Batalion Sandomierskich Strzelców Celnych

Batalion Sandomierskich Strzelców Celnych

Historia
Państwo	Królestwo Polskie
Sformowanie	po 30 grudnia 1830
Rozformowanie	1831
Dowódcy
Pierwszy	Eustachy Grothus
Działania zbrojne
powstanie listopadowe
Organizacja
Dyslokacja	Radom, Warszawa

Strzelec Grothusa

Batalion Sandomierskich Strzelców Celnych – ochotnicza polska formacja wojskowa powołana w czasie powstania listopadowego. Utworzona po 30 grudnia 1830 przez majora Eustachego Grothusa. Miejscem formowania były Radom i Warszawa.

Działania

Eustachy Grothus

Rozlokowany wzdłuż Wisły na południe od Warszawy batalion ten przyczynił się do powstrzymania prób zniszczenia mostu w stolicy przez wojska rosyjskie. W nocy z 28 na 29 marca 1831 wypuszczone przez Rosjan z Karczewa trzy brandery zostały skutecznie ostrzelane przez polskie posterunki, w wyniku czego osiadły na mieliźnie w okolicy Siekierek i uległy samozniszczeniu. 5 czerwca 1831 oddział Grothusa otrzymał rozkaz przejścia na prawy brzeg Wisły i rozwinięcia tam działań partyzanckich. W maju przydzielony został do korpusu gen. Wojciecha Chrzanowskiego, wyprawionego na Lublin i Zamość. Do najskuteczniejszych działań tej formacji należały: bitwa pod Firlejem (9 maja), gdzie wraz z 5. Pułkiem Piechoty Liniowej zaskoczył i rozbił straż przednią gen. Cypriana Kreuza, bitwa pod Izbicą-Tarnogórą (12 maja) i bitwa pod Wieprzowym Jeziorem (druga połowa maja), gdzie batalion stawił opór znaczniejszym siłom rosyjskim z korpusu gen. Teodora Rüdigera. W początkach sierpnia żołnierzy Grothusa przerzucono na lewy brzeg Wisły i oddano pod rozkazy gen. Samuela Różyckiego.

Batalion brał udział w wielu bitwach i potyczkach: Saską Kępą (26 lutego), Siekierkami (29 marca), Gasami (31 marca), pod Wolą Pawłowską i Iłżą (9 sierpnia), pod Przytykiem (11 sierpnia), Borowem (22 sierpnia), Chotczą Górną Lipskiem (10 września), poniósł całkowitą porażkę pod Górą (24 września). Od połowy sierpnia współdziałał z oddziałem Giedroycia w lasach kozienickich, gdzie osiągnął wiele drobnych sukcesów.

Za swoje zasługi w walkach otrzymał 2 złote krzyże i 2 srebrne.

Bibliografia

• Eligiusz Kozłowski, Eustachy Grothus, w: Polski Słownik Biograficzny, t. IX, 1960-1961, s. 19-20.
• Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
• Polacy pochowani na cmentarzu Monmartre oraz Saint-Vincent i Batignolles w Paryżu, praca zbiorowa pod redakcją Andrzeja Biernata i Sławomira Górzyńskiego, Warszawa 1999
• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.