Przejdź do zawartości

Monasterzyska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy miasta na Pokuciu. Zobacz też: Monasterzyska na Bracławszczyźnie.
Monasterzyska
Монастириська
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Rejon

czortkowski

Populacja (2017)
• liczba ludności


5887[1]

Nr kierunkowy

+380 3555

Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Monasterzyska”
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Monasterzyska”
Ziemia49°04′N 25°07′E/49,066667 25,116667
Multimedia w Wikimedia Commons
Monastr na mapie z 1650 r.

Monasterzyska (ukr. Монастириська, Monastyryśka) – miasto na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, w rejonie czortkowskim nad Koropcem, dawna siedziba byłego rejonu monasterzyskiego.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Od połowy XIV wieku (później w województwie ruskim) do 1772 miasto należało do Korony Polskiej (od 1569 Rzeczypospolitej), założono je w roku 1454. Od 1772 do 1918 pod zaborem austriackim wchodziło w skład austriackiej prowincji Królestwo Galicji i Lodomerii. W II Rzeczypospolitej miasto znajdowało się w powiecie buczackim województwa tarnopolskiego. W latach 1934–1944 istniała gmina Monasterzyska.

Po 1944 w ZSRR (UkrSSR), od 1991 miasto na Ukrainie.

W okresie międzywojennym miasto wielowyznaniowe (rzymskokatolickie, greckokatolickie, żydowskie, protestanckie) i wielonarodowościowe (Polacy, Ukraińcy, Żydzi i w mniejszości Niemcy oraz Węgrzy).

