Fritz Jirmann
 SS-Oberscharführer
| |
| Data i miejsce urodzenia |
11 stycznia 1914 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 marca 1943 |
| Formacja | |
Fritz Jirmann (ur. 11 stycznia 1914 w Božanovie, zm. 1 marca 1943 w Bełżcu) – Niemiec sudecki, SS-Oberscharführer, uczestnik akcji T4, członek personelu obozu zagłady w Bełżcu, zbrodniarz hitlerowski.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Božanovie w obecnym kraju kralovohradeckim (niem. Barzdorf). Był członkiem SS, służył w obozie koncentracyjnym Buchenwald[1]. Pod koniec 1939 roku został przydzielony do personelu akcji T4, czyli tajnego programu eksterminacji osób psychicznie chorych i niepełnosprawnych umysłowo[2]. Służył w „ośrodku eutanazji” w Grafeneck[1].
Podobnie jak wielu innych weteranów akcji T4 został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. Służył w ośrodku zagłady w Bełżcu. Sprawował tam nadzór nad obozową rampą[3]. Jego głównym zadaniem było uśpić czujność Żydów prowadzonych do komór gazowych oraz zapewnić ich posłuszeństwo. Zazwyczaj po przybyciu transportu wygłaszał do ofiar przemówienie, w którym zapewniał, że znajdują się w obozie przejściowym, a po „kąpieli i dezynfekcji” będą mogły kontynuować podróż do obozów pracy. Zdarzało się, że Żydzi nagradzali jego wystąpienie spontanicznym aplauzem[4][5]. Często na ochotnika przeprowadzał egzekucje w obozowym „lazarecie”[a][6][7]. Rudolf Reder opisywał go jako bezwzględnego mordercę, budzącego w obozie powszechny strach[1].
Fritz Irrman […] był specjalistą od strzelania dzieci i starców. Wykonywał wszystkie okrucieństwa z kamiennym spokojem, zachowywał się tajemniczo i milcząco, codziennie mówił do straceńców, że idą do kąpieli i do pracy. Skrupulatny zbrodniarz – relacja Rudolfa Redera[8].
Jirmann wziął także czynny udział w akcji pacyfikacyjnej 4 października 1942 roku, kiedy to w odwecie za rzekome podpalenie stajni, w której komendant Gottlieb Hering trzymał swoje ulubione konie, zamordowano ponad 50 Polaków i Ukraińców zamieszkałych w Lubyczy Królewskiej i okolicznych wsiach. To on razem z Reinholdem Feixem rozstrzeliwał wskazane przez Heringa ofiary[9].
Wieczorem 1 marca 1943 roku wraz z Heinrichem Gleyem udał się do bunkra-karceru, w którym przetrzymywano dwóch wachmanów, którzy włamali się do magazynu z pożydowskimi kosztownościami. Po otwarciu drzwi obaj aresztanci rzucili się na Jirmanna, w nocnych ciemnościach doszło do szamotaniny. W pewnym momencie Gley otworzył ogień i przypadkowo zadał Jirmannowi śmiertelną ranę[10][11].
Jirmann był jednym z dwóch członków załogi Bełżca, którzy zginęli pełniąc służbę w obozie[b][11]. Został pochowany na niemieckim cmentarzu wojskowym w Tomaszowie Lubelskim. W latach 90. szczątki pogrzebanych tam osób przeniesiono na niemiecki cmentarz wojskowy w Przemyślu. Nazwisko Jirmanna zamieszczono na znajdującym się tam pomniku[12][13]. W 2014 roku jego nazwisko zostało jednak skute[14].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Był to masowy grób na terenie obozu II. Nad jego krawędzią rozstrzeliwano Żydów niezdolnych dotrzeć o własnych siłach do komór gazowych: starców, inwalidów, osoby ranne i chore, małe dzieci bez opiekunów. Patrz: Kuwałek 2010 ↓, s. 51–52 i 133–134.
- ↑ Drugim był Erwin Fichtner, kwatermistrz obozu, który 24 marca 1943 roku został zabity przez polskich partyzantów w okolicach Tarnawatki. Patrz: Kuwałek 2010 ↓, s. 73.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Webb 2016 ↓, s. 175.
- ↑ Webb 2016 ↓, s. 24 i 175.
- ↑ Kuwałek 2010 ↓, s. 69.
- ↑ Kuwałek 2010 ↓, s. 129–130.
- ↑ Reder 1999 ↓, s. 47–48 i 52–53.
- ↑ Kuwałek 2010 ↓, s. 69 i 134.
- ↑ Reder 1999 ↓, s. 47 i 64–65.
- ↑ Reder 1999 ↓, s. 64.
- ↑ Kuwałek 2010 ↓, s. 62–63.
- ↑ Tregenza 1993 ↓, s. 43–44.
- ↑ a b Kuwałek 2010 ↓, s. 73.
- ↑ Kuwałek 2010 ↓, s. 73–74.
- ↑ Webb 2016 ↓, s. 175–176.
- ↑ Małgorzata Mazur: Wymazany z pamięci. tygodnikzamojski.pl, 2014-11-5. [dostęp 2018-08-28].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Robert Kuwałek: Obóz zagłady w Bełżcu. Lublin: Państwowe Muzeum na Majdanku, 2010. ISBN 978-83-925187-8-5.
- Rudolf Reder: Bełżec. Kraków: Fundacja Judaica i Państwowe Muzeum Oświęcim-Brzezinka, 1999. ISBN 83-907715-3-5.
- Michael Tregenza. Christian Wirth: Inspekteur der SS-Sonderkommandos „Aktion Reinhard”. „Zeszyty Majdanka”. XV, 1993. ISSN 0514-7409.
- Chris Webb: The Belzec death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2016. ISBN 978-3-8382-0866-4. (ang.).