Przejdź do zawartości

Ewelina Leonarda Pierzyńska-Jelska

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ewelina Leonarda Pierzyńska-Jelska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

6 czerwca 1938
Poznań

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Dziedzina sztuki

malarstwo
fotografia

Multimedia w Wikimedia Commons

Ewelina Leonarda Jelska z Pierzyńskich (ur. 6 czerwca 1938[1] w Poznaniu) – polska historyczka sztuki, muzealnik i malarka współczesna.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Córka Telesfora Pierzyńskiego z rodu Pierzyńskich herbu Korab[2] (1907-1980) i Izabelli z domu Łukaszewicz (1898-1973). Ukończyła Społeczne Ognisko Kultury Plastycznej Związku Polskich Artystów Plastyków w Poznaniu (1959). Studiowała historię sztuki na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, mgr historii sztuki (1963), dr nauk humanistycznych – muzeolog (1980)[3].

Mąż – Andrzej Stefan Jelski h. Pielesz, absolwent etnografii na Wydziale Historycznym (1966) i Podyplomowego Studium Afrykanistycznego (1974) Uniwersytetu Warszawskiego[4]. Kawaler Maltański[5]. Córka – Adrianna Izabella Pierzyńska, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji (1996) Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, prawnik, radca prawny (2015)[6].

Po studiach, do 1966 r., pełniła funkcję Powiatowego Konserwatora Zabytków (Gorlice i Jasło), następnie – do 1972 r., jako adiunkt, kierowała Działem Sztuki w Muzeum Ziemi Kaliskiej w Kaliszu. Od 1973 r. mieszka w Radomiu. W l. 1974 – 1990 prowadziła, początkowo jako kierownik, później zaś dyrektor – Biuro Wystaw Artystycznych w Radomiu[7].

Kurator i aranżer szeregu wystaw w zakresie sztuki współczesnej w kraju i za granicą.

Była pomysłodawczynią oraz inicjatorką cyklicznej wystawy Triennale „Prezentacje Portretu Współczesnego” (ekspozycja ogólnopolska w l. 1978, 1981, 1984, międzynarodowa w l. 1987, 1990). Triennale było pierwszą międzynarodową ekspozycją w Radomiu w zakresie profesjonalnej plastyki (malarstwo i grafika)[8].

Zorganizowała w 1984 r. Galerię Autoportretu Współczesnego w siedzibie BWA w Radomiu (Dom Esterki i Dom Gąski). Była to jedyna tego typu w Polsce stała ekspozycja wizerunków własnych w malarstwie wybitnych współczesnych polskich twórców i jedna z nielicznych w świecie[9].

Z Jej inicjatywy, w tym samym roku, w warszawskiej „Zachęcie”, została zorganizowana obszerna, retrospektywna ekspozycja „Polskie malarstwo portretowe 1944-1984”, będąca obszerną panoramą wizerunków malarskich autorstwa najwybitniejszych, powojennych polskich artystów malarzy[10].

Znany mistrz pędzla Krzysztof Jackowski z Kielc, w dowód uznania dla Jej zasług na polu upowszechniania sztuki portretu i organizacji Triennale „Prezentacje Portretu Współczesnego”, nadał Jej przydomek „Matka Współczesnego Portretu” i uwiecznił malarskim wizerunkiem pod tym samym tytułem[11].

Dla uczczenia przypadającej w 1980 r. – 450 rocznicy urodzin. i w 1984 r. – 400 rocznicy śmierci Jana Kochanowskiego z Czarnolasu, zorganizowała w salach ekspozycyjnych radomskiego BWA dwie edycje ogólnopolskiej, interdyscyplinarnej, pokonkursowej wystawy w zakresie rzeźby kameralnej, medalierstwa, grafiki, rysunku i tkaniny artystycznej „Jan Kochanowski i Jego Epoka”. Medale i inne eksponaty z tych wystaw zostały zakupione do zbiorów Muzeum im. Jana Kochanowskiego w Czarnolesie[12].

W l. 2010 i 2012 była kuratorem wystawy „Galeria Autoportretu Współczesnego 1984 – 1990”, prezentowanej w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu i Muzeum Niepodległości w Warszawie[13].

Od 1990 r. była zatrudniona jako adiunkt, wykładowca w zakresie historii sztuki i wzornictwa przemysłowego w Politechnice im. K. Pułaskiego w Radomiu[14]. W l. 2005 -2017 pracowała jako nauczyciel akademicki, adiunkt w Prywatnej Wyższej Szkole Ochrony Środowiska w Radomiu, gdzie prowadziła ćwiczenia i wykłady z historii kultury, architektury i sztuki oraz muzealnictwa[15]. Ponadto, w obu uczelniach prowadziła seminaria dyplomowe.

W zakresie pracy naukowo-badawczej zajmuje się niektórymi zagadnieniami zabytkowej architektury oraz dawnej i współczesnej sztuki. Opracowała dokumentację historyczno-artystyczną dla pewnej liczby cennych sakralnych obiektów zabytkowych oraz ok. 700 kart ewidencji zabytków ruchomych i architektury z terenu dawnego woj. radomskiego dla potrzeb Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie. Delegatura w Radomiu oraz Instytutu Dziedzictwa Narodowego w Warszawie.

W 2022 r. E.L. Pierzyńska-Jelska oraz jej mąż – A. Jelski byli kuratorami wystawy „Polskie malarstwo portretowe u schyłku XXw.”, prezentowanej w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu[16].