Kalendarium

[edytuj | edytuj kod]
  • 1433 i 1437 – Monasterzyska własnością rycerza Zygmunta
  • 1454–1465 – Monasterzyska własnością rodziny Buczackich-Jazłowieckich herbu Abdank
  • 1498 – miasto zniszczone przez najazd Mołdawian i Turków
  • 1552 – przywilej dla Monasterzysk od króla Zygmunta Augusta na prowadzenie targu w piątki i jarmarku na św. Jędrzeja[2]
  • 1552 – zamek kamienny został wybudowany przez rodzinę Sienieńskich herbu Dębno
  • 1557 – przywilej od króla na prowadzenie drugiego jarmarku, na św. Krzyż[2]
  • 1578 – Monasterzyska oblegane przez Tatarów i Turków
  • 1621 – zniszczenie zamku w Monasterzyskach przez Tatarów
  • 1629 – Stanisław Lubomirski, wojewoda ruski, pokonał w bitwie pod Monasterzyskami hordy Tatarów krymskich[2]
  • 1630 – od tego roku właścicielem Monasterzysk została rodzina Potockich herbu Pilawa, która przebudowała zamek na pałac
  • 1653 – luty – bitwa o Monasterzyska podczas powstania Chmielnickiego. Monasterzyska były oblegane przez wojska polskie Stefana Czarnieckiego (sam dowódca został ranny w podniebienie); miasta bronił Iwan Bohun. Wojska polskie poniosły klęskę i na pewien czas zaprzestały działań wojennych.
  • 1655 – powstanie Chmielnickiego, Monasterzyska oblegane przez wojska kozackie pod dowództwem Iwana Bohuna.
  • 1751 – poświęcenie kościoła murowanego rzymskokatolickiego pw. Najświętszej Marii Panny (wcześniejszy kościół rzymskokatolicki – brak daty erekcji, istniał przynajmniej w 1702)[2]
  • 1797 – w mieście powstaje pierwsza Fabryka Tytoniu i Cygar, która w 1812 r. zostaje przeniesiona do Śniatyna[3].
  • 1809 – kwiecień–październik, wojna polsko-austriacka, jako część wojen polsko-napoleońskich, toczyła się również w Galicji
  • 1809 – w Monasterzyskach kwaterował oddział pułkownika Piotra Strzyżowskiego (Strzyżewskiego)
  • 1841 – epidemia tyfusu w Monsterzyskach (wielu mieszkańców zmarło – zapisy w metrykach parafii rzymskokatolickiej w Monasterzyskach)
  • 1844 – Właścicielem Monasterzysk był Przemysław Potocki, syn Antoniego i Róży z Potockich (córka Stanisława Szczęsnego), ożeniony z Teresą Sapieżanką. W tymże roku sprzedał on Monasterzyska wraz z folwarkami Berezówka, Czechów, Huta Stara i Nowa, Słobódka Górna i Wyczółki Karolowi Bako de Hette. Według innych źródeł[jakich?] przejął on Monasterzyska jako posag swej żony z linii Potockich, a wdowy po Korytkowskim. Karol Bako de Hette wybudował w Monasterzyskach piekarnię, koszary i stajnie dla kawalerii. Założył także papiernię, poruszaną wodą.
  • 1849/50 – do Monasterzysk zostaje z powrotem przeniesiona Fabryka Tytoniu i Cygar. W sprawozdaniu za okres 1866-1870 podano, że fabryka ta, przerabiająca tytoń krajowy oraz węgierski, turecki i amerykański, zatrudniała około 500-800 osób (głównie kobiet). Przy fabryce był szpital dla chorych robotników. Fabryka funkcjonuje do dzisiaj. W późniejszym okresie była to rządowa fabryka austriacka produkująca tytoń i cygara, z główną dyrekcją w Wiedniu[4].
  • 1854 – garnizon huzarów austriackich (nr regimentu 15) rozpoczyna stacjonowanie w Monasterzyskach. Stacjonował podobno przez jeden rok, później byli tu dragoni.
  • 1860 – Monasterzyska siedzibą powiatu (niem. Bezirk Monasterzyska, powierzchnia 8,5 mil kw.), który wchodził w skład obwodu Stanisławów (niem. Stanislauer Kreis)[5].
  • 1867 – Karol Bako de Hette odsprzedał Monasterzyska Józefowi Marcinowi Młodeckiemu h. Półkozic, synowi Kazimierza Młodeckiego (zm. 1854) i Doroty Potockiej-Młodeckiej. Józef Młodecki[6] z żony Doroty ks. Lubomirskiej (córka ks. Antoniego Juliusza) miał troje dzieci: Marię Młodecką–Potocką (żona Artura hr. Potockiego z Buczacza), Jadwigę Młodecką (niezamężna) i Władysława Młodeckiego (1870-1925), następnego właściciela posiadłości ziemskiej Monasterzyska. Władysław miał dwoje dzieci: Stefana Młodeckiego (1903 Koszowa – ok. 1980) i Józefa Młodeckiego (1898 Koszowa – po 1945 Kraków), który był kolejnym właścicielem dóbr ziemskich Monasterzyska, kawaler, bezdzietny.
  • 1872 – epidemia cholery w Monasterzyskach (w księgach metrykalnych zgonów parafii rzymskokatolickiej zapisy o wielu zgonach na cholerę)
  • 1884 – 15 listopada, otworzono linię kolejową Stanisławów-Buczacz (przez Monasterzyska)
  • 1888 – ogłoszenie generalnej dyrekcji K. K. Fabryki Tytoniu w Wiedniu (Tabakregie) zamieszczone w «Gazecie Lwowskiej» dotyczące przetargu na rozbudowę fabryki
  • 1896 – powstała ochronka dla dzieci – fundatorem byli właściciele Monasterzysk, Młodeccy[7].
  • 1894 – Monasterzyskom groziła epidemia cholery.
