Cikowice
49°58′59″N 20°22′34″E/49,983056 20,376111| wieś | |
 Kościół w Cikowicach | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
884[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
32-700[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KBC, KBA[4] |
| SIMC |
0812057 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Bochnia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego  | |
| 49°58′59″N 20°22′34″E/49,983056 20,376111[1]
| |
| Strona internetowa | |
Cikowice – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Bochnia[5].
Wieś królewska w tenucie niepołomickiej w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[6].
W latach 1954-1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Cikowice, po jej zniesieniu w gromadzie Bochnia-Zachód. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
Od 1919 roku w miejscowości ma swoją siedzibę parafia. W Cikowicach znajduje się przystanek kolejowy, przez który przebiega linia kolejowa 91 Kraków Główny – Medyka. Występują tu duże pokłady wód geotermalnych.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0812063 | Gawęda | część wsi (zniesiona w 2023 r.[9]) |
| 0812070 | Pastwisko | część wsi |
| 0812086 | Zastudnie | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Cikowice po raz pierwszy pojawiają się w zapiskach w roku 1356, ale wioska z pewnością została założona znacznie wcześniej. Nazwa wsi jest patronimiczna, a jak twierdzi prof. Stanisław Arnold, wsie o takich nazwach nie powstały później niż około połowy XIII wieku.
Pierwszymi znanymi właścicielami Cikowic byli: Wojciech z Bęszyna, Michał i Czcik z Paszkowic oraz Jarosław. Od początku swego istnienia była w rękach szlacheckich i dość często zmieniała właścicieli. Na początku XV wieku właścicielem części Cikowic był podsędek ziemi krakowskiej Piotr Cikowski herbu Radwan, posługujący się najstarszą znaną pieczęcią z wizerunkiem tego herbu pochodzącą z 1443 i 1446 roku[10]. Był bardzo lubiany przez okoliczną szlachtę. Piotr sprzedał swoją część Cikowic w 1418 roku Janowi z Tarnowa. W rękach królewskich wioska znalazła się w 1489 roku. Jan Amor Tarnowski sprzedał je królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi wraz ze Stanisławicami, o czym poświadcza kopia dokumentu z 8 stycznia 1489 znajdująca się w Tekach Naruszewicza Biblioteki Czartoryskich. Włączono je do dóbr niepołomickich. W czasie lustracji dóbr królewskich w roku 1564 Cikowice należały do folwarku w Stanisławicach. Zamieszkiwało je 4 kmieci na półłankach, którzy oprócz czynszu oddawali do folwarku m.in. po 2 sery, 30 jajek i 2 koguty. Po 2 kapłony i 24 grosze czynszu musiało płacić 6 cikowskich zagrodników. Mieszkało w wiosce też dwóch sołtysów osadzonych na niewielkich rolach. W osadzie była też karczma.
Po rozbiorach Cikowice znalazły się w dominium niepołomickim, pozostając pod bezpośrednim zarządem władz kameralnych. Władze austriackie założyły w wiosce 1-klasową szkołę trywialną, w której później umieszczono również wypożyczalnię[11].
Urodził się tu Józef Rybka – porucznik Legionów Polskich, kawaler Orderu Virtuti Militari[12].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[13]
- Kościół parafialny pw. św. Antoniego Padewskiego z lat 1913–1918.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 17793
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 166 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz.U. z 2015 r. poz. 669)
- ↑ Wieś Cikowice w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-24] (pol.).
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 95.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
- ↑ Andrzej Kulikowski: Wielki Herbarz Rodów Polskich. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 282, 283. ISBN 83-7391-523-0.
- ↑ Strona wsi Cikowice. [dostęp 2013-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-02)].
- ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 184.
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-17].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bogusław Polak (red.)1991: Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie. ISBN 83-900510-0-1.
| Wsie |
|
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