Publikacje (wybór)[edytuj | edytuj kod]

  • Kraina Wiecznej Ciszy, (książka dla uczczenia 200 – lecia Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu), Kielce 2008 i 2011;
  • Twórczość sepulkralna Bolesława Jeziorańskiego, Kielce 2009;
  • Muzealnictwo w Polsce 1945-1974. Funkcje pełnione przez muzea, Kielce 2010;
  • Mieścisko. Okruchy ludzkich losów, Kielce 2014; Uroczysko. Szlakiem siedzib Jelskich h. Pielesz, Kielce 2016.

Współautorstwo[edytuj | edytuj kod]

  • Twórczość plastyczna i wystawiennictwo w Radomiu w latach 1945–1989, Radom 1989 (współautorstwo z A. Jelskim i T. Dąbrowską);
  • Portret. Funkcja – Forma – Symbol. Pod red. naukową T. S. Jaroszewskiego. Warszawa 1990 (współautorstwo z A. Jelskim dwóch artykułów);
  • „Biuletyn Konfraterni Radomskiej Związku Polskich Kawalerów Maltańskich Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników św. Jana Jerozolimskiego, zwanego rodyjskim i maltańskim”. nr 2 (30), 2018 (współautorstwo z A. Jelskim i R. Wiraszką), pod red. R. Wiraszki,
E.L. Pierzyńska-Jelska, Uroczysko. Mostek I, fotografia, 1995.

Wystawy[edytuj | edytuj kod]

  • „Uroczysko”. Ekspozycja fotografii krajobrazowej w Radomskim Klubie Środowisk Twórczych „Łaźnia”, otwarta 30. 11. 2016. Wystawie towarzyszyła książka E.L. Pierzyńskiej-Jelskiej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Teresa Jelska: Jelski Jerzy. W: Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny. Część 5. kom. red. Antoni Arkuszewski et al.. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Wydawnictwo DiG, 2006, s. 52. ISBN 83-7181-094-6.
  2. ↑ Ewelina Leonarda Pierzyńska h. Korab [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-06-27].
  3. ↑ W0REYD. Almanach, pod red. W. Kossobudzkiej – Orłowskiej, J. Olendzkiej, A. Rościszewskiej, Warszawa 2002, s. 201.
  4. ↑ Ziemianie polscy XX wieku. Słownik biograficzny, cz. 5, pod red. J. Leskiewiczowej, Warszawa 2000, s. 52- 53.
  5. ↑ Spis Członków Związku Polskich Kawalerów Maltańskich -2002, nr 353/1999, Kraków 2002. (brak paginacji).
  6. ↑ Adrianna Pierzyńska Kancelaria Radcy Prawnego PewnyPrawnik.pl Kraków.
  7. ↑ A. Jelski, Z dziejów radomskiego Biura Wystaw Artystycznych. Audiatur et altera pars, „Myśl Polska”, nr 23- 24 (1884/85), r. LXXI, 3-10. 06. 2012. Encyklopedia Radomia. Nowe wydanie. Tekst: J. Sekulski, Radom 2012, s. 27–28.
  8. ↑ A. Kamiński, Znów portret, „Kamena”, nr 17 (1737), 16. 08. 1981. J. Werbanowski, Portret w Radomiu, „Sztuka”, nr 5/87, 1987.
  9. ↑ E. Pierzyńska-Jelska, A. Jelski, Galeria Autoportretu Współczesnego, [w:] Portret. Funkcja. Forma. Symbol. Pod red. naukową T. S. Jaroszewskiego. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki.Toruń, grudzień 1986, Warszawa 1990, s. 323–331.
  10. ↑ M. Rumin, Polaków portret dzisiejszy, „Przemiany”, nr 36, 6. 08. 1984. W. Kiwilszo, Portret Polaków ze współczesności, „Stolica”, nr 34 /1900/, 1984.
  11. ↑ V Triennale „Prezentacje Portretu Współczesnego”. Wystawa Międzynarodowa, Radom -90. Katalog wystawy zorganizowanej przez BWA w Radomiu, Radom 1990 (brak paginacji).
  12. ↑ B. Piątkowska, Wizerunek arcypoety, „Stolica”, nr 48 /1914/, 1984. A. Jelski, „Jan Kochanowski i Jego Epoka”, „Sztuka Polska”. Biuletyn Informacyjny, nr 11/84, 1984. E. Pierzynska-Jelska, A. Jelski, T. Dąbrowska, Twórczość plastyczna i wystawiennictwo w Radomiu w latach 1945–1989, Radom 1990, s. 115.
  13. ↑ B. Koś, Autoportrety wielkich mistrzów wróciły do galerii, „Echo Dnia”, nr 56 (10204), 9. 03. 2010. M. A. Kowalski, Autoportret współczesny, „Najwyższy Czas”, nr 17 (1144), 21.04.2012. E.G. Małkowski, Talent i Praca – portret współczesny, „Myśl Polska”, nr 27-28, 20-27. 05. 2012. 12. 10 lat Katedry Sztuki Politechniki Radomskiej 1993-2003, Radom 2003, s. 66.
  14. ↑ 10 lat Katedry Sztuki Politechniki Radomskiej 1993-2003, Radom 2003, s. 66.
  15. ↑ 15-lecie Prywatnej Wyższej Szkoły Ochrony Środowiska w Radomiu, Radom 2008, s. 128.
  16. ↑ CT, Portrety u schyłku wieku, „Tygodnik 7 Dni”, nr 824, 15-21. 07. 2022. K. Piotrowska, Retrospektywa działalności BWA, „Gość Niedzielny”, nr 29, 24. 07. 2022.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ewelina_Leonarda_Pierzyńska-Jelska&oldid=70765087”