  • 1899 – 1 Galicyjski Pułk Ułanów rozpoczyna stacjonowanie w Monasterzyskach[8].
  • 1903 – 17 września[9][9], pożar w mieście, który rozpoczął się od domu Scherza (handlarza gęsim smalcem) i przeniósł się na całe miasteczko, wraz z przedmieściami – Folwarki[9]. Z wyjątkiem górnej części rynku w miasteczku spaliło się wszystko: domy, sklepy, składy i dalsze zabudowania[9]. Zachował się kościół rzymskokatolicki. Od strony południowej płomienie powstrzymała cerkiew, nie zniszczona na zewnątrz, ale w środku już tak[9]. Pastwą płomieni padło jednak probostwo greckokatolickie. Doszczętnie spłonęła, położona w zachodniej części Starego Miasta, nad rzeką Koropiec, dzielnica żydowska zwana „Stambułem”, wraz z 800 letnią modrzewiową synagogą, nową synagogą i ratuszem[9]. Łącznie podczas pożaru w Monasterzyskach spłonęło 300 domów, w Folwarkach 150 domów, a około 3000 osób pozostało bez dachu nad głową, przynajmniej 7 osób zginęło[9][9]. Burmistrzem Monasterzysk był wówczas Nechels[9]. Na miejsce pożaru przybył marszałek powiatu buczackiego, Błażowski[9].
  • 1926 – 1 lipca do Monasterzyska włączno Folwarki i Berezówkę[10].
  • 1938 – 30 października pracownicy Fabryki Tytoniu w Monasterzyskach uroczyście przekazali batalionowi KOP „Czortków” karabin maszynowy oraz konie i rowery, zakupione ze zbiórki społecznej[11].
  • 1939 – 18 września – Monasterzyska po agresji ZSRR na Polskę okupowane przez Armię Czerwoną, po pseudowyborach anektowane 1 listopada 1939 przez ZSRR, w składzie USRR. Sowieckie władze okupacyjne po przeprowadzeniu pseudowyborów dokonały w październiku 1939 formalnej aneksji okupowanych terenów II Rzeczypospolitej. Konsekwencją aneksji było narzucenie mieszkańcom terenów okupowanych obywatelstwa ZSRR i rozpoczęcie procesu sowietyzacji terenów okupowanych i systematycznych represji policyjnych NKWD. Powyższe akty prawne, sprzeczne z Konwencją haską IV (1907) były nieważne w świetle prawa międzynarodowego i nie były uznawane zarówno przez Rząd RP na uchodźstwie, jak i państwa sojusznicze wobec Polski, a także państwa trzecie (neutralne) przez cały czas trwania II wojny światowej.
  • 1940 – Sowieci wprowadzili terror polityczny, dokonywali masowych aresztowań przedstawicieli polskich i ukraińskich elit politycznych, masowych wywózek i grabieży majątku. Planowo niszczyli naukę i kulturę polską, a przedstawicieli inteligencji, Kościoła, wojska, działaczy społecznych i politycznych zsyłali do obozów koncentracyjnych Gułagu lub mordowali. Po ataku III Rzeszy na ZSRR Monasterzyska zostały 4 lipca 1941 roku zajęte przez Wehrmacht.
  • 1941 – 1943 – Niemcy przy czynnym udziale Ukraińskiej Policji Pomocniczej zamordowali w Monasterzyskach i okolicznych miejscowościach ok. 3000 Żydów, z których część rozstrzelano miejscu, a resztę wywieziono do obozów zagłady[12].
  • Od listopada 1942 do lutego 1943 mieszkająca w Monasterzyskach rodzina Grzebyków ukrywała Żydówkę Deborę Weg. Następnie Stanisław Grzebyk zorganizował dokumenty poświadczające, że Weg jest jego żoną i zgłosił się wraz z nią na roboty w Niemczech. W tym czasie jego siostra Stefania pomagała w ukrywaniu Żydów w Lubieniu k. Krosna i w Boguchwale k. Rzeszowa. W 1986 roku Instytut Jad Waszem podjął decyzję o przyznaniu Janowi, Marii i Stanisławowi Grzebykom oraz Stefanii Wołoszyniak z d. Grzebyk tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[13].
  • 1943 – 1945 – nacjonaliści ukraińscy z UPA zamordowali łącznie 27 Polaków, wśród których znaleźli się m.in. Stanisław Ihnatowicz, komendant obwodu Armii Krajowej, Józefa Kozik ps. „Kalina, łącznika, Marian Filipecki, nauczyciel i organizator tajnego nauczania, Zygmunt Ćwiąkała, student Uniwersytetu Lwowskiego oraz (?) Domański, lekarz weterynarii. Z kolei w koloniach Folwarki i Kołodne oraz na okolicznych drogach zamordowano kolejnych 33 Polaków[14].
  • 1944 – 22 lipca Armia Czerwona ponownie zajęła Monasterzyska.
  • 1945 po konferencji jałtańskiej (4–11 lutego 1945), wyłoniony w konsekwencji jej ustaleń Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej podpisał 16 sierpnia 1945 umowę z ZSRR, uznając nieco zmodyfikowaną linię Curzona za wschodnią granicę Polski, w oparciu o porozumienie o granicy zawarte pomiędzy PKWN i rządem ZSRR 27 lipca 1944. W konsekwencji umowy Monasterzyska zostały włączone do ZSRR jako część USRR, a ich polską ludność wysiedlona na podstawie tzw. układów republikańskich podpisanych 9 września 1944 roku pomiędzy PKWN a Ukraińską SRR, głównie na tzw. Ziemie Odzyskane.
  • 1991 – od proklamacji niepodległości Ukrainy, miasto rejonowe obwodu tarnopolskiego Ukrainy

