Coleosporium pulsatillae

Coleosporium pulsatillae

Uredinia i telia na listkach sasanki
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	rdze
Rząd	rdzowce
Rodzina	pęcherzycowate
Rodzaj	Coleosporium
Gatunek	Coleosporium pulsatillae
Nazwa systematyczna
Coleosporium pulsatillae (F. Strauss) Fr. Summa veg. Scand., Sectio Post. (Stockholm): 512 (1849)

Porażony liść sasanki

Coleosporium pulsatillae (F. Strauss) Fr. – gatunek grzybów z rodziny pęcherzycowatych (Coleosporiaceae). Grzyb mikroskopijny, pasożyt kosodrzewiny (Pinus mugo) i sasanek (Pulsatilla). U kosodrzewiny wywołuje chorobę zwaną rdzą pęcherzykowatą igieł sosny.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coleosporiaceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1811 r. Friedrich Karl Joseph von Strauss nadając mu nazwę Uredo tremellosa var. pulsatillae. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1849 r. Elias Fries.

W Polsce jest uważany za synonim Coleosporium tussilaginis. Europejskie formy gatunków z rodzaju Coleosporium morfologicznie są nie do odróżnienia. Różnią się jednak specjalizacją żywicielską form uredinialnych i telialnych na różnych gatunkach roślin. Z tego powodu formy pasożytujące na roślinach z rodzaju Anemone (Pulsatilla) są przez niektórych mykologów traktowane jako odrębny gatunek. Ostatnie badania molekularne wykazały, że w większości przypadków należy preferować taką wąską koncepcję gatunkową. Rozstrzygną to zapewne dalsze badania.

Rozwój

Jest to pasożyt dwudomowy, tzn, że jego pełny cykl rozwojowy odbywa się na dwóch różnych gatunkach żywicieli. Wąsko wyspecjalizowany oligotrof. Pyknidia i ecja rozwijają się na kosodrzewinie, uredinia i telia na gatunkach sasanek: Pulsatilla alpina, armena, bungeana, halleri & subsp. slavica + styriaca, montana, nigricans, patens, pratensis, regeliana, vernalis, vulgaris & subsp. grandis.

Wiosną (od kwietnia do maja) na zakażonych igłach kosodrzewiny pojawiają się niewielkie plamki. Są to skupiska pyknidiów wytwarzające pykniospory. W kilka dni później powstają ecja wytwarzające ecjospory roznoszone przez wiatr. Na dolnej stronie liści zainfekowanej rośliny powstają zarodniki zwane urediniosporami, które dokonują infekcji wtórnej zakażając następne liście. Pod koniec lata i jesienią powstaje inny typ zarodników – teliospory, które kiełkując wytwarzają podstawki, w których powstają bazydiospory. Gdy wiatr przeniesie bazydiospory na igły sosny kiełkują na nich, dokonując infekcji pierwotnej.

Coleosporium pulastillae wytwarza 5 rodzajów zarodników. Pykniospory, ecjospory, urediniospory i teliospory powstają w wyniku rozmnażania bezpłciowego, bazydiospory na drodze płciowej. Cały cykl rozwojowy trwa jeden rok. Zaatakowane igły sosny zazwyczaj żółkną i opadają, część z nich jednak pozostaje żywa. Na tych igłach grzybnia pasożyta może przetrwać 2–3 lata. Zimę przetrwać mogą również uredinia na drugim żywicielu tego patogenu.

Morfologia

Uredinia i telia takie same, jak u Coleosporium tussilaginis, morfologicznie nie do odróżnienia. Teliospory o kształcie kolumn, na wierzchu pokryte warstwą woskowej substancji. Początkowo są one jednokomórkowe, ale w końcu zachodzi mejoza, w wyniku czego powstaje łańcuch czterech haploidalnych komórek. Kiełkują bezpośrednio na sterygmie.