002 ↓, s. 98.
- ↑ a b Estreicher 1911 ↓, s. 211.
- ↑ Słownik pseudonimów i kryptonimów pisarzy polskich. T. III 1938 ↓, s. 78.
- ↑ Zofia Mrozowicka, Poezye Izy, wyd. 1880 [online], polona.pl [dostęp 2018-04-19].
- ↑ Zofia Mrozowicka, Głos krwi. Drama społeczne i miłosne, wyd. 1909 [online], polona.pl [dostęp 2018-04-19].
- ↑ Zofia Mrozowicka, Z piastowego pnia. Dwa jednoaktowe obrazki dramatyczne, wyd. 1911 [online], polona.pl [dostęp 2018-04-19].
- ↑ Zofia Mrozowicka, Godzina ciszy, wyd. 1926 [online], polona.pl [dostęp 2018-04-19].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Jopek, Mrozowicka Zofia, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXII, 1977, s. 205–206.
- Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny. T. Tom trzeci Mia–R. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2002, s. 98. ISBN 83-87456-90-X.
- Karol Estreicher: Bibliografia polska XIX. stulecia. Lata 1881–1900. T. III L–Q. Kraków: Nakładem Spółki Księgarzy Polskich, 1911.
- Słownik pseudonimów i kryptonimów pisarzy polskich oraz Polski dotyczących. Adam Bar (oprac.). T. Tom III. Wykaz nazwisk pisarzy. Kraków: Gebethner i Wolff, 1938.
- Słownik pseudonimów pisarzy polskich. XV w. – 1970 r.. T. Tom IV A–Ż. Nazwiska. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1996. ISBN 83-04-04329-7.
Literatura dodatkowa[edytuj | edytuj kod]
- Kasper Niesiecki: Mrozowicki herbu Prus. [W:] Korona polska przy złotej wolności starożytnymi wszystkich katedr, prowincji i rycerstwa klejnotami... T. III. Lwów, 1740, s. 317–318.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Utwory Zofii Mrozowickiej w bibliotece Polona