Dobra ziemskie Monasterzyska

[edytuj | edytuj kod]

Z Monasterzyskami związana była szlachecka rodzina Potockich herbu Pilawa Złota. W 1844 roku ostatni właściciel dóbr Monasterzyska, Przemysław Potocki, sprzedał je, wraz z folwarkami Berezówka, Czechów, Huta Stara i Nowa, Słobódka Górna i Wyczółki, Karolowi Bako de Hette. Nowy właściciel wybudował w Monasterzyskach piekarnię, koszary i stajnie dla kawalerii.

W 1867 Karol Bako de Hette sprzedał dobra Monasterzyska Józefowi Marcinowi Młodeckiemu herbu Półkozic.

Właścicielami części Monasterzysk byli również bracia Safrin[15]: Juda Safrin – prezes kahału w Monasterzyskach i właściciel gorzelni w pobliskim Buczaczu, a zarazem dziadek Horacego Safrina oraz Izrael Herz Safrin – burmistrz Monasterzysk (w latach 1871–1875, również w 1877)[16], jednocześnie wieloletni członek Rady Powiatowej w Buczaczu z grupy gmin miejskich jako właściciel dóbr.

Bracia Safrin dzierżawili od Józefa Młodeckiego prawo propinacji i produkowali w miejscowym browarze piwo (Browar Monasterzyska).

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
  • warowny zamek istniał do połowy XVIII w. Ludwika Potocka wydzierżawiła zamek rządowi Austrii na fabrykę tytoniu. Niebawem zamek spłonął i nie został odbudowany[17]
  • pałac wybudowany w stylu klasycystycznym, w 1780 przez Ludwikę Potocką przetrwał do 1914, kiedy spłonął podpalony przez Kozaków. W 1918 rozpoczęto odbudowę obiektu, której nie dokończono[17]
  • cmentarz rzymskokatolicki. W mieście znajduje się jeden z największych polskich cmentarzy na Podolu, liczący ponad 2000 kamiennych nagrobków, kaplica grobowa Potockich oraz kwatera wojskowa, na której spoczywają powstańcy styczniowi z 1863 oraz legioniści polscy z okresu walk 1914–1918. Obiekt ten w 2006 był w złym stanie i wymagał natychmiastowej konserwacji.
  • cmentarz greckokatolicki
  • cmentarz żydowski
  • kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Obecny, murowany kościół wybudowano w połowie XVIII wieku w miejscu wcześniejszego drewnianego. Fundatorem kościoła był dziedzic miasta Józef Potocki, kasztelan lwowski[11]. Konsekracja w 1751 dokonana przez biskupa sufragana krakowskiego Michała Kunickiego. Najokazalszą ze świątyń miasta, obecnie cerkiew prawosławna (UAKP).
  • wjazd do miasta zapewniały niegdyś Brama Bystrzycka i Brama Podolska.

