Zygmunt Sajdak
 porucznik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1934–1939 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
1 pułk artylerii motorowej |
| Stanowiska |
dowódca plutonu |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Zygmunt Sajdak (ur. 14 sierpnia 1910 we wsi Folwarki, zm. 29 stycznia 2000 w Opolu) – porucznik Armii Krajowej, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Stanisława (palacza na kolei) i Rozalii z domu Korzeniowskiej. Po uzyskaniu matury kształcił się w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim[1] i Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu (XI promocja), którą ukończył z 37. lokatą[2]. Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego mianowany został na stopień podporucznika w korpusie oficerów artylerii, ze starszeństwem z dnia 15 sierpnia 1934 i 41. lokatą[3][4]. Przydzielony został do 1 pułku artylerii motorowej stacjonującego w Stryju, na stanowisko dowódcy plutonu[2]. W 1936 skierowany na studia na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej. Do rangi porucznika artylerii awansował ze starszeństwem z dnia 19 marca 1938 i 42. lokatą[3][5]. Na dzień 23 marca 1939 znajdował się na stanie ewidencyjnym Komendy Miasta Warszawa[5] jako oficer studiujący na Politechnice Warszawskiej[6]. Wykształcenie chemiczne uzupełniał na wileńskim Uniwersytecie Stefana Batorego. Następnie służył jako pracownik naukowy w Wojskowym Instytucie Przeciwgazowym. We wrześniu 1939 znalazł się w Wilnie, zdołał uciec z radzieckiej niewoli[1].
Zaprzysiężony pod pseudonimem „Feniks” w Związku Walki Zbrojnej w dniu 1 lipca 1941. W okresie od października 1942 do marca 1943 dowódca oddziału partyzanckiego Armii Krajowej operującego w rejonie miasteczka Turmont (był to oddział osłony dywersji zabezpieczający akcje organizacji „Wachlarz”). Przez dowództwo Okręgu Wilno AK został skierowany do Wilna, gdzie objął stanowisko szefa produkcji uzbrojenia i materiałów wybuchowych[a]. Podczas pożaru jednego z konspiracyjnych punktów produkcyjnych przyczynił się do uratowania 5 ton materiałów wybuchowych i aparatury produkcyjnej. Za swój wkład w intensyfikację działań dywersyjnych i sabotażowych przeciwko Niemcom odznaczony został Orderem Virtuti Militari 5 klasy. Aresztowany w Wilnie przez NKWD w dniu 14 lipca 1945 i poddany brutalnemu śledztwu. Przez Trybunał Wojenny ZSRR skazany w dniu 29 listopada 1945 na 20 lat ciężkich robót (katorgi) i 5 lat pozbawienia praw obywatelskich. Do roku 1956 pracował w kopalniach węgla w Workutłagu i Rieczłagu[b] - należących do systemu obozów Gułagu położonych w okolicach Workuty[7].
Po powrocie do kraju (grudzień 1956) zamieszkał w Opolu i do roku 1973 pracował jako nauczyciel. Żonaty z Marią z domu Piłsudską (1916-1995), z którą miał syna Andrzeja i córkę Irenę. W roku 1990 uhonorowany odznaką „Zasłużonemu Opolszczyźnie”[8]. Zmarł w Opolu i spoczął razem z żoną na tamtejszym cmentarzu komunalnym w Półwsi (sektor: 9B, rząd: 1, grób: 11).
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami
- Krzyż Armii Krajowej
- odznaka „Zasłużonemu Opolszczyźnie”
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Grupa produkcyjna działała pod kryptonimem „Perkun”.
- ↑ Podano na podstawie https://indeksrepresjonowanych.pl/int/wyszukiwanie/94,Wyszukiwanie.html.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Polak (red.) 1999 ↓, s. 93.
- ↑ a b Łukasiak 2000 ↓, s. 42.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 460.
- ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 12 z 15 VIII 1934, s. 214.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 191.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 840.
- ↑ Polak (red.) 1999 ↓, s. 93-94.
- ↑ Polak (red.) 1999 ↓, s. 94.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Konspiracja 1939-1945. T. 5/I. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-98-6.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935–1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
- Jan Łukasiak: Szkoła Podchorążych Artylerii w Toruniu 1923-1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks, 2000. ISBN 83-87103-90-X.
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920–1937. [dostęp 2020-07-03].
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami
- Odznaczeni Krzyżem Armii Krajowej
- Porucznicy artylerii II Rzeczypospolitej
- Członkowie Związku Walki Zbrojnej
- Oficerowie Armii Krajowej
- Urodzeni w 1910
- Zmarli w 2000
- Pochowani na cmentarzu komunalnym w Opolu
- Polacy i obywatele polscy – więźniowie radzieckich łagrów 1945–1989