Teatr Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki w Charkowie
 Budynek Teatru Szewczenki na logotypie | |
| Pełna nazwa |
Państwowy Ukraiński Akademicki Teatr Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki |
|---|---|
| Typ teatru |
teatr dramatyczny |
| Założyciel | |
| Data powstania |
1934 |
| Państwo | |
| Lokalizacja | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 49,995°N 36,232°E/49,995000 36,231667 | |
| Strona internetowa | |
Teatr Dramatyczny im. Tarasa Szewczenki w Charkowie – narodowy ukraiński teatr dramatyczny[1], działający od 1926 roku w Charkowie, w latach 1922–1933 jako Teatr Berezil, a od 1934 roku pod swoją obecną nazwą[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Teatr Berezil (1922−1933)[edytuj | edytuj kod]
W marcu 1922 roku reżyser Łeś Kurbas założył w Kijowie laboratoryjny Związek Artystyczny Berezil (nazywany również Teatrem Berezil), którego nazwa wzięła się od nazwy miesiąca, w którym powstał (marzec to po ukraińsku „berezeń”). Z czasem stał się on kuźnią elit teatralnych Ukrainy, których następcy dziś tworzą ukraiński teatr dramatyczny[3].
Kurbas tworzył przy swoim teatrze rozmaite pracownie mające duży wpływ na kształt artystyczny tego zespołu, spośród nich należy wymienić: pierwszą eksperymentalną; drugą, której zadaniem było stworzenie teatru dziecięcego na Ukrainie; trzecią w Białej Cerkwi, a przy niej studio literatury, mające za zadanie propagowanie literatury, edukację literacką i stworzenie kadry tłumaczy; czwartą pracownię, którą był teatr Łesia Kurbasa; piątą zajmującą się sztuką amatorską; szóstą w Odessie; siódmą „Mokro-Kalihirską”, stworzoną przez ponad dwieście wiejskich dziewcząt i chłopców. W planach była kolejna pracownia, zajmująca się teatrem żydowskim[4][5].
W kwietniu 1926 roku zadecydowano o przeniesieniu Teatru Berezil do Charkowa, ówczesnej stolicy radzieckiej Ukrainy. Tam Kurbas poznał dramaturga Mykołę Kulisza i podjął współpracę ze scenografem Wadymem Mellerem. Ich spotkanie zaowocowało wieloma wybitnymi przedstawieniami. W październiku 1933 roku Kurbasa pozbawiono kierownictwa teatru, a następnie aresztowano.
Teatr Szewczenki (1934)[edytuj | edytuj kod]
Zespół Teatru Berezil, pod kierownictwem jego dotychczasowego aktora Mariana Kruszelnickiego[6], przekształcił się w Ukraiński Teatr Dramatyczny w Charkowie[1]. W 1935 roku teatr otrzymał imię ukraińskiego poety narodowego Tarasa Szewczenki, a w 1947 roku otrzymał tytuł „akademicki”. Obecnie Mała Scena tego teatru nosi nazwę „Berezil”, oprócz niej Teatr Szewczenki posiada Dużą Scenę (900 miejsc)[7] oraz Scenę Eksperymentalną.
Aktorzy Berezila są bezpośrednimi kontynuatorami metod swego założyciela, uczniów Konstantego Stanisławskiego, którzy tworzyli tkankę artystyczną tej sceny w latach 60. i 70. oraz od lat 90. wychowanków Anatolija Wasiljewa[8]. Z teatrem współpracowało wielu wybitnych artystów, m.in. Leonid Bykow, a w repertuarze dominowała dramaturgia socrealistyczna i współczesna.
Teatr ponownie uzyskał międzynarodowy rozgłos za czasów dyrekcji Andrija Żołdaka (2002−2005)[9], występował na wielu europejskich festiwalach teatralnych m.in. w Niemczech, Francji, Finlandii, Holandii, Polsce, Austrii, Rumunii i Rosji[10]. W 2004 roku na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym w Sankt-Petersburgu teatr został wyróżniony Nagrodą UNESCO, zaś zespół aktorski został zaliczony przez krytykę teatralną do dziesiątki najlepszych zespołów w Europie[11].
W 2005 roku Andrij Żołdak przestał kierować teatrem, a w roku 2006 wyjechał z Ukrainy na znak protestu wobec cenzury prewencyjnej, jaką stosowała ówczesna władza w stosunku do jego spektaklu Romeo i Julia według Szekspira[9][12].
Polonica[edytuj | edytuj kod]
W 1990 roku Grzegorz Mrówczyński wyreżyserował w Teatrze Szewczenki Operetkę Witolda Gombrowicza, która otrzymała Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich[13].
W latach 2012–2017 reżyserem-gościem był Andrzej Szczytko, który na deskach teatru wystawił Żegnaj, Judaszu Ireneusza Iredyńskiego (2013), Antygonę w Nowym Jorku Janusza Głowackiego (2014) oraz Kartotekę Tadeusza Różewicza (2017)[7][8][14].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Kharkiv Ukrainian Drama Theater [online], www.encyclopediaofukraine.com [dostęp 2016-06-10].
- ↑ Харківський Державний Академічний Драматичний Театр ім. Т.Г.Шевченка [online], www.theatre-shevchenko.com.ua [dostęp 2016-06-10].
- ↑ Teatr – pismo [online], www.teatr-pismo.pl [dostęp 2016-06-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-01].
- ↑ Entry Display Web Page [online], www.encyclopediaofukraine.com [dostęp 2016-06-10].
- ↑ Łeś Kurbas – europejski reformator teatru ukraińskiego | grotowski.net [online], www.grotowski.net, 6 kwietnia 2014 [dostęp 2016-06-10].
- ↑ Entry Display Web Page [online], www.encyclopediaofukraine.com [dostęp 2016-06-10].
- ↑ a b Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2016-06-10].
- ↑ a b Charków. Prapremiera „Kartoteki” Różewicza [online], www.e-teatr.pl [dostęp 2017-01-11].
- ↑ a b UKRAINA 2012: Wrzątek bez herbaty / Teatr / dwutygodnik.com [online], www.dwutygodnik.com [dostęp 2016-08-09].
- ↑ Trzy przedstawienia ukraińskiego reżysera [online], www.dziennikteatralny.pl [dostęp 2016-08-09].
- ↑ Rp.pl, Świat Żołdaka – Archiwum Rzeczpospolitej [online], archiwum.rp.pl [dostęp 2016-08-09].
- ↑ DIRECTOR / Svoboda Zholdak Theatre [online], svobodazholdaktheatre.com [dostęp 2016-09-30].
- ↑ Grzegorz Mrówczyński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy). [dostęp 2017-12-10].
- ↑ Raijn Interactive, Teatr traumy, „Teatr” [dostęp 2017-12-10] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-20] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- „Łeś Kurbas, czyli teatr Rozstrzelanego Odrodzenia” Anna Korzeniowska-Bihun
- Encyclopedia of Ukraine w 10 tomach, redaktor naczelny; prof. Wołodymyr Kubijowycz – Paryż, Nowy Jork: Mołode Żyttja, 1954/89
- Oficjalna strona internetowa Teatru Szewczenki