Znane postacie pochodzące z Monasterzysk

[edytuj | edytuj kod]

Właściciele Monasterzysk

[edytuj | edytuj kod]

Ludzie związani z Monasterzyskami

[edytuj | edytuj kod]
  • Leon Chameides – burmistrz Monasterzysk w 1914, doktor[25]
  • Antoni Joniec – ostatni proboszcz parafii rzymskokatolickiej w Monasterzyskach, w 1945 r. wraz ze swoim wikarym, ks. Józefem Maciaszkiem wywiózł z kościoła parafialnego łaskami słynący obraz Matki Boskiej Bolesnej, obecnie znajdujący się w kościele w Bogdanowicach[26].
  • Stanisław Józefczuk – nauczyciel, w 1933 mianowany kierownikiem 7-klasowej szkoły męskiej
  • Anzelm Mosler – dr, adwokat w Monasterzyskach[27], żydowski działacz społeczny
  • Edmund Niedźwiecki – dowódca oddziału AK, zastrzelony przez Niemców w grudniu 1943 r.[11]
  • Antoni Sztyl – rzeźbiarz lwowski, autor prac w miejscowym kościele.
  • Ryszard Szumilski – syn burmistrza Monasterzysk, żołnierz AK, aresztowany przez NKWD, zmarł w styczniu 1945 r. w więzieniu w Czortkowie[28][29].
  • Sylwester Thulie – starosta powiatowy w Monasterzyskach (m.in. w 1860)[30].
  • Antoni Żyromski – kapitan artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej[31].
  • Adam Kazimierz Zieliński - absolwent prawa (doktorat) na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, dyplomata, historyk

Sprawiedliwi wśród Narodów Świata (ratujący Żydów w Monasterzyskach)

[edytuj | edytuj kod]

Nazwiska na polskiej liście Sprawiedliwych

[edytuj | edytuj kod]
  • Jan i Maria Grzebykowie, ich syn Stanisław oraz córka Stefania Wołoszyniak z d. Grzebyk[32]
  • Witold i Maria Przysieccy oraz Klaudia Kułakowska (matka Marii Przysieckiej) - uratowali Celinę Mildwurm[33]
  • Janina Rybak - ukrywała Perlę Reibel[34]
  • Janusz Tęczyński - patrz niżej (lista ukraińska)
  • Maria Weinglas i jej córka Kazimiera (po mężu Gurba) - ukrywały czworo Żydów z rodzin Fuchsów i Grossów[35]

Nazwiska na ukraińskiej liście Sprawiedliwych

[edytuj | edytuj kod]
  • Janius Tęczyński albo Janusz Tonczynski - osoba ujęta zarówno na ukraińskiej, jak i na polskiej (jako Janusz Tęczyński) liście Sprawiedliwych pod numerem sprawy 4979. Jad Waszem podaje ukraińską narodowość Tęczyńskiego vel Tonczynskiego. Według IPN był on Polakiem. W swoim domu w Monasterzyskach ukrywał on pochodzącego z Podhajec Maxa Sheera[36][37][38].

