5 złotych 1936 Żaglowiec
| |
| Dane podstawowe | |
| Emitent | |
|---|---|
| Nominał | |
| Rocznik |
1936 |
| Emisja | |
| Mennica | |
| Nakład |
1 000 000 szt. |
| Data emisji |
23 grudnia 1936 |
| Data wycofania |
22 listopada 1939 |
| Projektant | |
| Opis fizyczny | |
| Masa |
11 g |
| Średnica |
28 mm |
| Materiał |
srebro Ag750 |
| Rant |
ząbkowany |
| Stempel | |
| Uwagi |
moneta okolicznościowa |
5 złotych 1936 Żaglowiec – okolicznościowa moneta pięciozłotowa, bita w srebrze, wprowadzona do obiegu 23 grudnia 1936 r. rozporządzeniem Ministra Skarbu Eugeniusza Kwiatkowskiego z dnia 10 grudnia 1936 r. (Dz.U. z 1936 r. nr 92, poz. 644)[1], wycofana z obiegu na podstawie rozporządzenia ministrów gospodarki, finansów i spraw wewnętrznych Rzeszy wydanego 22 listopada 1939 r. w okresie Generalnego Gubernatorstwa, według którego monety bite w srebrze w okresie II Rzeczypospolitej należało obowiązkowo wymieniać na pieniądze papierowe[2][3].
W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia pięciozłotówki do obiegu podawany był 30 grudnia 1936 r[4]., jednak w późniejszych tego samego autora – 23 grudnia 1936 r[5].
Moneta upamiętniała 15. rocznicę budowy portu w Gdyni[6].
Awers[edytuj | edytuj kod]
W centralnym punkcie umieszczono godło – orła w koronie, poniżej rok „1936", dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA”[2].
Rewers[edytuj | edytuj kod]
Na tej stronie monety znajdują się: rysunek żaglowca na wodzie, napis „ 5 ZŁOTYCH 5”, z lewej strony inicjały projektanta AJ, a prawej strony herb Kościesza – znak mennicy w Warszawie[2].
Nakład[edytuj | edytuj kod]
Monetę wybito w srebrze próby 750, na krążku o średnicy 28 mm, masie 11 gramów, z rantem ząbkowanym, według projektu Józefa Aumillera, w mennicy w Warszawie, w nakładzie 1 000 000 sztuk[6].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Pięciozłotówkę bito na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 27 sierpnia 1932 r. o zmianie niektórych postanowień rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 5 listopada 1927 r., definiującego parametry monet: 2, 5, 10 złotych bitych w srebrze próby 750 i masie 2,2 grama przypadających na 1 złoty (Dz.U. z 1932 r. nr 74, poz. 668)[2].
Godło na monecie jest zgodne ze wzorem Godła Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzonym 13 grudnia 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980)[2].
Parametry monety są identyczne z parametrami pięciozłotówek wzór 1932 i 1934 oraz pięciozłotówki 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki[7][6].
Wzór rysunku awersu i rewersu jest identyczny z tymi dla dwuzłotówki 1936 Żaglowiec[7].
W literaturze można czasami spotkać się z opiniami, że Józef Aumiller sportretował na monecie Dar Pomorza. W rzeczywistości, ze względu na charakterystyczne ożaglowanie trzeciego masztu, jest to bark, najprawdopodobniej Lwów – polski żaglowiec szkolny[2].
Razem z dwuzłotówką z żaglowcem z 1936 r. były ostatnimi monetami okolicznościowym wprowadzonymi do obiegu w II Rzeczypospolitej[2].
Wersje próbne[edytuj | edytuj kod]
W katalogach podana jest informacja o wybiciu próbnych wersji monety[6]:
- w srebrze, stemplem zwykłym, z napisem „PRÓBA” (110 sztuk),
- w srebrze, stemplem lustrzanym, z napisem „PRÓBA” (nieznana liczba sztuk),
- w srebrze, z większym napisem „PRÓBA” (nieznana liczba sztuk).
Istnieje również wersja próbna tej monety wybita w postaci klipy o wymiarach 35 × 35 mm, bez napisu „PRÓBA” wybita[6]:
- w srebrze (200 sztuk),
- w brązie (200 sztuk),
- w srebrze, wybita stemplem lustrzanym (nieznana liczba sztuk).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- 2 złote 1936 Żaglowiec
- klipa 5 złotych 1936 Żaglowiec
- lista monet obiegowych II Rzeczypospolitej
- 15. rocznica budowy portu w Gdyni (monety)
- 5 złotych
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918–1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 225–227, ISBN 83-912223-4-9.
- ↑ a b c d e f g Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008.
- ↑ Adam Dylewski, Historia pieniądza na ziemiach polskich, wyd. pierwsze, Warszawa: Carta Blanca Sp. z o.o. Grupa Wydawnicza PWN, 2011, s. 286, ISBN 978-83-7705-068-2.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 160, ISBN 83-87355-37-2.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 49, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ a b c d e Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, 2010.
- ↑ a b Janusz Parchimowicz, Monety Polskie, 2003.