Honorowi obywatele Monasterzysk

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2017 року. Державна служба статистики України. Київ, 2017, s. 66. (ukr.).
  2. ↑ a b c d Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. VI – wynik wyszukiwania – DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2020-02-15].
  3. ↑ Zbigniew Żyromski, Miasto Kresowe. Monasterzyska wczoraj i dziś., Wrocław 2003, s. 11, ISBN 83-918764-0-3.
  4. ↑ Zbigniew Żeromski, także.
  5. ↑ Handbuch des Lembergerer Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860. Lemberg, 1860, s. 8, 46. (niem.).
  6. ↑ Otrzymał nowy herb od Papieża Leona XIII; zob.: Teodor Żychliński: Złota księga szlachty polskiej. R. XIII. Poznań, 1891, s. 246–247.
  7. ↑ ANNO, Kuryer Lwowski (Lemberger Courier), 1898-04-17, Seite 2 [online], anno.onb.ac.at [dostęp 2020-02-15].
  8. ↑ Historia 8 Pułku Ułanów ks. Józefa Poniatowskiego [online], www.kazior5.pl [dostęp 2022-09-08].
  9. ↑ a b c d e f g h i j Kurjer Lwowski, 1903-09-20, Seite 4 [online], anno.onb.ac.at [dostęp 2020-02-15].
  10. ↑ Dz.U. z 1926 r. nr 48, poz. 290
  11. ↑ a b c Zbigniew Żyromski, dz. cyt., s. 34.
  12. ↑ Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 160–161, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
  13. ↑ Historia pomocy - Rodzina Grzebyków. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).
  14. ↑ Henryk Komański, Tamże.
  15. ↑ Natasza Celer za:Gesher Galicia, Monasterzyska Cadastral Map, 1847.
  16. ↑ Schematyzm Galicji 1871 rok, 1871.
  17. ↑ a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 125–128, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
  18. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum z wykładowym językiem polskim w Przemyślu za rok szkolny 1908. 1908, s. 5 [19].
  19. ↑ Władysław Szklarz i Zbigniew Żyromski. Buczaczanie typowani do wpisania do «Złotej Księgi Kresowian. „Głos Buczaczan”. 3 (58), Wrocław, 2006, s. 41.
  20. ↑ Z dziejów walki z chorobami zakaźnymi w Kielcach.
  21. ↑ Zmarł Zbigniew Żyromski.
  22. ↑ Pierścień Milenijny dla Zbigniewa Żyromskiego. Dziennikarze RP. 25 września 2017.
  23. ↑ Józef Marcin «II» hr. (primog.) Młodecki h. Półkozic.
  24. ↑ Zmarli. „Kurier Lwowski”. 288, s. 3, 17 stycznia 1902.
  25. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów, 1914, s. 513.
  26. ↑ Instytut Gość Media, Sanktuarium Kresowianki [online], Instytut Gość Media, 9 października 2014 [dostęp 2023-03-18].
  27. ↑ Z Izby sądowej. „Kurjer Stanisławowski”. 1225, s. 3, 28 lutego 1909.
  28. ↑ Zbigniew Żyromski, tamże.
  29. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Kuratorjum Okręgu Szkolnego Lwowskiego”. 7, s. 230, 1933, R. XXXVII.
  30. ↑ Handbuch des Lembergerer Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860. Lemberg, 1860, s. 46. (niem.).
  31. ↑ Antoni Żyromski – ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2023-07-27].
  32. ↑ Grzebyk Jan & Maria ; Son: Stanisław ; Daughter: Woloszyniak Stefania (Grzebyk). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
  33. ↑ Przysiecki Witold & Przysiecka Maria (Kułakowska); Mother-In-Law: Kułakowska Klaudia. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
  34. ↑ Rybak Janina. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
  35. ↑ Weinglas Maria (Kulczycka); Daughter: Gurba Kazimiera (Weinglas). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
  36. ↑ Tęczyński Janius. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-07-22]. (ang.).
  37. ↑ ТОНЧИНСЬКІЙ ЯНУШ. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-07-22]. (ukr.).
  38. ↑ Podhajce. zyciezazycie.pl. [dostęp 2024-07-22]. (pol.).
  39. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1907. Lwów: drukarnia Wł. Łozińskiego, 1907, s. 30.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Miasta obwodu tarnopolskiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Monasterzyska&oldid=74368943”